te glip vir ete, en hy wil tog nie in ’n stywe sitkamer sit en geselsies maak terwyl hy vir opskeptyd wag nie. Al wil hy nie, moet hy dalk dink aan volle losies. Van die skoolkinders se ouers het tog seker ’n gaatjie vir hom, en sal ’n ekstra geldjie goed kan gebruik? ’n Buitekamer of buitedeur, dis al wat hy vra, so privaat moontlik. Hy moes ook vooraf gevra het, dan sou daar sekerlik iets vir hom gereël gewees het.
Hy wonder nou hoe hy so lukraak kon optree, en dit oor ’n plek wat net ’n eenmanskool het. Om die waarheid te sê, die praktiese sy van die saak het nooit in die tyd vandat hy die aanstelling gekry het baie sterk by hom opgekom nie. Hy weet net die vroulike leerkrag wat hier was, het hulle naby die end van die skooljaar in die steek gelaat. Iemand van die dorpskool is op wisselbasis uitgestuur om alles net tot in Desember aan die gang te hou, sodat die skooltjie se voortbestaan nie in die gedrang kom nie.
Daar was slegs die ander, oorwegende motief: hy moet wegkom van BH Hougaard, van die swaar smart in sy oë. Om slangbyt te behandel, ontvang jy ’n serum wat uit slanggif ontwikkel is. So het hy geredeneer. Deur water het sy verbreking gekom, deur water moet hy dit probeer heel. Of dit hoegenaamd logies is, vra hy hom nie af nie.
Hy weier om sy bekommernis aan Boel Meyer en Nida Thirion te toon. “Sou die skoolhuis oop wees?” vra hy asof terloops.
“Ja, wat. Niemand sal die vlermuise steel nie,” antwoord Boel. Die lighartige woorde jaag die twyfel sterker in Nelis op.
Ook Nida word nou deur die situasie getref: “Is daar enigiets afgespreek?” vra sy. “U het vroeg gekom.”
“Ek kan my eie potjie krap,” ontwyk hy.
“Sover ek weet, is daar darem ’n bietjie huisraad,” onthou sy twyfelend. “Ek weet nie van kombuisgoed nie.”
“Solank daar ’n sitplek en slaapplek is.” Ontwykend. “Ek sal gou regkom.”
“Maar etes en so?”
Nou het sy hom vas. Dis tog duidelik dat hy niks anders as een medium tas by hom het nie. “As ek my goed op die stasie gaan kry, sal ek goedjies koop. Môre. Of by julle winkeltjie,” ontwyk hy steeds.
“Maar intussen?”
“Intussen karring ek maar so aan.”
“Dewald Venter is mos nog die skoolkommissielid hier op Driekolk?” vra Nida vir Boel. “Ek is uit voeling met skoolsake.”
“Ek ook,” sê hy. “Kan ons nie iets daaraan doen nie, Nieds?”
Nelis kan voel hoe sy stil en verleë raak onder die betekenis van die subtiele vraag.
“Ek sal nou dadelik vir Dewald gaan bel,” belowe sy. “Daar’s seker geen telefoon in die skoolhuis nie, en buitendien is dit dalk tog toegesluit.”
“Dan sal ek maar moet inbreek,” probeer Nelis die kwessie verlig. “Of buite sit en wag tot hy hopelik kan kom oopsluit.”
Toe hulle teen die skuins, klipperige werf stilhou, kom ’n skoonmaakster juis met besem en stoflap om die hoek gestap. “Hulle maak darem nou al skoon,” kondig hy onnodig aan en probeer die verligting uit sy stem hou. “Dan sal dit oop wees.”
“Dis Komien,” sê Nida. Sy, Boel en die skoonmaakster roep ’n ingewyde groet oor en weer. Almal hier ken vir almal.
Oomblikke later staan hy op die grond met sy tas in die hand. ’n Groot eensaamheid dreig om hom te oorweldig. Hier sing net sonbesies. As daar tog ’n ander geluid van verwelkoming ook was. Want Boel het nie die lorrie se enjin afgeskakel nie en die geluier doof die ver gedruis van die water uit.
In ’n spytige oomblik dink hy: hy moes geswig en vir Reinet saamgebring het, as sy vrou. Sy kan haar korrespondensie-studie vanaf die mees afgeleë plek voortsit; as sy dan wil, want danig gemotiveerd is sy beslis nie. Dis egter nie veel meer as ’n desperate gedagteflits nie. Die tyd was vir hulle twee saam immers nie ryp nie.
Dan voel hy dat hy móét vra, om sekerheid te kry. “Die dowwe geraas van water,” vra hy meer aan Nida as aan Boel, want laasgenoemde sit reeds met sy hand gereed op die rathefboom. Hy is haastig, ’n man wat in die werk staan en nie onderbreek wil word nie. Toe Nelis se sin halfpad strand, voltooi hy dit so goed hy kan: “Mens kan dit nie nou hoor nie, maar … dis seker die drie watervalle waarvan ek gehoor het?” Hy beduie slapweg noordoos.
Sy kyk vlugtig na Boel, vraend. Dan verhelder haar gesig: “O, jy is reg, ja. Ons is al so gewoond daaraan dat ons dit nie meer hoor nie. Ons sal jou tog eendag gaan wys hoe die rivier daar bo oor die rotsblokke stort. In die nag as die wind draai, hoor ’n mens dit beter.”
Maar moet ek dit duideliker hoor? “Hou dit nooit op nie?” vra hy ademloos en sy oë boor dringend in hare.
Hy sien die stadige lig van verwondering in haar blik en besef dat sy stem te heftig was.
Dis Boel wat antwoord: “As die rivier baie leeg is, ja. Of as dit hoogwater is. Solank ons die geraas hoor, is ons tevrede. Dan is ons hele wêreld reg.”
Hulle hele wêreld, ja. Maar syne?
Hy probeer kalm voorkom. Maar toe hulle wegry, met ’n laaste belofte van haar dat Dewald dadelik gebel sal word, weet hy dat Nida Thirion die onsteltenis in sy houding moes gewaar het.
2
Die uitgetrapte grondwerf is bekend onder Nida se voete.
Dis al ’n paar jaar dat sy elke werksmiddag so inkom. In die winter is dit ’n heerlike stappie heen en weer winkel toe, meestal sonnig. Somertyd is dit lastig, maar sy het ’n liggeel wyerandstrooihoed vir die doel, almal ken dit so. Haar ma wil ook nie bra skik vir die hoofete in die aand nie. Sy hou van haar twee kinders om haar middagtafel. Dis die hoogtepunt van haar dag.
Die werk wat Nida by oom Gert se winkel doen, is soms sieldodend, bied nie veel uitdaging nie. Daar kom dae wat sy slegs ’n bottel paraffien en ’n paar brode verkoop. Dis vir haar egter ’n uitkoms van die dodelike sleur van die lewe tuis, en dis ’n eie inkomste. Sy kan daar sit en lees as haar werk klaar is.
Aanvanklik was daar nog opstand omdat sy nie kon gaan studeer nie. Indien nie universiteit of kollege nie, dan die een of ander praktiese kursus. Toe haar ma daarteen vasskop, wou Nida ten minste elders gaan werk. So ver moontlik, aanvanklik: Kimberley, De Aar, selfs die Kaap.
Haar ma het met swaar swye die proses van aansoeke gevolg. Elke keer as daar ’n positiewe moontlikheid opduik, het Leen haar ligweg begin verwyt, totdat Nida die aansoek opgeskeur of laat weet het dat sy nie meer belang stel nie.
Mettertyd sou sy tevrede wees om net maar ’n betrekking te kry op Roosville, hulle eintlike dorp. En dan nog die hope losies betaal, het Leen Thirion weer begin toe die skoolraad ’n kantoordame soek en Nida besluit om navraag te doen.
“Hoekom gesels jy dan nie maar met oom Gert Smit nie? Vandat sy been die abses gehad het, sukkel hy maar om oor die weg te kom. Hy kan sekerlik nie meer alles by die winkel hanteer nie.”
“Dan kan sy vrou mos help.”
“Die stomme mens is so sieklik.”
“Ek sien nie dat oom Gert te veel sukkel nie, Ma.”
“Dan kyk jy teen jou
