Dié man is gróót en ons skryf vir Húísgenoot! Maar toe vat Chris ons om sy mango’s en sy lemoene te gaan kyk, niks se gefilosofeer nie. In die bykans twee uur daar was dit sy nugter, aardse kyk na die wêreld wat my opgeval het, ’n man in voeling met die werklikheid.”
Maak jou bekendheid dit nie vir jou moeilik om deesdae nog anoniem deur die land te beweeg om dinge te bekyk nie? “Nee wat, nie regtig nie. Ek hou mos aan die veilige kant; jy het nie ’n probleem as jy met gewone stories rondsmokkel nie. Ek wil nie noodwendig die regering tot ’n val bring nie …”
Die landskapskilderytjies wat hy met soveel empatie teken, het hom geliefd onder sy lesers gemaak. Mense sal vir jou sê Dana se stories het die eerlikheid en eenvoud van ’n volksdeuntjie. Hy pas in ’n mens se sitkamer in, soos ’n vriendin dit stel. Dalk omdat sy eie lyf soos dié van ’n goeie broodbakker déél word van die gereedskap. Hy vertel sonder oordeel of vingerwysing. Jy betrap hom nie op ’n meerderwaardigheid nie. En sy oë kan diep onder ’n ding inkyk as hy oor alledaagse goed skryf.
Baie daarvan is goed wat soms lank gelede gebeur het, maar steeds in die lug hang. ’n Oom met ’n onhandige das in ’n portretraam. Geroeste, skewe plaasnaambordjies. Gehekelde toiletsitplekomhulsels, die mussie vir die reserwerol in die hoek …
Dikwels roer dit jou onverwags. “’n Ou sal vir my SMS dat ek hom vanoggend op die toilet laat sit en huil het.” Hy grinnik. “Dan SMS ek maar terug: ‘Wat het jy vanoggend vir ontbyt geëet?’ Ons mense is wonderlik. Moeilik, maar wonderlik. En eintlik is die Afrikaanse mense in die voorstede baie dieselfde as dié op die platteland. Laasgenoemde is net meer waarneembaar.”
Hy frons, neem nog ’n sluk koffie. “Maar Afrika het ’n skrikwekkende kant. Mense maak mekaar hárd dood. Jy voel soms vreemd waar jy nou is en hoe meer noord jy beweeg, hoe rowwer raak dit. Ek probeer die land vir myself verduidelik deur daaroor te skryf.”
Dit neem my terug na ’n leeskringbyeenkoms in Durbanville ’n week vroeër. ’n Vervaarde Dana, laat omdat hy verdwaal het en hulle hom by die polisiekantoor moes gaan kry, is die spreker. “Onthou net, julle is nie hier oor Dana nie. Julle is hier omdat julle lief is vir stories,” begin hy half voel-voel.
Maar die groep (oorwegend ouerige) vroue hang aan sy lippe, vra inderdaad later soos kleuters voor slaaptyd vir gunstelingstories. En Dana vertel. “Julle weet mos die aarde draai om die gebede van ouerige tannies. Mans haak uit, gaan jag, steek mes. My ma was so ’n ACVV-tannie,” breek hy opnuut by baie harte in.
“Ek dink nie ek het al ooit weer so veilig gevoel soos tussen daai jolige ACVV-tannies in die bussie op pad na Barkley-Wes se kinderhuis toe nie,” gaan hy ongestoord voort. “Vroue met halleluja’s op hulle lippe en oorgehaal, grétig om goed te doen. Almal so vrólik. Solank hulle tog net kan dién!”
Dis doodstil in die volgepakte saal. Dana die storieman vertel van die talle tannie-trane oor die kinderhuiskinders, die manier waarop die krimpelien-rokbrigade hul blydskap onder die kinders gaan plant het. Hy praat soos hy skryf: “Teen die tyd dat die bus uiteindelik weer vertrek, kry die eerste kind reeds ’n galaanval van die oordaad van die besoek …”
En sy gehoor in die moderne, lugverkoelde biblioteeksaal ry meegesleur sáám in daardie stowwerige bus – hulle ruik, voel en kén daardie tannies met die goeie harte.
Jy skryf met ’n sagte hand? vra ek ’n week later. “Jaaa,” gee hy huiwerig toe. “Maar ’n mens is bang vir valse simpatie. Op jou klein maniertjie is jy as skrywer ook mos ’n skepper, skuif jy ook maar mense rond.”
Dis meer as ’n uur en twee sarsies koffie later. Die beskuit is amper op. Ons is traag om te vertrek. Teen die muur is ’n foto van een van die honde alleen op ’n eindelose grondpad. Nog ’n entjie verder hang ’n treffende skildery, ook van ’n pad wat tot in die verte strek. Bokant die kaggel is ’n enkel, skuins houtkruis van dryfhout.
Ek en my man groet, onderneem om weer te kom. Dit was goed om seelangs saam te loop. Iets in Dana laat jou glo dat selfs wanneer hy so ’n bietjie voetpad mag misloop, hy nou-nou weer oor die oopte op die regte pad aangestap sal kom.
Deesdae is dit weer net hy en sy honde en sy woorde in die huis op Jacobsbaai. En soms, net soms, begin die woorde op ’n vreemde manier ook in die wind wieg.
2011
Vrede op Shalom
Angus Buchan
Dis ’n weeksoggend, maar dit lyk soos ’n Sondag in die doopkamer op Shalom, Angus Buchan se plaas in KwaZulu-Natal. Sy drie dogters, twee skoondogters, drie kleindogters én vier kleinseuns is bymekaar vir ’n woelige fotosessie op versoek van die tydskrif Lig. Die glimlaggende oupa het vooraf gewaarsku die fotograaf sal moet gou speel. Drie van die jong mighty men is nog in doeke …
Dis ’n gemoedelike, onderling gemaklike klompie daar in die somerhitte. Angus, ge-hoed en ge-denim, Bybel onder die blad, is soos altyd in die middel van als.
Vir die foto’s staan hy breëbors met die twee jongstes, Josiah en Ruben, op die arm. Duidelik op sy gelukkigste tussen sy kleinkinders. En op sy plaas – daar waar almal teen dié tyd deel van die familie is – van Peggy en Moyra, hul bejaarde voorbidders, tot die jongste kind in die kinderhuis en in die skool op die plaas.
Van sy rol as die hoof van dié uitgebreide familie sê hy: “Ek mag nie doen wat ek wil op Shalom nie: Ek moet, soos almal, kan rekenskap gee van my dade teenoor van die jongste tot die oudste. Ons bid saam, ek luister na wat almal sê en dan gaan soek ek alleen die Here se leiding. Vele bedienings het al op mislukking en skandale afgestuur, omdat almal nie verantwoordbaar teenoor mekaar gehou is nie.”
Terwyl nog foto’s geneem word, begin ek met die twaalfjarige Kyla gesels. “Waarvan hou jy die meeste in jou oupa?” vis ek.
“Hy maak ons bly,” kom dit sonder om te dink. En dan: “Hy is nooit knorrig met ons nie.”
“En julle ouma?”
Haar sus Jaimee (9) staan nader. “Sy laat ons teken en luister graag na ons.” Die ernstige gesiggie gaan oop in ’n glimlag. “Ons drink báie koppies tee daar. Ouma is vriendelik en sag.”
Hul kunssinnige gogo (Zoeloe vir ‘ouma’) – het besluit om haar nie aan publisiteit bloot te stel nie om haar en haar gesin te beskerm. Maar sy is ’n voorbidder – een van wie haar man sê dat sy sy krag en steunpilaar is, die warm hart van sy huis.
Die nag voor die onderhoud kan ek nie slaap nie. Februarie in die groen, groen land van Natal is drukkend warm. Ek begin lees in Buchan se boek Faith like Potatoes wat op my bedkassie lê.
Toe ons die volgende oggend die grondpad na Shalom Ministries digby Greytown vat, is ek aan die einde van die boek: “As kinders van die lewende Here volg ons met die genade van God in die voetspore van Livingstone. Ons moet die saad van die Woord tot in die verste uithoeke van die land gaan strooi. Ons vertrou sy Heilige Gees vir niks minder nie as ’n ontwaking in Afrika.”
Die boek is ’n sobere vertelling van ’n merkwaardige verhaal, een wat ná die eerste verskyning daarvan in 1998 opgevolg is deur gebeure wat Angus Buchan se lewe net nog meer ’n rolprentagtige kwaliteit laat kry het.
Ek loop die hartlike man aanvanklik nietemin met meer as ’n tikkie voorbehoud tegemoet. Benewens my ingebore versigtigheid
