were known to threaten ‘I will Shirai you’, meaning they would shoot to kill.”
Teen Maart 1967 was Motwa in aanhouding en verhoorafwagtend op verskeie aanklagte, waaronder moord en poging tot moord. Op die dag van sy borgtogaansoek het Motwa ’n ander verhoorafwagtende, wat op ’n mindere aanklag in die landdroshof tereggestaan het, omgekoop sodat hy (Motwa) in sy plek in die Roodepoortse landdroshof kon verskyn. Borgtog is toe aan Motwa – of dan die persoon in wie se plek hy verskyn het – toegestaan. Nadat hy die borgtog betaal het, het hy doodluiters uit die hofgebou gestap.
Slegs drie dae ná sy ontsnapping het Motwa en ’n bende van drie ’n gewapende rooftog by die Randfontein-stasie uitgevoer. ’n Bankamptenaar is onder die neuse van spoorwegpolisiemanne van sy banksakke beroof. Daarna kaap die bende ’n motor naby Carletonville en gaan lê laag.
Enkele dae later kry die Wes-Randse Moord-en-rooftak inligting dat die rowers in die werkerskwartiere van ’n hotel op Carletonville skuil. Charles, sers. Miekie de Swardt en konst. M.J. Kgwele word gestuur om ondersoek in te stel. Met hul aankoms het hulle dadelik die werkerskwartiere in die hotel se agterplaas begin deursoek. Hulle is van kamer tot kamer, maar Motwa en sy twee bendelede was in die heel laaste kamer. Die polisiemanne het op hulle geskree om met hul hande in die lug uit te kom, maar hulle het die bevel geïgnoreer. Motwa is in ’n hoek gedryf, maar sou nie sonder ’n geveg oorgee nie.
Die speurders het besluit om in te gaan – die gevaarlike Motwa moes nie enige kans kry om verdere skade aan te rig nie. Toe Charles die deur van die kamer oopskop, het Motwa op hulle losgebrand. Die speurders het teruggeskiet en hom swaar in die nek gewond. Hy het egter steeds op hulle probeer skiet, maar kort daarna aan sy wonde beswyk. Die ander twee bendelede het tydens die skietery vreesbevange op die grond bly lê en het sonder enige weerstand oorgegee.
In Motwa se rewolwer is twee defekte patrone gevind wat nie afgegaan het nie . . .
In die ou bedeling het die polisieowerhede slegs by uitsondering dapperheid erken en dan dikwels ook arbitrêr. Charles en sy twee kollegas se optrede in die Motwa-saak het egter gesorg vir só ’n uitsondering. Die destydse kommissaris van polisie, genl. J.M. Keevy, het die dapperheidsaanprysing in ’n algemene magsorder op 17 Julie 1967 uitgereik, wat in die Staatskoerant gepubliseer en landswyd versprei is. Die drie is aangeprys omdat hulle “hul eie veiligheid verontagsaam” en “onverskrokkenheid” aan die dag gelê het deur Motwa en sy bende vas te trek. Charles was in sy loopbaan in menige gevaarsituasie betrokke waar hy meer of soortgelyke durf aan die dag moes lê, maar geen erkenning voor gekry het nie.
Skiet om dood te skiet
Dit is feitlik van die heel eerste bladsy van die plakboek ook duidelik dat Charles nie gehuiwer het om sy vuurwapen te trek as hy gereken het hy of sy kollegas word bedreig nie. Onder die ou bedeling het wetgewing die polisie gemagtig om onder sekere omstandighede met uiterste geweld teen verdagtes op te tree. Charles was in talle voorvalle betrokke waar verdagtes só dood is.
Kragdadige polisieoptrede is destyds ook grootliks deur die gemeenskap aanvaar. As ’n mens koerantberigte uit die sestiger- en sewentigerjare lees oor skietvoorvalle waarby die polisie betrokke was, is dit opvallend dat sulke optrede geen polemiek veroorsaak het nie. In ’n berig in Die Transvaler oor Charles se getuienis in ’n geregtelike doodsondersoek in die Roodepoortse landdroshof is byvoorbeeld só gerapporteer: “Sers. Miller het getuig dat hy en AO Van den Berg op 18 Mei omstreeks middernag patrolliediens gedoen het. Terwyl hulle op die parkeerterrein by Roodepoortstasie was, het hulle brekende glas gehoor.
“Hulle het gaan ondersoek instel en by die lisensiekantore in Kortstraat het hulle ’n wit bakkie voor ’n buitebandhandelaar se winkel gesien. Die bakkie se enjin het geloop en ’n swarte het agter die stuurwiel gesit. Twee ander swartes was besig om buitebande deur die vertoonvensters te dra. Toe die twee swartes hulle sien, het hulle iets vir die bestuurder in ’n swart taal geskreeu.
“Die bestuurder het vinnig weggetrek terwyl die twee diewe agter op die bak probeer spring het. Hulle het op die swartes geskreeu om stil te staan, maar hulle wou nie gehoor gee nie en is doodgeskiet terwyl hulle nog op die bak probeer spring het.”
’n Ander berig noem hoe Charles ’n gevaarlike ontsnapte rower, Daniel Dintwe, in Witpoortjie doodgeskiet het toe dié hom teen arrestasie verset het. Volgens nog ’n berig het Charles en De Swardt kort daarna ’n berugte inbreker, Daniel Sibeko, op heter daad betrap toe hy en ’n makker in die nag by ’n klerewinkel op Roodepoort ingebreek het. Sibeko is doodgeskiet en sy makker gewond toe hulle probeer vlug het.
Dan was daar die keer toe ’n informant (in polisietaal algemeen bekend as ’n beriggewer) Charles in November 1977 laat weet het van ’n bende wat ’n inbraak by ’n winkel in die Roodepoortse sakesentrum beplan het. Charles was toe reeds ’n tyd lank op die bende se spoor ná ’n rits inbrake in die gebied. Vroeg die aand het Charles en sers. Lourens (Swannie) Swanepoel van die honde-eenheid naby die winkels weggekruip, terwyl lede van die opsporingseenheid die omgewing gepatrolleer het. “Dié soort gewag was altyd frustrerend en senutergend,” vertel Charles. “Dit het ’n ongeduldige mens soos ek behoorlik getoets.”
Dit was amper middernag toe hulle die groot vertoonvenster van die Edgars-skoenwinkel hoor breek. Die twee polisiemanne het die arkade stil binnegegaan en gesien hoe die drie inbrekers besig is om bokse skoene uit die winkel te dra. Charles het die nagstilte verbreek toe hy hulle bulderend beveel het om stil te staan. Hierop het die inbreker naaste aan Charles hom met ’n knopkierie bestorm.
Charles se eerste skoot was mis, maar die tweede skoot het ’n inbreker noodlottig getref. ’n Tweede is ook deur Charles gewond, terwyl die derde een, wat platgeval het toe die skote begin klap, in hegtenis geneem is.
In ’n soortgelyke geval in 1975 het Charles en ’n kollega een Sondagnag inbrekers met kouse oor hul koppe betrap terwyl hulle besig was om by ’n winkel op die hoek van Van Wyk- en Kerkstraat op Roodepoort in te breek. In die skietery wat gevolg het, het Charles een van die inbrekers doodgeskiet, terwyl die ander op die vlug geslaan het.
Dié skietery het opslae gemaak in die destydse sakegemeenskap van Roodepoort toe die bestuurder van die nabygeleë Standard Bank gal gebraak het oor die skade aan ’n groot vensterruit van die bank wat stukkend geskiet is. Hy het gedreig om die verantwoordelike polisieman en die staat vir skadevergoeding te dagvaar. Die bankbestuurder het egter geen steun gekry van die dorp se sakesektor nie, wat skerp op sy besware gereageer het. Hy het daarna sy dreigemente laat vaar.
Gered uit die kake van die dood
De Swardt en Charles was uitstekende skuts wat skiet met handwapens ook as ’n sport beoefen het. De Swardt het verskeie kere Springbokkleure in pistoolskiet verwerf en is selfs gekies om aan die Olimpiese Spele van 1972 in München deel te neem, maar die Suid-Afrikaners is deelname geweier weens die land se apartheidsbeleid. Charles het Transvaalse provinsiale kleure in dieselfde sportsoort verwerf.
Charles en De Swardt het weens hul waaghalsigheid en durf ’n reputasie as ’n gedugte span aan die Wes-Rand en in Soweto opgebou. Die snykant hiervan was dat hulle dikwels deur die dood in die gesig gestaar is. Laat een middag in Junie 1974 het De Swardt in ’n worsteling met twee misdadigers amper sy lewe verloor.
Die twee rowers het ’n algemene handelaarswinkel in Kocksoord, Randfontein, beroof. Hulle het egter nie tred gehou met die aantreklike Chrissie Holthauzen, die winkelassistent wat daarvoor bekend was dat sy nie vir die duiwel sou stuit nie. Een van die rowers het hom as ’n klant voorgedoen en gemaak asof hy ’n
