leun wagtend op haar kierie toe Rut by die matjieshuise kom. Dina, Ben se vrou, en ’n string kinders gaan saam om te help biesies sny en die bondels huis toe te dra. Die vlei waar die biesies groei, is naby die ingang van ’n kloof. Rut kyk onrustig na die skeur in die berg. Die vreemde geluide wat daarvandaan kom, ken sy nie.
“Moenie bang wees nie,” sê Ouma. “Dis net bobbejaan se kind wat so kerjakker dat die kranse weergalm. Voorslag moet vir jou die grot gaan wys, dan sal jy nie meer so skrikkerig wees vir die berg nie.”
Rut verstom haar aan die vernuf waarmee die ou vrou se krom vingers die biesiestingels in ’n digte mat vleg. Haar eie vingers is dom en al die eerste dag skrynerig. “Dit brand soos vuur,” kla sy, “ek kan nie meer nie.”
Ouma klik onsimpatiek met haar tong en vra ergerlik: “Hoe wil jy kleintjies kry as jy so pieperig is?”
Rut gaan nie weer kliphuis toe nie en Elsie laat haar ook nie roep nie. Trui vertel dat Elsie heeldag in haar kamer lê, maar dit lyk darem of Elsie snags op en wakker is, want Hans fluit vrolik wanneer hy soggens uit die kamer kom.
Eers ná veertien dae se sukkel is Ouma tevrede: “Hierdie een sal nie stof of water deurlaat nie.” Rut rol haar eerste matjie op en bêre dit in die matjieshuis.
“’n Goeie vrou hou haar man en kinders warm en droog,” sê Ouma. “Dis hoekom ons vrouens van toeka af self ons huise opsit. Mans wil kortpaaie vat en dit deug nie by huis opsit nie.”
Soos die matjies vorder, veil Ouma haar kleinseun aan Rut uit: Sy naam is nie verniet Voorslag nie; daar’s niemand wat kan spoorvat soos hy nie; kyk hoe mooi werk hy met die osse; hy sal ’n sagte hand met ’n vrou hê.
Rut luister stil. As sy moet praat, gaan die seer in haar uitbars en sal sy soos Elsie begin huil en nie weer ophou nie. Sy voel soos ’n vasgekeerde dier in hierdie vallei en hoop dat ma Lammie-hulle gou gaan kom kuier soos hulle beloof het. Dan gaan sy saam terug Tierfontein toe. Maar in die donkerte van die nag onthou sy pa Bert se kommer oor die seuns wat grootword. Voor hulle nie getroud is nie, sal sy nie weer op Tierfontein welkom wees nie.
Saans wanneer hulle saam om die vuur bredie en askoek of braairibbetjie eet, beloer Rut vir Voorslag. Sy broers se kinders drom graag om hom saam. Hy speel geduldig ryperd vir die kleintjies, of maak met sy vingers dierespore in die sand sodat die groteres kan leer spoorsny. As Jandisselsvlei se volkies Saterdagaande kom kuier en dans, hang Rut se mond oop oor die spoed waarmee hul voete stof trap en die wilde spronge wat hulle gee. Sy moet met Ouma saamstem dat Voorslag ratser is as die ander.
Rut bly ’n toeskouer, want Ouma het moed opgegee om haar te leer dans. “Hoe gaan jy ’n man kry as jy nie wil dans nie? By ons moet ’n meisie wys sý wil die man hê. Dis nie vir hulle om te vat oor hulle lus is nie. Jy moet die regte een bietjie uitlok in die dans.”
Toe Voorslag twee aande ná mekaar nie by die vuur is nie, wil Rut by Ouma weet waar hy is. Ouma lag: “Gedog jy loer skelmpies vir hom. Hulle het die ounôi weggevat. Sy gaan by haar meisiekind bly.”
Rut wag en wag dat Elsie haar moet laat roep sodat sy in die kliphuis kan intrek. Maar die dae en die weke gaan verby sonder ’n woord van haar.
Drie maande ná Rut se aankoms op Holkrans stem sy in dat Voorslag haar die grot in die kloof kan gaan wys. Weerskante van die smal kloof klim koperbruin kranse die lug in. Al is dit reeds einde Maart, tjir die sonbesies skril. Hulle volg die klipperige loop van die droë spruit tussen fynbos deur. Voorslag loop voor, want hy kyk uit vir pofadders wat op die warm klippe lê en bak. Kort-kort gaan hy by ’n plant staan. ’n Bos hoër as Rut noem hy ’n perdekop, en vertel van die helderrooi blomme wat saam met die winterreëns kom. Die suikerbosse se blomme het verskillende kleure, die luisies en klipbome s’n is oranje en die kaiingbosse wat teen die krans groei, dra geel blomme.
’n Skerp blafgeluid laat Rut verskrik na Voorslag gryp. Hy wys na ’n rotslys. “Dassies. Hulle’t die jakkalsvoël gewaar.” Die dassies het reeds in rotsskeure verdwyn. Die jakkalsvoël met sy roesbruin bors en wit vlerke fladder-hang nog ’n rukkie voor dit hoër op teen die krans gaan sit. “Hy wou kos vir die kleintjies vang,” sê Voorslag. “As jy ’n jakkals in die kloof hoor tjank, moenie skrik nie. Dis hoe dié voël maat soek.”
Die grot is eintlik net ’n diep holte in die krans aan die onderpunt van die kloof. Die ingang is half versper deur ’n hoop rotse en ’n groot kaiingbos.
“Dis wat ek jou wil kom wys,” sê Voorslag toe hy haar aan die hand oor die laaste rotsblok help. Die krans se wand is oortrek met tekeninge van diere. “Olifant, kameelperd, eland,” druk Voorslag sy vinger op elkeen. Rut streel oor die tekening van ’n geel mannetjie wat lyk of hy ’n olifant met sy pyl en boog bekruip, en ril vir die koue klip.
“Is jy bang vir die Bossiesman?” vra Voorslag.
Rut skud haar kop. Sy kan tog nie vir Voorslag sê dis vir hom wat sy bang is nie; sy nabyheid in die grot; die manier waarop hy na haar kyk; oor daar vir haar geen ander uitkoms is nie.
“Ek het nie geweet olifante is so klein nie. Kyk, tot die eland is groter.”
“Seker maar oor hulle die olifant net van ver gesien het. Die olifant wat my pa doodgetrap het, sal hierdie grot vol staan, so groot was hy.”
“Hoe? Wanneer?” wil Rut verbaas weet, want Ouma het niks daarvan gesê nie.
“Vier jaar nou al. Oubaas Aalwyn het die eerste een morsdood geskiet. My pa was gou-gou by met die byl om die tande uit te kap. Toe storm ’n ander een uit die bos. Ek hoor die geskree van daai olifant nog in my kop. Pa het gehardloop, maar die olifant het hom met die slurp beetgekry, gegooi, getrap. Oubaas het geskiet en met die perd op hom afgestorm. Toe vlug die olifant, maar my pa was klaar dood. Oubaas het op die dooie olifant gesit en huil. My oompies het almal weggehol. Ek moes alleen die gat grawe om my pa toe te maak dat die wildediere hom nie bykom nie.”
Rut word week oor die hartseer op sy gesig, maar kan aan niks dink om hom te troos nie. Jy moet hom sê ons plant môre die latte vir jou matjieshuis, onthou sy Ouma se opdrag. Voorslag lyk verras toe sy die woorde hardop herhaal. “Vanaand trap ek die vlerksleepdans vir jou,” sê hy.
“Ek kan nie dans nie, maar Ouma het gesê hoe ek moet maak om te wys ek wil jou vrou wees.” Rut haal haar kappie af en loer oor haar skouer terwyl sy haar boude effens wikkel.
Die volgende dag slag Voorslag een van sy skape en die aand word feesgevier. Terwyl die ander askoek slaan, lei hy vir Rut na haar matjieshuis. “Nou weet almal jy is my vrou,” sê hy.
2
Einde Mei, toe Rut heeltemal seker is, drafstap sy na die kliphuis.
Elsie lag en huil deurmekaar. “Hoekom bly jy weg? Ek het verlang na jou. Ek gaan ’n baba hê.”
Rut wil eers terugkap dat Elsie haar mos kon laat roep het, maar die vreugde oor hulle albei se geluk laat haar net sê: “Ek ook.”
Elsie se mond gaan oop en toe soos een van die visse wat Voorslag in die rivier vang, voor sy ’n woord uitkry: “Maar jy … Wie’s die pa?”
“Voorslag. Ons het getrou soos hulle dit doen.”
“Ons moet doeke maak. En baadjies. Ma het mos flennielap saam met my bruidsgoed gekoop.”
Ouma is ergerlik oor Rut nou elke dag wil kliphuis toe. “Khoi-Khoikinders
