bloedspoor die watermerk se rooi lyn gevolg om die boodskap ongemerk te dra na waar die Boerevroue gehurk onder die oorhangkrans wag. Vroeg soggens het Catharina van die ander vroue af weggesluip om onder die ouhoutboom die boodskap vir hul oorlewing uit die onderwêreld te gaan lees.
Ná drie jaar was daar steeds vir my ’n verrassing opgesluit in die kronkelpad tussen huis en werk. Skilderagtig. Ek het die pieke se name geken. Tog het die landskap anders gelyk, na gelang van die tyd van die dag. Dikwels was dit in mistigheid gehul, soms was dit reënweer en ander kere het ek dit in die laaste strale van die son gesien. Die omgewing se sagtheid het daarin gelê dat dit onontwikkeld gebly het. Soms het ek iets van die Kaap ervaar, die berge net heelwat laer.
Toe ek van die universiteit af by Fouriesburg indraai, verbeel ek my die perde in die dorpserwe lig hul ore ’n oomblik. Hulle sak weer hul koppe en peusel aan die bale lusern. Plek-plek hang die draad slap.
Die vulstasie sal sy gehawende voorkoms nooit afskud nie – diep, lang barste in die betonryvlak waar die swaarvoertuie intrek. Op ’n vreemde manier voel ek aangetrokke tot die verval. Die hotel, die massiewe klipkerk en die skool. Steeds jammer van die moderne boupogings tussen die ou sandsteengeboue.
In die eerste drie maande van my verblyf het ek in die pastorie se ou stalle gebly wat in ’n kothuis omskep is. Toe die sandsteenhuis vakant raak, het ek dit onmiddellik opgeraap en die huurkontrak geteken.
Ek het Ficksburg toe gery en sewe Iceberg-roosbome gaan haal en dit voor my huurhuis geplant. Dieselfde jaar nog het hulle wit geblom. Op die walle van die Klein Caledon het ek riete laat kap om die heining tussen die bure privaat te maak. Ek het ’n kruietuin aan die sonkant uitgelê, twee leunstoele op die stoepie gesit en vanweë die skemerte in die huis nie gordyne in die kombuis gehang nie.
Het ek te vinnig tuis geraak hier? Ek het my voete gou gevind. My koerant elke dag by die kafee en die terloopse gesels met die man agter die toonbank. Gaan die mis opsteek of lyk dit na reën? En dan sommer my eie gedagtes oor die aanbou van ’n buitelugstort in my erf. Al is die somers te kort en sê almal jy bou niks by ’n huurhuis aan nie. Vrydagaande uiteet by die Fouriesburg-hotel. Saterdae my kunsklasse op Ficksburg. Die rekenaar in my studeerkamer heeltyd die anker waarheen ek kon terugkeer.
Dis eers die afgelope ruk dat die ongedurige gevoel begin posvat het. Ek kan nie my vinger presies daarop lê nie, maar iets dryf my. Dit kan meer as een ding wees. My studieleier se druk om my skripsie in te handig? Ja, miskien, maar dit kan nie ál rede wees nie. Daar moet nog iets wees. Soggens word ek wel met ’n hol gevoel op die maag wakker dat my studie, ná al die werk wat ek reeds daaraan spandeer het, nie aanvaar gaan word nie.
Ek weet ek maak te veel van Posman. Posman. Ja, dit is wat ek hom noem. Die halfgewerkte houtbeeld toegegooi onder ’n doek in die Ficksburgse ateljee het in my gedagtes ’n status gekry. Met tye ook iets om die skuld op te pak, soos die Suidooster, die reënweer of die sikloon in sommige lande.
Gelukkig het ek die korreksies op die uitdrukke klaar na die rekenaar oorgedra; dié papiere kan snippermandjie toe. Ook een van my werkrituele dié, om afvalpapier in ’n bondeltjie te frommel en sonder om te kyk na die mandjie te gooi. En as ek tevrede is met die aantal balletjies wat die kol getref het, staan ek op en gaan kombuis toe, altyd met my vingerpunte wat raak aan die hoekige kante van die sandsteenpilaar wat die swaar latei stut. Die werk van ruwe beitels.
Maar hoe ek aan Posman gekom het, is ook ’n hele storie. Weke gelede het ek die stuk hout in die rivierloop gesien en dadelik geëien. Eers het ek net sy pet raakgesien; toe in die warboel gedraaide dryfhout kom ek agter daar is ’n aanduiding van ’n arm met ’n brief in die hand. Die volgende dag nog het ek in die werkwinkel begin saag en wegbeitel. Onder my tam gevatte hande was Posman se geboorte aan die plaasvind.
Die vloer is altyd so koel onder my voete. Gewoonlik sit ek ook dadelik die musiek aan. Die klanke uit die luidsprekers vul die huis en trek in die gordyne in. In die musiek blyk enigiets ’n moontlikheid te wees. Net soos in hierdie bergwêreld waar die sleepmis winteroggende met spookvoete uit die valleie loop en tot binne-in die huise sluip. Ek het gou deel van dié sprokieswêreld geword. Dit was of die bergkom nog heeltyd vir my gewag het. Die aanvanklik vreemde name was deel van my woordeskat – elkeen met sy eie storie.
Die musiek laat die lang dag se tamheid voor die geskiedenisklas stadig uit my lyf vloei. Dit moet my instel vir die skryftaak, my verbeelding losmaak. As ek my nie teësit nie, sal my gedagtes hulle eie loop neem.
Só word ek na Vilonel verplaas.
Toe skielik weer die onrustigheid, asof ek koud kry. Miskien was dit maar net die kilte van die bergwêreld, maar ek het my trui aangetrek, al was dit hoogsomer. Ek het geluister, maar selfs Posman was stil. Met my roetine tot stilstand ná die dag se klasgeëry, het alles ’n bietjie onnatuurlik gevoel, asof my hande steeds na ’n stuk bordkryt gesoek het om ’n begrip vir die studente neer te pen.
Ek gaan sit in die leunstoel. ’n Effense lamheid spoel oor my. Ek kan voel hoe dit gebeur. ’n Half doellose gevoel. Dis net tydelik, weet ek darem. Ek moet dit net onthou. My dag was te vol, te aan die gang. Maar ek is nog lank nie gereed om te gaan slaap nie.
’n Oomblik huiwer ek. Ek gaan my nie net oorgee aan die mankoliekigheid nie. Toe stoot ek die deur oop en stap in die donker uit. Onder my kaal voete is die gras stekelrig; die tuin oorbekend en terselfdertyd vreemd.
Daar is nie naggeluide nie, dit is heeltemal stil. Die skerp Vrystaatse lug byt aan my vel; ek asem diep in en kyk op na die sterre. Amper ’n gevoel van duiseligheid. Ek asem uit. Alles voel so helder en naby, ek wil met my hande daarna reik.
Ek ken my pad toe-oë deur die tuin. Die afbeelding van die peerboom en die buitegeboutjie. Langs my is die dowwe vorm van my motor en oorkant die stukkie oop grond staan die hoë kerkgebou geruisloos teen die naglug. Nog verder aan lê die township se rug. Ek weifel by die tuinhekkie.
Ek kry dit nie dadelik nie. Dis eers toe ek tussen die lae Iceberg-roosbome gaan staan dat ek die boodskap kry. Die berig van die reisiger wat onderweg is. So duidelik dra die tyding in die yl lug dat daar in my gemoed nie die minste twyfel bestaan oor die koms van dié persoon nie. Ek kyk oor die huise se donker dakke en wonder wanneer hy gaan arriveer.
HOOFSTUK 8
Ek het nie verwag om my naam, Bullet, te hoor nog voor ek die plaas se stof van my voete geskud het nie. In die donkerte agter my lê Dwaalpoort se werf. My hand is op die rat en ek sit oor na tweede, toe na derde. Die spotlights van die four-by-four volg die smal plaaspad deur die lang gras.
Plek-plek stadiger vir ’n bosbefokte koedoe wat agter die lig aan voor die bakkie wil inspring. Versigtig deur die drif. Ek wil nie nou al my vrag opdonner nie. Anderkant teen die opdraande uit. In die verte kan ek ’n mens se gedaante by die plaashek sien staan. ’n Langerige figuur in die bakkie se ligte.
Eers toe ek stilhou, herken ek Arthur Nkosi. “Môre, Bullet,” groet hy my. Hy tel die bondel langs hom op en klim by my in. Ons vat die pad na die jagveld toe saam aan. Dae lank tot net voor die moerasse, waar ek hom eers sal aflaai. No time spent on reconnaissance is ever wasted. Dis hoe ons altyd in die weermag geglo het. Hy moet kontakte tussen die mense opbou en sy oor teen die grond hou. ’n Ekstra oog beteken baie op ’n jagtrip in ’n vreemde gebied.
“Luister wat die mense praat,” sê ek, “vra uit oor die olifante. Dis hoe dit altyd begin. Maar kyk heeltyd uit vir ander dinge. Partykeer dink mens jou pad loop soontoe, maar dan vind jy uit dis eintlik anderkant toe. Dit hang alles af van hoe jy die boodskappe hoor.”
“Hoe lank?” vra Arthur.
“So
