En hulle bereik die huisie. Sean kan nie langer uithou nie, en koes dankbaar by die kombuisdeur in. Saul is al klaar binne. Hy gee vir Sean ’n seroet om te rook en hou vir hom ’n vuurhoutjie reg.
“Hierdie bedonnerde Souties!” merk hy op. “En jy’s net so erg – loop soos ’n meneer in die middel van ’n skietgeveg rond.”
“Reg, Courtney.” Acheson volg hom in die kombuis in. “Laat ons die situasie oorweeg.”
Die kolonel luister stil terwyl Sean die besonderhede verduidelik. Hy moet hard praat om hoorbaar te wees bo die geknal van Boerekanonne en die gedruis van ’n duisend Leemetford-gewere wat van Colenso se vensters en deure af terugskiet. Langs hulle word die kombuis as veldhospitaal gebruik en die gewondes se gekerm en gekreun maak die gevegsgeraas selfs nog erger.
Wanneer Sean sy storie klaar vertel het, draai Acheson weg en loop venster toe. Hy kyk uit oor die spoorlyn na waar die kanonne staan. Hulle is opgestel in ’n presiese paradegrondformasie. Maar nou is hulle stil. Die oorlewende kanonniers kruip in klein groepies na ’n diep donga toe vir skuiling, sleep en dra gewondes met hulle saam.
“Die arme drommels,” prewel Sean, toe hy sien hoe een van die terugvallende kanonniers in die kop geskiet word, hoe sy helm in ’n pienk wolk bloed in die lug tol.
Die toneel gryp Acheson blykbaar ook aan.
“Nou goed,” sê hy. “Ons sal na die padbrug toe opmars. Komaan, Courtney.”
Hulle voeg die daad by die woord. Toe hulle ’n ent weg op pad is, skree iemand agter hulle, en Sean hoor hom val. Maar hy kyk nie om nie. Hy kyk na die brug voor hulle. Hoewel sy bene meganies onder hom beweeg, lyk dit of die brug niks nader kom nie. Hier langs die rivier is die doringbome digter en bied ’n bietjie skuiling teen die genadelose skerpskutters op die oorkantste wal. Tog val daar kort-kort iemand, en die skrapnel bars siedend bo hulle koppe.
“Kom ons gaan oor. Neem die beste plekke aan die ander kant in,” skree Saul langs hom.
“Nou komaan dan,” stem Sean saam, en hulle hardloop saam. Hulle is eerste op die brug, met Acheson op hul hakke. Koeëls maak blink skrape op die grysgeverfde metaal, en skielik, wonderbaarlik, is hulle anderkant. Hulle het die Tugela oorgesteek.
Daar is ’n dreineringsloot langs die pad en hulle duik daarin, albei uitasem. Sean kyk terug. Oor die brug kom ’n massa kakie aangepeul, alle tekens van orde is daarmee heen toe hulle in die bottelnek in stroom en die Boere se vuur onder hulle begin maai.
Sodra hulle oorkant is, sprei die voorstes langs die rivier uit, koes agter die wal se rand, terwyl die slagting agter hulle op die brug voortduur. ’n Sukkelende massa van vloekende, hardlopende, woedende, bang en sterwende mans.
“Dis ’n duiwelse slagpale.” Sean is diep geskok deur wat hy sien. Dooie en gewonde mense val oor die lae reling, plons in die Tugela se bruin water waar hulle sink of lomp wal toe probeer swem. Maar ’n aaneenlopende stroom soldate kom oor die brug en soek dan skuiling in die twee diep slote en agter die rivierwal se rand.
Dis vir Sean duidelik dat die aanval sy momentum verloor. Wanneer die manne in die slote in spring, sien hy in hulle gesigte en aan die manier waarop hulle hulself skaars maak dat hulle alle moed vir die aanval verloor het. Die dissipline wat hulle tydens die opmars in netjiese rye gehou het, is ná die tog oor die brug daarmee heen. Offisiere en manskappe loop deurmekaar in ’n moeë en verskrikte mengelmoes. Daar is geen kontak tussen die verskillende groepe in die slote en dié langs die rivierwal nie – en daar is klaar min skuiling vir die soldate wat steeds oor die brug aangestroom kom. Die vuur uit die Boerestellings neem nie af nie, en teen dié tyd blokkeer die gesneuweldes se lyke die brug, sodat elke klomp nuwe aankomelinge oor hulle moet klouter, moet trap op dooies en gewondes, terwyl die storm van koeëls hulle soos windgedrewe reën tref.
Stroompies vars bloed loop teen die brug se pilare af, skelrooi teen die grys verf, en die rivier word gevlek deur ’n wolk bloed wat stadig stroomaf sprei. Hier en daar klink ’n desperate stem op wat die manne probeer aanmoedig, te midde van ’n gegil en gekerm.
“Hiernatoe, die 21ste. By my, vorm om my.”
“Onafhanklike vuur. Op die hoogtes. Tien skote snelvuur.”
“Draagbaar! Draagbaar!”
“Bill. Waar’s jy, Bill?”
“Jissis tog! Liewe Here tog!”
“Kom regop, julle! Staan op!”
“Komaan die 21ste. Bajonette gereed.”
Party van hulle is kop en skouers uit die sloot uit, beantwoord die Boere se vuur. ’n Paar drink al klaar uit hulle waterbottels. ’n Sersant sukkel met ’n storing en vloek sag vir sy geweer sonder om op te kyk, terwyl die man langs hom wydsbeen met sy rug teen die wal sit en kyk hoe die bloed uit sy maagwond pols.
Sean staan op en voel die wind van ’n koeël verby sy wang piets terwyl die slymerige reptiel van vrees stywer kronkel in sy maag. Dan klouter hy teen die sloot se wal uit.
“Komaan!” bulder hy en begin na die koppies se kant toe hardloop. Dis oop hier, soos weiveld, en voor hom hang ’n ou doringdraadheining aan verrotte pale. Hy bereik dit, lig sy voet en skop met sy hak. Die heiningpaal breek stomp teen die grond af en die draad val om. Hy spring daaroor.
“Hulle kom nie,” roep Saul langs hom, en Sean steek vas. Die twee van hulle is alleen in die oop veld – en trek vuur.
“Hardloop, Saul!” skree Sean en pluk sy hoed af. “Komaan, julle bliksems.” Hy waai sy hoed vir die manne agter hom.
Die koeël tref hom so hittete dat hy die wind daarvan voel, en wegsteier.
“Diekant toe! Volg ons! Komaan!” Saul het hom nie verlaat nie. Hy dans en swaai sy arms, skoon besete.
“Kom terug.” Acheson se stem dryf na hulle kant toe. Hy staan in die sloot, sy hele bolyf steek uit. “Kom terug, Courtney!”
Die aanval is verby. Sean weet dit in daardie oomblik, en besef Acheson se besluit is wys. ’n Verdere stormloop oor die oop weiland onder die hoogtes is selfmoord. Die selfgeloof wat hom tot hier gebring het, stort ineen en sy vrees hap na die halter waarmee hy dit in toom hou. Hy hardloop blindelings terug, snikkend, vorentoe geleun, met elmboë wat woes pomp en sy voete wat deur vrees aangevuur word.
Dan word Saul langs hom geskiet. Die skoot tref hom teen die kop, gooi hom vorentoe. Sy geweer tol uit sy hande uit en hy kerm hees van pyn en verbasing toe hy skuiwend op sy maag te lande kom. En Sean hardloop aan.
“Sean!” Saul se stem agter hom.
“Sean!” ’n Uitroep van verskriklike nood, en Sean verhard sy hart en hardloop verder na die sloot toe, na veiligheid.
“Sean, asseblief!”
En Sean steek vas en staan onseker met die Mausers wat knal en die skote wat die gras rondom hom peper.
Los hom, skree Sean se vrees. Los hom. Hardloop! Hardloop!
Saul kruip na hom toe, bloed op sy gesig en sy oë vasgenael op Sean se gesig. “Sean!”
Los hom. Los hom.
Maar
