come hell or high water, sy baby word in kakie gedoop. Budgie staan agter die kombuisdeur, maar dit voel vir haar haar hart klim by haar keel uit. Sy’t so gekyk na die kombuis, die vetkoek, die houtbeen en toe’t sy buite op die stoep gaan staan.
Van daai nag af het Budgie nooit weer ’n woord gesê nie. Sy’t ook nooit weer geslaap nie. Dit was asof sy ’n vreemde besoeker verwag het. Snags het sy vir ure by die venster uitgestaar en verder het sy gekook asof al die kos in die wêreld skielik moes gaar kom. En Die Man het gevreet en geburp en gespog oor sy baby en die doop.
En toe een aand, toe die wolke ’n kring om die maan maak en Die Man se steak begin bloei op sy bord, kry Budgie ’n pyn deur haar hele lyf. Sy’s skaars by die eetkamer in, toe sak sy inmekaar. Van die val skuif die rok op en daar waar die houtbeen by haar knie kom, sit ’n klein, groen blaartjie.
Die bediende het hulle die volgende oggend gekry. Sy’t so geskrik, teen die tyd dat die bure daar aankom, het sy soos ’n regte meid geskree.
Niemand kon verstaan hoe die plek toegerank gekom het nie. Orals was heldergroen ranke met klein, rooi tamatietjies. Aan die einde van die rank het Budgie gelê met ’n smile op haar gesig. En in die oorkantste hoek het ’n groot karkas in ’n kakie-uniform tussen die ranke vasgesit.
En vandag nog, as jy ’n ryp tamatietjie tussen jou vingers vashou, en jy druk hom hard, kan jy sien daar breek so ’n smile uit. Druk jy hom nog harder, kan jy sien hoe sê hy, Pappa.
(uit How to Faint and Cry, Junie 1991)
Lekkerkry
Nadat hulle op die TV gesê het van die nuwe Suid-Afrika, is my buurvrou ernstig aan die voorberei. Sy’t ’n hoë muur laat bou, hekke laat aansit en blikkieskos in die tuin begrawe.
En elke keer as ek haar groet, kan ek in haar oë sien sy wil net gil, Weet jy dan nie ons gaan suffer nie?!
Aai, vrou, hoe kan ’n witmens nou ooit suffer, hy weet dan nie eens hoe ’n mens lekkerkry nie.
Kyk, daar ver in Vereeniging se karavaanpark het twee lesbians gewoon. Hulle name was Hetwieg en Skyf.
Hulle’t nie juis op die dorp gekom nie, want die mense het darem te veel gepraat oor hulle dwarsgeid. Dit het hulle baie seergemaak, want hulle harte en hulle politiek was reg, maar die tweetjies moes hulle maar eenkant hou. Hetwieg was soort van die wyfietjie van die twee. Sy’t mooi aangetrek en die boeke gedoen by die dorp se swembad. Skyf weer, was ontstellend butch met haar jeans en oefenskoene. Sy’t trok gedryf by die Koöperasie en naweke dan bou sy eiehandig aan die huisie op so ’n plot wat die twee daar aangeskaf het. Verder het hulle gereeld gebad en was hulle baie lief vir mekaar. En dis juis waar hulle enigste probleem gelê het.
Of dit nou was van die oliedampe by die werk, of die plat skoene wat sy gedra het, weet niemand nie, maar Skyf kon nooit ’n klimaks bereik nie. Hulle het mooi woordjies gefluister, hulle het elke denkbare apparaat ingespan, hulle het mekaar getakel dat daai karavaan net met ’n hemelse genade bly staan het, maar niks wou gebeur nie. Hetwieg het gekom en gegaan, en Skyf het bly lê en hap-hap in die lug soos ’n haai met seer gums.
So raak die probleem stadigaan al hoe groter, totdat Hetwieg eendag by die swembadkantoor haar hande op ’n tydskrif kry en lees dat lekkerkry vir die middelklas-Afrikaner nog maar steeds gepaard gaan met ’n skuldgevoel en daarom is dit goed as ons af en toe in die tuislande gaan dobbel, en so.
Hetwieg besluit dis wat hulle nodig het vir Skyf se droogte: a change of scenery. Die aand is die karavaan agter die trok en hulle sleep hom heel uit die dorp uit tot daar anderkant langs die highway.
En hulle werk deur daai maand se groceries. Dis kerse, dis wierook, dis custard om die nippels, in ’n stadium het hulle mekaar daar beet met sulke waterpistole vol rooibostee. En soos die Afrikanervrou van vandag nou maar weet, het rooibostee sy genesende kragte, en dis nie lank nie, toe moan daai Skyf soos ’n kat met ’n brandwond.
Net daar, soos aan die einde van enige goeie storie, bereik Skyf ’n klimaks met die voltage van ’n nasionale kortsluiting. Hetwieg skrik so groot, sy wil nog huil, maar at the height of passion gryp haar vriendin haar en slaan agteroor met ’n impak wat geen gesinskaravaan kan weerstaan nie.
Met dié gaan die gasbottel aan die onderkant van die karavaan los en ontplof met so ’n slag dat die mense van Meyerton vandag nog gruisklippies in hulle beddings kry.
Drie dae later kom ou Oom Vermeulen die aand laat by die huis – die pad Vereeniging toe is nog nie reggemaak nie.
Vroumense, sê hy vir sy vrou. Jy moet die gat sien! Hulle sê die twee was toe al die tyd terroriste, maar ek weet nie so mooi nie. Jy moet sien wat tel ’n man in die veld op.
Toe haal hy ’n waterpistool uit en skiet sy vrou plonks! op die wang met ’n skoot rooibostee.
(uit How to Faint and Cry, Junie 1991)
Dis innie gene
Net hier voor die referendum, nou kuier ek by my ma-hulle.
En die een dag is ek en my ma fabrieke toe, ek soek ’n duvet met papegaaie op. Maar ek’s benoud, man, ons loop die commonste mense raak, hulle gaan mos nooit ja stem nie, dan moet ek emigreer, vir wat soek ek nou ’n duvet in die eerste plek.
En toe daar so ’n harige vrou ’n rol ougoud sunfilter by ons verbysleep, hier haak my ma af en sê, Ja, Niëltjie, dis innie gene. Dis nou die soort met wie praatjies nie sal werk nie. As dit in jou gene is, kan g’n mens jou help nie.
Daai aand kan ek net nie die mense by die fabriek uit my kop kry nie. Ek’s later so depressed, ek dink sommer dié vrolike storie uit:
Hier in die vroeë sewentigerjare, toe dit nog goed gegaan het in ons land – die swartes was lekker stil en die Engelse het glad nie getel nie – was dit mos ongelooflik hoe die minder gegoede Afrikaner tekere gegaan het. En tussen alles deur, het die gemors nog kinders ook gemaak dat dit ’n naarheid was.
En toe vlek die polisie een van die grootste skandale van die eeu oop (julle moet dit kan onthou, dit was nog in die Brandwag) toe hulle ontdek die minder gegoedes gooi drank in die babies se bottels dat hulle kan ophou skree en begin slaap. Die Welsyn gryp daar in en gooi al die kinders in die weeshuis.
Nou, een van die kleintjies wat van die ergste getref is, was ’n dogtertjie met die naam van Blydskap Joubert. Die stomme kind het soveel alkohol ingekry, dat jare daarna nog, as sy net bietjie lank in die son is, gaan sy daar aan die gis en raak geheel en al aggressief.
So beland Blydskap ook toe op ’n manier saam met die res van die weeshuis in standerd 6, en die een Saterdag kom die Vroue-aksie die weeshuis besoek en heelmiddag moet die kinders in ’n ry staan op die lawn dat die dames kan fudge uitdeel. En daar slaan die son vir Blydskap, sy raak so dol, die nag ontsnap sy deur die toiletvenster en loop weg.
En so word Blydskap Joubert een van die eerste punks in Suid-Afrika. Skeer haar kop kaal, laat haar potblou tattoo, maak vir haar ’n trourok uit ’n stortgordyn en trou met die slegste ou wat sy kon raakloop. Maar so sleg, dat ek vir die storie nou nie eens vir hom ’n naam uitgedink het nie.
Vir hulle honeymoon kruip die twee weg agterop ’n goederetrok en snuif soveel gom dat hulle eers twee weke later bykom, iewers op ’n plattelandse stasie. Maar hulle het sulke migraines dat hulle net daar besluit
