sit net agter die twee en hoor wat hulle sê.
“Hoekom haar jammer kry?” vra sy. “Onthou, Ou Duifie het daarna gesoek.”
“Ek wonder of sy het?” sê Saartjie ingedagte. “Dis ons wat dinge vir haar onaangenaam maak deur altyd so te raas.”
“Wel, sy kan nie kla dat ons vandag lawaai het nie,” sê Lina en rol haar oë.
Die geraas in die klas bedaar onmiddellik toe juffrou Smith binnekom. Sy is ’n kwaai ouer dame wat Engels gee en die kinders is versigtig vir haar. In haar klasse is hulle tjoepstil.
Ná Engels is dit pouse. Almal wens die periode moet gou verbygaan sodat Galpil met hulle kan praat oor die veldtog teen juffrou Nortjé. Soos die geluk dit wil hê, is die periode ná pouse weer juffrou Nortjé s’n. Dan gaan die pret van voor af begin.
In die Engelse boek wat hulle lees, sê die een karakter: “It’s nice to be nice.”
Saartjie lees hierdie sinnetjie oor en oor. Sy hou daarvan. Dit is lekker om goeie dade te doen, om behulpsaam en vriendelik te wees. Dit is wat daardie eenvoudige sinnetjie beteken.
En hulle was glad nie behulpsaam of vriendelik teenoor die arme jong onderwyseressie nie. Inteendeel, hulle het moeite gedoen om die wêreld vir haar so moeilik moontlik te maak. Maar hulle gaan daarvoor vergoed! Saartjie vee met die agterkant van haar hand oor haar voorkop. Sy sal daarvoor sorg.
Toe die klok vir pouse lui, gee juffrou Smith eers vir die leerders huiswerk. Dan gaan sy by die klaskamer uit. Die graadneges bly almal agter.
Galpil is vinnig op die been en gaan staan voor die klas.
“Mooi so, pêrre,” sê hy en glimlag van oor tot oor. “Ek wil julle gelukwens! Alles het perfek uitgewerk. Ons sal Ou Duifie wys!”
Almal lag en klap hande en wens mekaar geluk. Ja-nee, hulle sal Ou Duifie wys.
Maar dan demp Saartjie die uitbundigheid. Sy sê hard: “Hoekom moet ons Ou Duifie wys?”
Die klomp kom tot bedaring.
“Hè?” vra Galpil.
Saartjie staan nou op.
“Ek vra,” sê sy met ’n kil stem, “hoekom moet ons Ou Duifie wys? Wat het sy gedoen?”
Galpil kyk verslae na Saartjie. Wat op aarde het oor die meisiemens se lewer geloop? Hoekom wil sy nou moeilikheid soek?
“Ons is verniet gestraf,” sê Galpil nou, “en dit was haar skuld.”
“Dit was nie!” snou Saartjie hom toe. “Dit was ons eie skuld.”
“Hè?” Galpil lyk nou nog meer verbaas.
“Ek sê dit was ons skuld. Ons het moeilikheid gesoek toe ons so in die klas te kere gegaan het.” Saartjie word al hoe kwater. “En daar is nog ’n hele paar ander dinge wat ek ook wil sê.”
Saartjie stap nou tot voor in die klas en gaan staan langs Galpil. Die kinders is stil. Hulle wonder ook wat met haar aangaan en wat die “hele paar dinge” is wat sy wil sê.
“Ek dink,” sê Saartjie en wys met haar vinger na die klas, “ons het ons almal skandalig gedra en ons behoort ons te skaam!”
Die klas is stil. Saartjie lyk kwaai. Haar blou oë blits.
“Jissie, ou perd,” sê Galpil verbaas. “Wat het ons gedoen?”
“Jy noem my nie ‘ou perd’ nie, hoor jy!” kap Saartjie kwaai terug.
“Orraait, orraait.” Galpil lig albei sy hande asof hy die vrede wil bewaar. “Bly net rustig.”
Almal sit nou en wag dat Saartjie haar sê moet sê sodat hulle kan hoor wat haar so pla.
En dit is presies wat sy nou doen. Saartjie vertel vir hulle sy het ernstig oor die saak nagedink en hulle is verkeerd om die wêreld so moeilik vir juffrou Nortjé te maak. Hulle het Ou Duifie nooit ’n ordentlike kans gegee nie.
“Maar sy was nog altyd onregverdig,” brom Galpil.
’n Paar van sy vriende gee hom nou hul volle ondersteuning. Hulle voel ook Ou Duifie was reg van die begin af altyd onregverdig teenoor hulle.
“Onthou julle nog,” sê Gert wat langs Galpil sit, “daardie eerste week toe sy hier gekom het, toe Galpil my net gevra het of hy my liniaal kan leen? Onthou julle, hè?”
Die kinders onthou dit. Juffrou Nortjé het haar vererg toe die klas sit en praat in plaas van werk en toe het sy gesê hulle moet dadelik stilbly. Hulle het so gemaak, want hulle het geskrik – maar toe sien Ou Duifie Galpil met Gert praat. Sy het geweier om te luister na sy verskoning dat hy net ’n liniaal wou leen en hom kantoor toe gestuur.
Die skoolhoof was daardie dag in ’n moeilike bui en wou ook nie na Galpil se storie luister nie. Hy het sommer summier vir die seun twee middae detensie gegee. Galpil was woedend en het dit nog nooit vergeet nie.
“Ou Duifie was verward omdat ons nie na haar wou luister nie,” sê Saartjie. “’n Mens kan haar nie kwalik neem dat sy Galpil sommer kantoor toe gestuur het nie. Onthou, dit was haar eerste week as ’n onderwyser. En onthou ook: sy het niemand daarna weer kantoor toe gestuur nie.”
“Sy het nog nooit die kans gehad nie,” brom Galpil. Hy het die hele tyd terwyl hulle gepraat het oor die detensie wat hy gekry het sy bes gedoen om soos ’n engeltjie te lyk.
“Sy het al baie die kans gehad!” snou Saartjie hom toe. “Ons gedra ons altyd soos barbare in haar klas.”
Die kinders voel nou effens ongemaklik. Dit is waar wat Saartjie sê. Hulle gedra hulle baie sleg in Ou Duifie se klas. Sy is onseker en saggeaard en hulle maak misbruik daarvan. Hulle geniet haar klasse die meeste omdat hulle dan die minimum werk doen. Hulle weet sy sukkel om hulle te dissiplineer, daarom skop hulle altyd so ’n groot bohaai op.
Saartjie praat nou ernstig met haar klasmaats. Sy voel hulle is almal op die verkeerde pad deur Ou Duifie se lewe so te versuur. Sy voel dit is onregverdig en glad nie mooi van hulle nie.
“Onthou wat ons netnou in die Engelse boek gelees het,” gaan Saartjie prekerig verder. “‘It’s nice to be nice.’ En ons is glad nie nice met haar nie.”
Baie van die leerders dink Saartjie is reg en hulle voel nogal skuldig. Ander dink weer – soos Galpil nou ook staan en brom – sy praat sommer nonsens.
“Dis miskien wat jy dink,” sê Saartjie bitsig vir Galpil. “Maar ek sê jou, ek speel nie meer saam nie. Ek gaan probeer om te vergoed en Ou Duifie so veel as moontlik te help.”
“Hoe? Deur nice te wees?” vra Galpil smalend.
“Ja!” sê Saartjie uitdagend en kyk hom vasberade aan.
“Wel, dit maak nie saak nie,” sê Galpil. “Een verraaier kan nie die hele storie bederf nie. Ons gaan aan hiermee. Ons sal Ou Duifie wys!”
Galpil
