was hulle wonderlik gelukkig. Sy het nie veel van huishou of koskook geweet nie, maar met Emile se hulp het dit nie te sleg gegaan nie. In die eerste roes van geluk het hy baie verskoon, maar hy was besig op kantoor en dit kon nie so aangaan nie. Baie gou het die rusies begin. Emile het gesê sy is spandabelrig, te veel uithuisig en onverantwoordelik. Boonop wou hy hê sy moes haar kunsklasse – wat hulle nie kon bekostig nie – voorlopig laat staan en gaan werk. Sy het geweier. Sy en twee vriende was van plan om die volgende jaar saam ’n uitstalling te hou en hulle sou hard moes werk om alles betyds gereed te kry. Sy het gehoop sy sou genoeg skilderye verkoop om haar passaat na Italië te betaal – as sy eers eenmaal daar was, sou hulle wel ’n plan kon maak. Haar pa se besigheid het net toe ’n ernstige terugslag gekry, maar teen daardie tyd was hy miskien weer in ’n posisie om hulle te help.
Sy het haar dus nie veel aan Emile se ontevredenheid gesteur nie, maar ongestoord haar gang gegaan. Sy sou almal nog verras met die uitstalling, dan sal Emile besef hoe selfsugtig hy was om aan te dring dat sy haar talent verwaarloos en in ’n vervelige kantoor gaan werk om ’n paar ekstra pennies te verdien.
Die grootste moeilikheid was natuurlik dat hulle te veel van mekaar verwag het. Sy het verwag Emile moet haar vertroetel en bederf soos haar pa dit haar hele lewe lank gedoen het; Emile het verwag sy vrou moet net so prakties en nugter soos sy ma wees. Baie van die bitterheid en spanning is uit hulle albei se teleurstelling gebore.
Hulle was ’n bietjie langer as ’n jaar getroud toe sy ontdek dat sy swanger is. Emile het so pas gehoor dat hy die beurs gekry het en hulle was albei verslae. ’n Baba het in daardie stadium glad nie by hulle planne gepas nie. Sy veral was baie opstandig, maar nadat die eerste skok verby was, het sy weer van voor af planne begin maak. Emile durf nie die geleentheid laat verbygaan nie. Die baba hoef geen verskil te maak nie. As Emile sy vertrek ’n paar maande kan uitstel, is daar geen rede waarom sy nie nog saam met hom kan gaan nie. Sy was seker haar ma sou na die baba kyk terwyl hulle weg is.
Emile het nie met haar saamgestem nie – hy het gedink hulle moet hulle eie verantwoordelikhede dra – maar sy het hom oorreed. Soos gewoonlik het sy net aan haarself, aan haar eie gerief en plesier gedink.
Maar van haar planne het niks gekom nie. Dit was in alle opsigte vir haar ’n ongelukkige jaar. Tuis was daar al meer onenigheid, hoofsaaklik omdat sy volgehou het met haar bedrywighede en volgens Emile haarself en haar ander pligte verwaarloos het. Maar in daardie stadium kon sy nie meer kop uittrek nie.
“Wag net tot die uitstalling verby is,” het sy verskeie kere by Emile gepleit as hy so ontevrede was. “Jy weet hoe baie die uitstalling vir my beteken.”
“Ek begin dit besef,” het hy snydend geantwoord. “Meer as jou man en jou kind – meer as jou gesin. Ek begin wonder waarom jy met my getrou het.”
“Ek is ’n kunstenaar – ek het net soveel reg om myself uit te leef as wat jy het,” het sy teëgewerp, en verwytend bygevoeg: “Ek het nooit gedink jy sal so selfsugtig en outyds wees nie!”
Met al die gewoel en rondjaag, te min eet en te min rus, het sy haarself ooreis en haar baba is twee maande te vroeg gebore. Dit was ’n dogtertjie en sy het net ’n paar uur lank gelewe. Met die opening van die uitstalling het sy in die hospitaal gelê en dit is waar sy ’n dag of twee later die resensie daarvan gelees het. Die kritikus was glad nie geïmponeer deur hulle werk nie en het hulle poging om iets positiefs tot die skilderkuns by te dra, met verdoemende woorde verwerp. Hy het ’n paar skilderye genoem, waaronder ook een van hare, wat moontlik ’n bietjie belofte inhou, maar korte mette gemaak van die res.
Dit was vir haar ’n verpletterende slag. Haar hart was nog rou en seer oor die verlies van die baba na wie se koms sy reeds gretig begin uitsien het, en dié teleurstelling, so kort ná die eerste een, het haar voete onder haar uitgeslaan. Sy het reeds haar kind en moontlik haar man verloor, en nou was die uitstalling waarvoor sy alles opgeoffer het ook ’n mislukking. Wat bly daar nog in die lewe vir haar oor?
Emile het die aand weer vir haar kom kuier. Hy het die koerant op die tafel voor haar bed gesien en aan haar gesig agtergekom dat sy reeds weet.
“Ek is jammer, Veronica,” het hy ’n bietjie onbeholpe en verleë gesê, maar sy het hom koud toegesnou: “Jy is nie jammer nie. Jy is bly. Jy het mos van die begin af gesê ek het geen talent nie.”
“Ek het nie so gesê nie. Ek het gesê jou werk is nog nie ryp nie – dat jy ’n paar jaar moet wag met die uitstalling.”
Sy het haar kop weggedraai sodat hy nie die pyn en hartseer in haar oë moes lees nie.
“Gaan asseblief weg,” het sy na ’n rukkie gesê. “My kop is seer en ek wil slaap.”
En na ’n rukkie het hy gegaan.
Dié nag het sy ’n hoë koors ontwikkel en ’n paar dae lank was sy baie siek. Emile was daar en haar ma en pa het dikwels gekom, maar sy was te uitgeput om veel notisie van enigiemand te neem. Na ’n ruk het die donker newels gewyk, maar sy het moeg gebly, sonder geesdrif en sonder ’n greintjie energie.
Dit was ’n natuurlike reaksie ná die bittere teleurstellings wat haar getref het. En as hulle ’n bietjie ouer en verstandiger was, sou hulle geweet het dit is nie die tyd om belangrike besluite te neem nie.
Die dag voor sy huis toe sou gaan, het Emile weer vir haar kom kuier. Sy het gesien hoe moeg en gespanne hy lyk, hoe maer hy die afgelope maande geword het en gedink: dis alles my skuld.
“Dokter sê jy kan môre huis toe gaan,” sê Emile later, nadat hy gehoor het hoe dit met haar gaan en haar die een en ander van sy werk vertel het. Dit was asof daar in hierdie dae ’n afgrond tussen hulle was. Hoe hard hulle ook al probeer het, hulle kon mekaar nie vind nie. Die gebeure wat hulle nader aan mekaar moes gebring het, het die kloof tussen hulle net wyer gemaak.
“Ja.” Sy het ’n oomblik geaarsel terwyl sy haar moed bymekaarskraap en toe vasberade vervolg: “Sal jy asseblief vir Mammie bel? Ek wil hê sy moet my kom haal.”
Hy het haar ’n oomblik ondersoekend aangekyk en toe gevra: “Wil jy hê ek moet saamgaan?”
“Nee,” het sy gesê. En toe meer beslis: “Nee. Ek wil alleen gaan, Emile. En ek glo nie ek sal weer terugkom nie.”
Dit was stil in die kamer, so stil dat jy ’n speld kon hoor val. As Emile haar op daardie oomblik in sy arms geneem het, vir haar gesê het dat hy haar nog liefhet ten spyte van alles wat gebeur het, sou hulle miskien nog hulle huwelik kon red.
Maar Emile het strak en roerloos daar bly sit en uiteindelik gesê: “As jy dit so verkies, het ek verder niks te sê nie.”
Die volgende dag het haar ma gekom en haar saam met haar teruggeneem. Sy het haar ouers van haar besluit vertel en sy kon sien hulle is geskok en hartseer, maar hulle het geweet dit sal nie help om met haar te argumenteer nie. Sy was gewoond om haar sin in alles te kry, ook in hierdie saak sou sy doen wat sy wou. En nie een keer het hulle gesê “ek het jou gewaarsku” nie.
Tien dae later het Emile haar kom sien. Hy was bereid om die beurs op te offer en weer te probeer as sy na hom toe sou terugkom, maar sy het geweier. Haar hart was koud en leeg, wat haar betref was hulle huwelik ’n volslae mislukking en om verdere opofferings te maak om dit te probeer red, sou dom wees. En sy was seker dat Emile diep in sy hart ook so voel.
“Wat van die huisgoed? Ons trougeskenke?” het hy gevra toe hy besef dat sy onversetlik was.
“Verkoop dit – ek stel nie belang nie,” het sy geantwoord.
“Wat
