teuels vir Mehlokazulu – en dan sien hy vir Eerste raak. “Eerste!” roep hy uit.
“Baas.”
“Kyk wat het ek vir jou gebring.” Hy beduie na Mehlokazulu. “Ek het jou gesê ek sal vir jou ’n man bring. Sy naam is Mehlokazulu. Nou ja toe. Waar is my vrou?”
Eerste kan nie woorde vind om te praat nie. Sy is te bang om te antwoord, asof haar woorde die dinge van die afgelope nag finaal sal bevestig.
“Waar is my vrou?” vra hy in Xhosa.
Eerste beduie bangerig na die huis agter haar.
Hy kry ’n beklemming om die hart – iets is nie pluis nie. Hy stap deur toe, en sien dat die deur nie meer aan die kosyn is nie. “Wat de donner gaan hier aan?” roep hy uit.
Eerste antwoord hom in Xhosa – sy kan nie vinnig genoeg woorde in Afrikaans vind vir wat sy moet sê nie. “Drie Zoeloemans het gekom om ons dood te maak. Maar ons het hulle doodgemaak. Hul lyke lê daar agter die huis.”
Pieter kan sy ore nie glo nie. Dan hoor hy ’n geluid uit die huis en hy kyk met ’n frons na Eerste.
“Bendifuna ukumnceda,” babbel sy. “Ek wou haar help. Ek wou haar help maar mies Lenie wou my nie toelaat nie.”
Pieter, gevolg deur die babbelende Eerste, storm die huis in. Hy sien Magriet op die kooi en Lenie langs haar.
“Asiyondaba yam leyo. Asiyondaba yam …”
“Bly stil,” snou hy haar toe, “my magtig!”
Eerste raak stil.
“Wat gaan aan?” vra hy tant Lenie. “Het hulle haar seergemaak?”
Tant Lenie staan op van die kooi af. “Die baba lê dwars. Ek kry hom nie gedraai nie. Ek het alles probeer wat ek kon.”
Pieter stoot haar bruusk uit die pad en gaan sit langs Magriet. “Grietjie, Grietjie, kan jy my hoor?”
Sy is in ’n beswyming, hoor hom nie praat nie.
“Dis ek, Pieter. Ek is terug.” Hy voel hoe die desperaatheid sy asem aanjaag. “Hoor jy my? Ek’s terug. Ek het die beeste – al jou Pa se beeste en nog meer.”
Hy sien geen reaksie op haar gesig nie en besef skielik sy is waarskynlik by kritiek verby, moontlik op haar laaste. “Magriet … vrou! Jy mag nie nou opgee nie. Hoor jy wat ek sê? Moenie nou tou opgooi nie. Hy moet uit. Jy moet druk.”
Met elke woord soek hy ’n flikkering van haar ooglede, ’n frons, ’n glimlag, ’n grimas – maar Magriet hoor hom nie.
“As die baba dwars lê,” sê tant Lenie verslae, “gaan druk nie help nie. Hy moet gedraai word.”
Pieter vlieg orent. “Nou draai hom dan!” skree hy.
“Ek het jou gesê,” sê die ouer vrou, “ek het alles gedoen wat ek kon. Dit help nie.”
Pieter is buite homself van hulpeloosheid. Hy loop ’n desperate draai deur die vertrek. “Hy moes eers oor ’n week of twee gekom het,” sê hy moedeloos.
“Die aanval …” prewel tant Lenie. “Toe daai diere …”
Maar Pieter luister nie na haar nie. Hy soek ’n oplossing. Die lewe in die veld het hom geleer daar is altyd ’n oplossing. Jy moet net soek. Met oop oë. Moet jou nie bly verknies oor dít wat reeds verby is nie. Fokus op dít wat nog moet gebeur. “Eerste!” roep hy.
“Nee, Pieter,” keer tant Lenie, “sy’s nie ’n vroedvrou nie.”
“Sien jy ’n vroedvrou hier?” roep hy uit. “Laat haar probeer.”
“Ungamnceda na?” vra hy aan Eerste. “Kan jy haar help?”
“Ek kan probeer, maar ons het te lank gewag.”
“Doen wat jy kan.”
Eerste gaan sit op die bed, wydsbeen op haar knieë oor Magriet.
Tant Lenie staan ’n paar treë terug, haar hand geskok oor haar mond gedruk. “Die skande,” fluister sy ná ’n ruk.
Pieter kyk angstig toe.
Eerste masseer eers Magriet se maag, maar dit help nie, want Magriet is bewusteloos.
Tant Lenie kyk met afsku na die toneel.
Pieter sien niks anders as Magriet se gesig nie. Hy wil hoop, hy soek uitkoms, maar tot sy smart sien hy hoe die lewe in haar oë verdwyn.
Pieter gaan hurk vinnig langs die bed, vat Magriet se hand wat oor die rand van die bed hang. “Magriet …” Hy prewel, hy roep: “Magriet!”
Magriet se oë sien nie meer nie.
“Sy’s weg,” sê tant Lenie, amper saaklik.
“Vrou!” Die kreet kom bitter oor sy lippe, diep uit sy hart.
“Pieter … sy’s weg.”
Eerste hou op om Magriet te masseer.
Pieter kom stadig orent. Eerste klim van die bed af.
“Sy moes die beeste gesien het,” sê hy. Die hartseer maak sy tong dik in sy mond, die tweede keer in sy lewe.
Eerste buk oor Magriet se lyk, plaas haar oor teen Magriet se maag. “Baas,” roep sy. “Baas!”
Pieter staan nader aan Eerste en die lyk van sy vrou. Eerste staan opsy terwyl sy beduie dat hy sy oor teen Magriet se maag moet druk.
“Ag nee, Pieter!” roep tant Lenie uit. “Dis mos nou …”
“Sjuut! Sjuut!” Hy wil alles hoor wat hy kan. “Sy hart!” roep hy ná ’n ruk. “Ek hoor nog die baba se hart.”
“Dit gebeur soms,” sê tant Lenie wysneusig. “Hy sal oor ’n minuut of wat stil wees.”
Pieter kom stadig orent. Die brutaliteit van tant Lenie se woorde wil-wil in woede oorkook.
Maar dit is Eerste wat tot sy redding kom. “Tarentaal, Baas,” sê sy.
Is die vrou van haar sinne beroof? “Wat sê jy?”
“Tarentaal, Baas.” Sy beduie met haar hande terwyl sy die Afrikaanse woorde een-een uitsê: “Mes. Sny. Trek derms. Uit.”
Hy verstaan eers nie wat sy bedoel nie.
“Trek uit. Tarentaal, Baas.”
Dit tref hom soos ’n donderslag. Die baba moet verlos word.
Hy pluk die mes uit die skede aan sy heup.
“Pieter?” Tant Lenie is besig om heeltemal tred te verloor met wat aan die gebeur is.
“Ek
