foto staan hy agter haar ma, hou haar vas, sy arms om haar skouers, sy ken op haar kop. So of hy haar wil oppas, vir altyd wil vashou en beskerm. Nie of hy sou geloop het en nooit weer teruggekom het nie.
“Pa kon maar gelat weet het,” kla Jannie opnuut. “Kon maar koebaai gesê het. Minstens. Dan het ’n mens geweet. Dis sleg om nie te weet nie, Pa.”
Sy trek die lappieskombers op om haar ore. “Toe Matrone my vanmiddag laat roep het, toe dink ek eers dis dalk Señora wat my kom haal het. Señora self, of Roberto. Toe nie. Maar hierie mense is orraait, dink ek. Hulle hou van musiek. Die Nols-man lyk maar kwaai, maar Stien is vriendelik met ’n mens. Sy’t mooi bruin oë en blonde hare met strepies highlights, cool.”
Jannie se koue voete begin nou warm word. “Maar dis maar deksels stil hierso, Pa. Horlosie tik … daar’s ’n uil innie tuin …”
Met ma Ellie praat Jannie nooit so in haar kop nie, ook nie met ouma Nonnie nie. Om met die pa te gesels wat maar altyd ’n skim was, is een ding, maar dis ’n ander ding om aan haar ma of ouma te dink. Dis ’n seer ding, jy voel dit aan jou lyf. Knyp hier om jou bors soos die klampe wat Roberto vir sy houtwerk gebruik om planke teen mekaar te druk terwyl die houtgom droog word. Druk hulle solat die gom uitpeul. Om oor daai seer te vryf, help niks.
Jannie wonder hoe ’n soort mens is dié ma Kate wat die sop gekook het en wat seker die warmsak in die bed gesit het. Bietjie soos ma Ellie, miskien? Nie baie ma’s wat so is nie, nee. Nie so mooi nie, om mee te begin. Die mooiste bruin krulhare en die mooiste donker oë en ’n klein ou middeltjie. Sy’t mooi aangetrek ook, altyd met ten minste ’n oulap se rooi. Partykeers vir ’n partytjie ’n heeltemal rooi rok en daarby die goue oorbelle wat Jannie se pa vir haar gegee het voor hy weggeraak het.
En dans kon sy dans en sing kon sy sing. Bo-op die tafel in antie Fienie se boardinghuis een Oujaarsaand, onthou Jannie. Antie Fienie was die duiwel in, sy’t gesê dis ’n onsindelike en ’n onsedelike spul en die eerste was die ergste. Maar sy’t ook nie te veel gekla nie, want sy’t ’n oop kroeg gehad daai aand (te hel met ’n licence, sy lewer mos ’n diens) ennie manne het saamgedrom. En toe sing ma Ellie op die middernag se klok “Ave Maria” lat die hele ou spul snot en trane huil. Dronkverdriet, het antie Fienie met ’n snork gesê, maar sy het darem self met ’n hand oor haar wange gevee toe sy dag niemand sien haar nie. En antie Fienie drink nooit.
Beste nog was as ma Ellie kwaad geword het – maar vir iemand anders, liewer nie vir Jannie nie. Soos die keer met die val, sy was toe vyf jaar oud. Die kinders van die buurt het graag op die swings en ander goed gaan ry in die speelpark voor die helderpienk gemeenskapsaal in Woodstock. Jannie was nog te klein om alleen soontoe te gaan, maar sy kon saamstert met antie Fienie se twee opgeskote seunskinders as hulle geblo het om ’n ogie oor die kleintjie te hou.
“Ek wil op die slaaid ry, Ronnie, man! Samblief, man,” neul Jannie. Sy mag eintlik net op die swing of die merry-go-round ry omdat die kinders rof raak op die ander klimgoed, maar sy wil bitter graag met die hoë glyplank so woerts-warts tot op die grond blits.
“One time, nè? En jy neulie vir noggie,” maan Ronnie, en hou haar hygasemglip dop tot sy veilig op die grond is. Nou moet sy terug merry-go-round toe.
Ronnie en sy broertjie doen hulle eie ding en gou is die merry-go-round vir Jannie darem té vervelig. Daar’s g’n groot kinders by om die ding ordentlik te lat tol nie. Kort voor lank spring sy af en loop weer na die glyplank toe. Dis mos nie moeilik om met die leertjie op te klim nie. Ok nie moeilik om te stop nie, dink Jannie, mens slaat mos net jou voete vas innie sand, enigeen kan dit mos regkry. Veral iemand met tekkies aan soos haar bloues.
So klouter sy weer teen die trap op, gaan sit en laat los om af te seil soos die wind. Maar reg agter haar klim ’n groot seunskind met diksooltekkies op, van daai wat dink dis ’n groot grap om vinnig agter ’n kleintjie af te gly en met sy twee pote teen haar rug te skop sodat jy net sien hoe sy hik en platval in die sand. Maar hy spring bitter vinnig om en laat spat toe sy erger as tien maer varkies skree.
Dit was nie net ’n af arm nie, maar ook ’n skouer uit lit uit. Vir Jannie het dit gevoel soos ’n donker tonnel van pyn waaruit sy nie kon loskom nie. Sy kan nie veel onthou van wat toe gebeur het nie: hoe Ronnie vir ma Ellie laat roep het, hoe hulle by Rooi Kruis se emergency ward aangekom het, wat die dokters daar als met haar gedoen het. Maar sy onthou ma Ellie se woede. Dit onthou sy goed.
Toe sy bykom en haar ma herken, staan dié vuiste in die sye, neus teen neus met die jong vrou met die wit jas aan.
Ma Ellie vra: “Wat de hel bedoel jy, dokter? Watse … watse kak staan jy en praat?”
Die vrou lyk net so woedend, ligblou oë soos blokkies ys en wange rooi van kwaadgeit.
“Dit help nie om te vloek nie, mevrou. Ek sê wat ek sien. En wat ek sien, lyk vir my na kindermishandeling.”
“Kindermishandeling!” Ma Ellie se stem, wat kan dra bo ’n saal vol mense wat gesels of Stefaans se hele blaasorkes op Nuwejaar, weergalm teen die mure van die lang saal vol kinderbedjies. “Dis ’n … dis ’n … dit lieg jy! Jannie het geval in die speelpark! Kinders kom dit aldag oor! Verdomde wit vrou, sien ’n bruin kind wat seergekry het en jy dink sommer dis kindermishandeling!”
“Nie sommer nie, mevrou! Wat ek agter op hierdie kind se hempie gesien het, is twee groot, vet voetspore. Mansvoete. Rooi kolle op die ou ruggie wat gaan potblou word. Hierdie kind is vertrap – en gegooi, sê ek vir jou. ’n Kind val nie sommerso ’n skouer uit lit nie. Seker maar die kêrel wat nie sy hande kan tuishou nie. En jy knyp maar oë toe, jy wat die ma is. Jy behoort jou te skaam.”
Ma Ellie word moorkwaad. Dan praat sy sagter, maar elke woord is steeds duidelik hoorbaar. “Wie is jy om te kom skuld uitdeel as jy minder as niks weet nie? Oë toemaak, sê jy vir my. Wat weet jy van kind oppas? Wat weet jy van kind alleen grootmaak, van worrie en wakker lê, van kots opvee en koors afbring drieuur in die nag? Wat weet jy van sit in die stort se stoom met die kind sodat die kroep kan bedaar? Tot jyself nie kan asem kry nie en jou arms wil afval? Hierdie kind … hierdie kind, sê ek jou nou, die Here is my getuie, hierdie kind is gelief!” Sy buk vooroor na Jannie toe, lê haar kop langs haar op die trolliebed neer. “Hierdie kind is geliéf!” huil sy.
Dit het ’n lang man, ook in ’n wit jas, gekos om vir ma Ellie te kalmeer, en hý het geglo dit was ’n val van die slaaid af.
“Hierdie kind is gelief,” herhaal Jannie die woorde wat al baie kere gehelp het as niks anders wou help nie. Dit help ook nou vir die eensaamheid en die vreemdgeit.
Toe Stien later kom inloer, is sy vas aan die slaap.
Hoofstuk 3
HOND-SE-KIERIE, SÊ NOLS
Jannie en ma Kate sit by die ronde tafel in die kombuis, elkeen met ’n beker koffie. Ma Kate herinner Jannie aan ouma Nonnie, alhoewel sy jonger is as wat ouma Nonnie was. En sagter. Sagter en ronder.
“Nou waar kom hierie Jannie-naam vandaan, kind? Dis mos ’n jongetjie-naam,” vra ma Kate.
“Dit was my oupa,” sê Jannie. “Ek’t hom nie geken nie, hy’s dood toe ek twee was. Maar hy’t glo gesê watse Ingelse naam is Zjaan dan, dit klink vir hom soos iemand wat probeer John sê, kom ons noem die kind liewer Jannie. Toe bly sit dit.”
“O.” Ma Kate rol haar skouers. “Sjoe,” sê sy, “’n mens weet daarvan as jy dié huis deurgewerk het met ’n stofsuier. Groot kamers en lang gange.”
“Stien
