se huis is ’n baken van lig in die duisternis. Die lampe wat Frik op haar versoek op strategiese plekke in die tuin en erf aangebring het, lei hul besoekers al langs die grasperk en verby die verligte swembad tot by die trap na die stoep en voordeur. Wanneer hulle eendag na hul volgende huis trek – Sophia het sinnigheid in óf Waterkloofrif óf Irene – sal sy die huis laat adverteer as ’n tipiese miljoenêrswoning.
Uiteraard ken vanaand se gaste die huis en erf asof dit hul eie is: haar ouers en sus Mariana en dié se gesin. Wanneer die clan kuier, is dit liefs by Sophia. ’n Onthaler wat met die beste in Pretoria kan saamgesels. Die aand neem sy verloop soos gebruiklik wanneer Sophia informeel onthaal: ’n ligte aptytwekker in die sitkamer, waarna Frik almal na die eetkamer neem, waar hulle aansit by die groot tafel wat Sophia spesiaal vir hierdie vertrek laat maak het. Sy is gesteld op haar tafel, en die naam wat sy opgebou het as gasvrou wat meer doen as wat nodig is.
Die familie sit aan by ’n simfonie van silwer- en porseleinware, kerse wat ’n gevoel van intimiteit en weelde help bestendig, en kamermusiek wat uit die versteekte luidsprekers van die hoëtrou-klankstel opklink sonder om ooit die heerlike atmosfeer om die tafel te versteur. FG het haar gehelp om die nuutste klankapparaat te kies – ’n multi-CD-speler waarop sy voorkeur gee aan ligte klassieke musiek, Richard Clayderman se klaviermymeringe en Andreas Vollenweider se hemelse harpmusiek.
Sophia noem haarself altyd die Herbert von Karajan van onthaal. Sy het ’n week gelede vir elkeen ’n netjiese naamkaartjie laat maak by Calligraphy Solutions in Groenkloof. Vanoggend het sy die tafelplan gefinaliseer deur dit aan Frik te wys, en toe vir Netta gegee om só te dek. Sophia en Frik aan die koppenente. Links van Sophia sit Mariana, Andries, Mart en Soois. Aan haar regterkant sit Izel, Henk en FG. In die verlede het sy kinders tussen volwassenes geplaas, en dit was omtrent ’n gemors.
Soos dit uitstekend pas, dirigeer Sophia die maaltyd met haar klokkie, waarmee sy Netta, in uniform, uit die kombuis roep om gange te bring en te verwyder. Dit is amper ’n formele ete, soos Sophia dit verkies, maar die ou familieband sorg dat die jovialiteit vinniger deurbreek – en met minder drankverbruik as wat soms met Frik se sake-etes nodig is om die ys te breek.
Frik lig sy mes en tik teen sy wynglas. Dit raak stil om die tafel, al die aandag op die hoof van die huis, die man met die grysblou oë en borselkop. Mart sê altyd vir Soois dat haar skoonseun permanent hartseer lyk met daardie oë en wenkbroue van hom; Soois brom net dat hy Frik nie daarvoor verkwalik nie.
“Jammer, dit tref my nou. Ek het skoon vergeet.” Hy lig sy glasie omhoog. “ ’n Heildronk op ons twee seuns wat so ’n uitstekende wedstryd gespeel het vandag.”
Almal klink glasies, maar die gedagtes skiet in verskillende rigtings weg. Henk dink aan sy pa se reaksie toe hy ná die wedstryd gaan verslag doen aan hom waar hy in die motorhuis besig was om die proviand te tel wat hy gereed hou vir die dae nadat anargisme die land getref het. Deur die venster kon Henk sy pa sien beweeg, sommetjies in ’n klein notaboekie maak. Sy pa is in sy eie wêreld versonke – kyk elke nou en dan op, wys met sy vinger en tel, en skryf dan neer.
Henk stap die garage binne nog met sy rugbyklere aan, sportsak in die hand, hare deurmekaar, rugbystewels om die nek.
Andries moes hom uit die hoek van sy oog gewaar het. “En toe?” wou hy weet.
“Ons het gewen.”
“Hoeveel drië het jy gedruk?”
“Een.”
“En FG?”
“Ook een.”
Andries het geen reaksie getoon nie. “Kyk gou in daardie boks,” het hy beveel, “en sê vir my hoeveel bottels water daar is.”
Henk het na ’n boks gestap waarin ’n klomp ou tweeliter-Coke-bottels met water in gestaan het. Hy het getel. “Agt.”
Andries het ’n aantekening gemaak.
Henk het nader gestap en op ’n krat gaan sit. “Hoe seker is Pa dit gaan so erg wees?”
“In hierdie wêreld, my seun, is niks seker nie.”
“Hoekom dan ’n hele garage vol blikkieskos en water?”
“Omdat ek eerder verkeerd sal wees en ’n garage vol blikkieskos en water sal oorhê as wat ek verkeerd is en my gesin van die honger omkom.”
“FG sê oom Frik is seker dat alles gaan uitwerk.”
“En op grond waarvan is hy so seker?”
“Ek weet nie. Dis wat FG sê.”
Min dinge irriteer Andries so intens as sy swaer wat altyd beter weet as hy – en dat sy eie kinders graag na hul oom luister.
“Ek lees nou die dag ’n interessante ding in ’n tydskrif: Vir honderde jare het mense vas geglo, was hulle doodseker, dat daar net wit swane in die wêreld is, totdat hulle eendag ’n skip gebou en in Australië aangekom het – en ewe skielik, toe’s daar ook swart swane. Die wêreld neem nie altyd jare om te verander nie, soms gebeur dit in ’n dag.”
“Het dit saak gemaak?”
“Het wat saak gemaak?”
“Dat daar skielik swart swane in die wêreld is.”
“Dit hét … aan die wit swane.”
“Hoekom?”
“Want toe was hulle nie meer spesiaal nie. Al wat mense toe op hulle damme wou hê, was een van daardie gesogte swart swane.” Andries het hom ’n rukkie aangekyk. “Jy moet maar hard leer vir jou matriekeksamen, want die enigste manier hoe jy in die toekoms enigsins spesiaal kan bly, is as jy ’n goeie kwalifikasie het. En selfs dan sal jy nie kan seker wees of hulle jou in hierdie dam gaan wil hê of nie.”
Dit was Henk se beurt om na sy pa te staar.
Hulle het Mariana na Henk hoor roep en albei het geweet dat Wilmien aangekom het.
“Sal Pa my verskoon?”
Andries waai met die arm asof hy ’n toegewing maak.
“Amper vergeet ek,” onthou Henk skielik. “Ma het gesê ek moet Pa herinner dat ons sesuur by oom Frik-hulle moet wees.”
Hy het omgedraai en begin stap.
En toe eers gaan Andries se hart oop. “Ek’s trots op jou.”
Henk het teruggedraai, ’n trotse glimlag wat wou deurbreek.
“Oor die drie wat jy gedruk het.”
Wilmien het op die bed lê en boek lees toe hy die kamer binnestap. Wilmien, die bondel energie en vreugde wat sy hart gesteel het.
“Weet jou ma jy’s hier?” terg hy, ewe cool teen die kosyn aangeleun.
“Wat traak ’it jou?” Daardie glimlaggie van haar wat iets anders sê as die woorde op haar lippe.
“Jy weet mos wat sê hulle van meisies wat by ’n ou in sy kamer kuier.”
“Niks meer as wat hulle van
