hard probeer, kon ek net nie in my skoolwerk presteer nie. Meer as enigiets anders wou ek eintlik net gehad het my portuurgroep en my ouers moet my aanvaar.
Daar was natuurlik ook ’n meisie oor wie ek dol was op laerskool, ’n blondekop. Haar naam was Liesl en sy was die mooiste ding wat ek nog ooit in my lewe gesien het. Almal het gedink sy was beeldskoon. Sy was die enigste persoon in daai skool voor wie ek nie ’n woord kon uitkry as ek in haar teenwoordigheid was nie. As ek met tye na my Walkman geluister het om my af te sonder van die wêreld, het ek my verbeel daar is ’n skare wat my staande toejuig. Heel voor was Liesl met so ’n liefdevolle glimlag op haar gesig. Sonder om enigiets te sê, het ek altyd die gevoel gekry dat sy eendag myne sal wees.
Haar pa het karate aangebied op skool en dit het my wonderlik gepas toe my ouers besluit ek en my broer moet karate neem. Haar belangstelling in my was egter nul. Al wat ek wou doen, was om haar te beïndruk, maar sy het glad nie aandag aan my gegee nie. Ek kon net nie wen nie. Ek het nie presteer nie en het soos ’n washout gevoel. Hemel, dit was verskriklik! Later het ek die karate ook begin haat en my ma gesmeek om my nie weer te vat nie.
Daarna het ek myself heeltemal onttrek aan enige interpersoonlike aktiwiteite of enigiets wat in groepsverband gedoen moet word. Ek was ’n lugleegte tussen al die ander kinders – sonder om te weet waar ek inpas, soort van leeg en ongemaklik in my eie vel. Niks kon daardie gevoel van vreemdheid in my regmaak nie.
Reeds in die laerskool het my reputasie as die mal kind my vooruitgeloop. Aan die einde van graad sewe het dit gemaak dat ’n paar uitdagings ons in die gesig gestaar het. Blykbaar was daar ’n hele klompie hoërskole in Pretoria-Oos wat nie werklik kans gesien het om my toe te laat nie. Ek was gediagnoseer met ’n dissiplinêre afwyking – wat dit ook al beteken. My ma het vir my gesê ek was te stout en die hoërskole het nie kans gesien vir my nie. ’n Onderwyseres het eenmaal vir my gesê ek is ’n probleemkind wat in die kinderhuis gaan beland. Ek het baie sulke opmerkings weggehou van my ma-hulle: my ouers sou daai tyd in elk geval die onderwysers se kant gekies het en dan sou ek tog maar net weer in die moeilikheid gewees het.
Ek was egter angsbevange. Dit het my so bang gemaak; ek kon dae lank nie slaap nie. Ironies genoeg, al was my tienerjare later ’n nagmerrie saam met my ma-hulle, was die laaste plek waar ek wou wees weg van die huis af. Daar is telkemale vir my gesê dat ek na ’n koshuis gestuur gaan word indien ek nie my gedrag verander nie. Ek kon dit as jong seun nooit verstaan nie: Hoekom is niemand ooit aan my kant nie? Ek was maar net 13 jaar oud.
My ma het later jare begin besef ek was en is nog steeds akuut aandagafleibaar en hiperaktief, maar in daardie stadium het niemand nog van sulke dinge geweet nie. Daar was ook nog geen medikasie vir aandaggebrek-hiperaktiwiteitsindroom (AGHS, Engelse afkorting: ADHD) beskikbaar nie. Baie het gemeen ek hoort eintlik in ’n spesiale skool – daai kolleges waarheen die freaks van die samelewing gaan, want hulle pas nêrens in nie en niemand kan of wil met hulle deal nie. Tog, ná ’n vergadering met die ou Transvaalse Onderwysdepartement (TOD) het Hoërskool Die Wilgers my ingeneem. Die skoolhoof het dit duidelik gestel: Indien ek een misstap begaan, is ek uit.
So het hoërskoollewe vir my aangebreek. My eerste dag op hoërskool was eintlik fantasties. Ek kon oorbegin: nuwe pêlle, nuwe persona. My tas is oor die een skouer getrek en my kouse tot op my enkels afgedruk. My hemp het uitgehang en ek het my das nooit tot bo getrek nie. Die eerste dag het ek die rokers gaan opsoek en vind toe ’n klompie vriende by wie ek aanklank kon vind. Ek wou hê almal in my graad sowel as die ouer kinders moes weet wie ek is en waarvoor ek staan. Ek sou my deur niemand laat voorskryf wat om te doen nie.
Ons is in klaskamers ingedeel en gesê ons moet na ons registerklasse toe beweeg. Ek het in die klaskamer ingestap, kliphard slym in my mond opgetrek en op die vloer gespoeg, my skoene daaroor gevee en sonder enige skaamte geskree: “Dis nou ’n vrot plek dié!”
Ondanks die skoolhoof se aanhoudende waarskuwings het ek steeds uitgerafel. Hy was in elk geval volgens my ’n aap gewees. Ek het baie vinnig agtergekom hoe onderwysers hul gunstelingleerders kies en nie omgee oor die res nie. Hiermee sê ek glad nie hulle moes my met al my stoutighede net so aanvaar het nie, maar nie een enkele onderwyser, tot die dag dat ek matriek klaar geskryf het, het my aan die arm gevat en wou my leer ken vir wie ek werklik was nie. Niemand wou hoor wat dit is wat my opgewonde maak of waarin ek belangstel nie. Daar was absoluut geen belangstelling in my as kind, as seun of as mens nie.
In daardie tyd van my lewe was daar slegs twee volwassenes wat in my geglo het en hulle was glad nie onderwysers nie. Dit was dominee Jorries van die NG-gemeente Lynnwoodrif, vandag doktor Jorries, en die ander was oom Kriek Dreyer, ’n skoolvriend se pa, wat vir my Sondagskool gegee het.
Oom Kriek het my vertroue as kind gewen deur my ná Sondagskoolklas toe te laat om saam met hom ’n sigaret te rook. Dit was vir my ongelooflik gewees. Hier was ’n ouer wat my verstaan, iemand wat my nie net veroordeel tot in die hel in nie en wat ’n verhouding met my wou bou. Hy het natuurlik goed geweet rook is nie gesond nie, maar dit was ons raakpunt met mekaar. Ons het baie gelag en dit was lekker om tyd saam met hom deur te bring. Ek het altyd gesorg dat my Sondagskoolhuiswerk gedoen is wanneer ons na oom Kriek toe gaan en ek het geluister as hy gepraat het.
Oom Kriek het geweet om sonde te preek werk nie; om aan te hou karring oor die moenies en ’n skuldgevoel by jong kinders te kweek, bring nie ware vryheid nie. Ek sê glad nie dat ouers en onderwysers kinders se ongesonde en rebelse gedrag bloot net moet aanvaar en sonder gevolge moet goedkeur nie. Oom Kriek het alles met ’n doelbewuste rede gedoen. Hy het geweet hy kon nie oor iets preek wat hy self nie eer nie. Hy het, anders as die onderwysers en skoolhoof (wat voor die kinders gerook het, maar ons dan met ’n rottang geslaan het as hulle ons betrap het), geweet kinders boots volwassenes na. Kinders doen wat volwassenes doen; nie wat vir hulle gesê word nie. Integriteit is tog juis dit: ons sê wat ons doen en ons doen wat ons sê.
Oom Kriek is later oorlede, maar ek sal altyd sy pakkie Mills-sigarette, sy vriendelike verwelkoming en sy Sondagskoolklasse onthou. Steeds kon ek egter nie die onrustigheid in my siel verdryf nie. Ek het gevoel dat ek nêrens werklik behoort nie. Die enigste manier hoe ek deel van iets kon voel, was as ek aangejaag het saam met die ouens wat soos ek was.
Drank het ’n groot rol in my lewe begin speel. Ek kon nie wag vir naweke om saam met my vriende te gaan kuier nie. Ek het altyd daarna uitgesien om so dronk moontlik te word. Al was ek minderjarig, is daar altyd maniere om drank in die hande te kry. ’n Paar biere was nooit genoeg nie – ek moes myself altyd te pletter suip. Van my portuurgroep het gereeld vir my gevra hoekom kan ek nie net een of twee biere drink en dit daar los nie. Ek was altyd die een wat iewers begin opgooi en uitgepass het. Ek het ook nie omgegee waar ek uitpass nie: of dit nou binne ’n asblik was, in die middel van ’n parkie of buite op die sypaadjie van een van my vriende se huise, het nie saak gemaak nie. Ek het die alkohol laat oorneem en gegaan waar my dronkenskap my gelei het. Dit was lekker om dronk te word, want ek het aandag gekry.
Vandag weet ek dat my verslawing van jongs af al baie duidelik in my gedrag sigbaar was. Ek is net dankbaar dat ek nooit my motor gerol het of in my dronkenskap ’n minderjarige meisie swanger gemaak het nie …
Ek het maagdelikheid in graad nege verloor. Dit was met ’n meisie in my skool. Ons het ’n aand by ’n kroeg in Pretoria-Oos uitgehang en ons albei het verskriklik dronk geword. Die kroeg was op ’n kleinhoewe en voor ons ons kom kry, was ons albei lekker kaalgat tussen die daisies. Bo-op ’n vullishoop in die agterplaas van die hoewe gebeur dit toe nou dat ons seks het. Ek het nie ’n kondoom gehad nie en sy was ook nie op ’n voorbehoedmiddel nie. Dit was dom en onverantwoordelik. Dit was my eerste pregnancy scare en ’n hele maand lank het ek gedink ek gaan pa word.
Nou ja, enigeen wat weet waarvan ek praat, sal weet dis die tyd van jou lewe dat jy die meeste begin bid – of jy nou glo of nie. Skielik belowe jy met hart en siel dat jy jou lewe vir ewig sal omdraai en elke Sondag kerk toe sal gaan solank
