huis toe en sê oor haar skouer: “Baai, julle.”
Saartjie en Anna kyk glimlaggend na die twee kleintjies wat so lekker loop en gesels.
“Nou ken ons seker al haar gesin se geheime,” sê Anna.
“Ja,” sê Saartjie en glimlag. “Ek hou daarvan dat Clara haar suster so bewonder. Dis mooi.”
“Maar ek wed jou sy kan nie beter as jy klavier speel nie,” sê Anna.
“Mens weet nooit.” Saartjie trek haar skouers op.
Anna vertel nou dat haar ma Clara se ma jare gelede in Bloemfontein geken het. Sy het vir haar en Muggie gesê om die meisie te gaan haal sodat sy by Muggie kan kom speel. Mevrou Strydom het ook vertel dat die nuwe gesin maar swaarkry.
Die twee meisies gesels nou oor die les wat die graadneges juffrou Nortjé gaan leer. Hulle dink dit gaan skreeusnaaks wees as Ou Duifie vir hulle vrae vra en elkeen wat moet antwoord, sê net: “Ek weet nie.” Hulle wonder hoe lank dit gaan neem voor die onderwyseres uitvind hulle antwoord met opset so.
“Jy weet, Anna,” sê Saartjie peinsend en druk met die agterkant van haar hand ’n krul van haar voorkop af weg, “dit voel vir my effens gemeen om so iets te doen.”
“Aag wat,” sê Anna ongeërg, “sy het vir moeilikheid gesoek. Dis deur haar dat ons so verniet gestraf is.”
“Ja, maar Ou Grompot het ons gestraf,” verdedig Saartjie, “nie Ou Duifie nie.”
“Maar dis haar skuld dat ons laat by Ou Grompot se klas aangekom het,” sê Anna.
Saartjie sê sugtend dat dit wel so is, maar sy hoop net hulle gaan nie nou in nog groter moeilikheid beland nie.
“Agge nee wat, ons sal nie,” sê Anna. “En dit gaan vet pret wees.”
Dit is wat Saartjie ook vroeër gedink het. Dit gaan beslis groot pret wees. Maar sy kry die jong en onervare onderwyseressie nogtans effens jammer.
Die volgende oggend is die meeste graadneges al vroeg op. Hulle sien uit na die skooldag. Hulle gaan mos baie pret in juffrou Nortjé se klas hê.
Saartjie het die beroemde Hoërskool Saamwerk se uniform aan. Dit is ’n blou rok met ’n blou baret. Die baret sit effens skeef op haar donker krulhare. Sy trek vandag ook haar kleurbaadjie aan. Haar gewete pla haar nie meer nie. Sy kan nie wag vir die pret in juffrou Nortjé se klas nie.
Die Lynnekommers wat leerders by Hoërskool Saamwerk is, ry per bus in stad toe.
Saartjie ontmoet Anna en Lina op die straathoek naby die Baumanns se huis.
“Haai!” roep sy opgewek.
“Haai jouself!” groet die twee oudergewoonte terug.
Die Drie Muskiete stap geselsend na die bushalte toe.
Galpil, Gert en Piet loop ’n entjie voor die meisies. Die drie seuns het ’n leë konfytblik iewers sien lê en hulle loop en skop dit nou al met die sypaadjie langs.
“Vandag is die dag!” sê Lina laggend. “Vandag neem ons wraak!”
“Jy klink bloeddorstig,” sê Saartjie.
“Ek is,” sê Lina. “Ek het tot tienuur gisteraand gesit om daardie algebra vir Ou Grompot klaar te kry.”
Anna sê nou die strafwerk het haar ook ure lank besig gehou. Sy wil ook wraak neem.
In die bus verduidelik Galpil weer vir die graadneges presies hoe hulle te werk moet gaan.
“Ons pêrre sit doodstil in die klas en let mooi op,” sê hy. “Ons is vriendelik en gehoorsaam, maar elke slag as sy jou iets vra, sê jy net: ‘Ek is jammer, ek weet nie.’ Ons sal haar wys. Ek het laas nag niks geslaap nie.” Hy gee ’n paar groot gape om hierdie laaste stelling te onderstreep.
“Hoekom het jy nie geslaap nie?” vra Saartjie. Sy wonder of sy gewete hom miskien pla omdat hy die plan uitgedink het om juffrou Nortjé se lewe vandag so te versuur.
“Omdat ek die hele nag gesit het om Ou Grompot se strafwerk klaar te kry,” brom Galpil en gaap weer.
By die skool herhaal hy sy plan van aksie weer eens vir al die graadneges totdat hy seker is almal weet presies wat om te doen. Hulle kan nie wag om in Ou Duifie se klas te kom nie.
Toe die klok lui en die kinders in rye staan terwyl die skoolhoof ’n paar aankondigings maak, kyk Saartjie na die jong juffrou. Sy staan voor die kinders tussen die ander onderwysers agter die hoof.
Ou Duifie is maar skraal en tengerig. Sy dra ’n bril wat laag op die punt van haar neus sit. Saartjie kry haar jammer. Dit is haar eerste pos hierdie en sy is nog totaal onervare. Sy het nie die vaagste benul hoe om dissipline te handhaaf nie. Saartjie wonder wat sy vandag gaan doen en hoe sy die graadneges se verset gaan hanteer.
Die eerste periode op die rooster is Afrikaans. Die vakonderwyser is ’n kwaai oujongnooi, daarom gedra Saartjie en haar klasmaats hulle goed. Hulle werk fluks en waag dit nie om moeilikheid te soek nie.
Die volgende periode is aardrykskunde en dit is een van juffrou Nortjé se vakke. Toe die klok lui en die juffrou wat Latyn gee by die klaskamer uit is, begin die seuns lag en die meisies giggel. Ou Duifie is volgende en nou gaan die pret begin.
“Stil, pêrre!” sê Galpil. Hy staan voor die klas en hou sy hande in die lug. Toe hulle almal stil is, sê hy: “Onthou nou, ons gedra ons soos engeltjies. Ons maak g’n geraas nie. Maar as sy vir een van ons ’n vraag vra, dan antwoord die een net vriendelik dat hy of sy nie weet nie – en dis al. Ons sal haar vandag wys.”
Die kinders is hoog in hul noppies en knik laggend kop. Ja-nee, hulle gaan haar vandag ’n ding wys. Hulle het boonop baie tyd daarvoor, want juffrou Nortjé is vandag vir drie periodes by die graadneges!
Toe die kinders haar op die stoep hoor aangestap kom, wys hulle vir mekaar om stil te bly. Almal sit nou roerloos.
Terwyl juffrou Nortjé na die klas toe aanstap, wonder sy hoekom hulle nie vandag soos gewoonlik raas nie. Sy wonder of gister se straf toe sy hulle laat stilsit het totdat daar nie meer ’n enkele geluid in die klas was nie, miskien gehelp het. Sy hoop innig dit is die geval. Hierdie klas gee haar hoofbrekens. Sy kan eenvoudig nie beheer oor hulle kry nie. Die jong juffrou sug swaar. Sy wonder of sy nie in die verkeerde beroep is nie.
Toe sy by die klaskamer inkom, staan die kinders beleefd op. Hulle is tjoepstil. Daar is niks van die opsetlike geraas en gestamp van banke wat gewoonlik met die opstanery gepaard gaan nie.
“Goeiemôre,” sê Ou Duifie en glimlag vriendelik. Sy wil tog so graag met hierdie klas vriende maak.
“Môre, Juffrou,” antwoord die klas sedig. Nie een glimlag of klink besonder vriendelik nie. Hulle dink almal aan die strafwerk wat hulle vir meneer Burger moes doen – strafwerk wat hulle nie verdien het nie en waarvoor sy verantwoordelik was. Dit is in elk geval hoe hulle oor die saak voel.
“Sit,” sê die onderwyseres nou en glimlag nog steeds vriendelik.
Die
