Meneer,” sê Saartjie.
“En dit,” kom die onderwyser se stem nou woedend, “terwyl julle hier in myne moes gewees het!”
Saartjie besluit om liewer niks hierop te sê nie. Dit is mos duidelik dat hulle in juffrou Nortjé se klas was en hulle kon dit nie help dat sy hulle daar gehou het nie. As Ou Grompot iemand wil kwalik neem omdat hulle so laat is, dan moet dit mos Ou Duifie wees. Hy moet met haar gaan skoorsoek, nie met hulle nie. Dit is wat Saartjie dink, maar sy sal dit natuurlik nooit waag om dit vir hierdie kwaai onderwyser te sê nie.
Die ander kinders dink ook almal so, maar hulle sê ook nie ’n woord nie. Hulle is te bang vir meneer Burger. Al is hy al redelik oud kan hy nog steeds soos blits deur ’n klas vlieg en jou regsien voor jy nog kans het om te probeer keer. Hulle het dit al baie gesien.
“Julle was tien minute laat,” sê die onderwyser nou en sy stem is koud en kil. “Daarom bly julle vanmiddag tien maal daardie tien minute ná skool. Kom hier na my klaskamer toe. Ek sal vir julle werk gee. Sit!”
Die kinders maak so terwyl almal hard besig is om die som in hul koppe uit te werk. Tien maal tien minute is ’n honderd minute. Dit beteken hulle moet sowaar een uur en veertig minute skoolsit!
Die leerders sal dit nie waag om iets te sê nie, maar hulle is baie vies. Hulle voel dit is onregverdig. Hulle sou mos nie laat gewees het as Ou Duifie hulle nie so lank daar in haar klas gehou het nie!
Hulle vergeet gerieflikheidshalwe dat die juffrou dit gedoen het omdat hulle so ’n lawaai gemaak het en nie na haar wou luister nie.
Die klas werk hard aan die algebra-probleme wat meneer Burger vir hulle gee. Hulle moet hul opgekropte gevoelens maar wegsteek. Daar is niks wat hulle nou aan die saak kan doen nie.
Dit lyk of Galpil, die een wat die grootste lawaai in juffrou Nortjé se klas opgeskop het, die een is wat nou die grootste grief het. Elke slag as Ou Grompot sy rug na die klas draai, fluister Galpil vir die klomp om hom dat dit onregverdig is. Hy kry egter nie kans om baie te kla nie. Die onderwyser hou hulle fyn dop.
Ten einde raad skeur Galpil ’n vel papier uit ’n oefeningboek. Hy maak asof hy die algebra-probleme sit en doen, maar skryf eintlik ’n briefie. Galpil kyk elke nou en dan op om te sien of daar nie gevaar is nie, of Ou Grompot nie miskien stilletjies nader kom en hom bekruip nie.
Die onderwyser staan egter nou voor die klas by die venster en uitstaar.
Galpil skryf die briefie klaar en lees dit dan tevrede deur:
Ek sê dis onregverdig. Al die pêrre wat ook sê soos ek sê, moet hul name hier teken. Dan gaan ons iets aan die saak doen!
Dan teken hy sy naam spoggerig hieronder:
Galpil de Waal
Wanneer hy klaar is, kyk hy op. Hy rus met sy arms op die papier, want hy sien die onderwyser het omgedraai en kyk na hom.
Galpil frons met sy hele sproetgesig en probeer die indruk skep dat hy baie diep oor die algebra nadink. Dan glimlag hy effens asof hy die oplossing vir ’n probleem gekry het en maak of hy in sy boek skryf.
Al het meneer Burger na die seun gekyk, het hy aan iets anders gedink en hom nie eens raakgesien nie. Die onderwyser draai nou om en kyk weer by die venster uit.
Galpil slaak ’n sug van verligting.
“Lees, teken en gee aan,” fluister hy vir Piet langs hom.
Piet maak so en gee die vel papier dan aan vir die seun wat net voor hom sit. Hy doen dieselfde en gee dit daarna weer vir die een wat langs hom sit.
So trek Galpil se briefie deur die hele klas. Almal lees en teken dit.
Saartjie is eers nie seker of sy moet teken, of nie. Sy dink ook dit is onregverdig. Ou Duifie moes hulle gestraf het en nie Ou Grompot nie. Hy moet die juffrou kwalik neem dat hulle laat was, en nie vir hulle nie. Maar Saartjie besef ook hulle verdien om gestraf te word omdat hulle so ’n lawaai in Ou Duifie se klaskamer opgeskop het – en dit maak mos nie eintlik saak wie die straf uitdeel nie. Sy teken die versoekskrif (as ’n mens dit so kan noem) nogtans.
Die hele klas het dit nou geteken. Almal wonder of Galpil al aan iets gedink het om te doen. Wat kan hulle aan die situasie verander? Ou Grompot sal nie eens na die leerders luister as hulle probeer verduidelik dat dit onregverdig is om hulle te straf nie. En as hy miskien na hulle sou luister, sal hy die een uur en veertig minute waarskynlik opskuif na twee uur en veertig minute!
Nee, dit lyk nie asof daar enigiets is wat hulle aan die saak kan doen nie. Maar nogtans, Galpil sê hulle gaan optree. Hy moes seker aan iets gedink het. Hulle sal vanmiddag hoor wat dit is.
Ná skool stap die graadneges vies na meneer Burger se klaskamer toe. Hulle is allesbehalwe lus om nou vir ’n uur en veertig minute weer algebra-probleme te sit en doen. Maar wat kan hulle doen?
Terwyl hulle na die klaskamer stap, vra hulle Galpil wat die “iets” is wat hulle gaan doen. Hy brom net dat hy nog daaroor dink en hulle later sal sê. Galpil frons diep om vir hulle te wys hoe ernstig hy nadink. Hy is seker dit maak ’n goeie indruk.
Dit is egter glad nie die geval nie.
Saartjie mompel vir haar vriendinne dat Galpil natuurlik nie die vaagste benul het wat hulle te doen staan nie. Wat kan hulle aan die situasie verander? Hulle is gestraf en of dit nou regverdig is, of nie – hulle moet die straf uitdien.
En dit is wat hulle nou doen.
Die kinders sit en werk weer algebra-probleme uit. Ou Grompot het vir hulle ’n swetterjoel van die goed gegee.
Hy sit voor in die klas en doen nasienwerk.
Later word die onderwyser moeg en stap by die klaskamer uit. Hy hoef mos nie detensie te doen nie.
Die leerders is nou alleen in die klas. Hulle wonder of Ou Grompot miskien net hier voor die klaskamer op die stoep staan en rook. Die graadneges werk maar verder. Hulle begin nie sommer gesels en baljaar nie.
Dit is stil in die skool. Al die kinders is huis toe, behalwe dié wat in hierdie een klaskamer sit en strafwerk doen.
Saartjie kyk op en dan by die venster uit. Sy sien meneer Burger onder op die rugbyveld. Hy het gras op ’n paar kaal kolle geplant en maak seker dit groei.
Dit beteken dit is veilig om nou te gesels.
“Heng, ouens, ek is honger,” sê Saartjie vir die kinders wat naby haar sit.
Hulle stem almal met haar saam.
“Om te dink ons kon nou lekker gesit en eet het,” sê Marie.
Almal stem heelhartig saam.
Saartjie wys vir die kinders die onderwyser is onder op die rugbyveld. Hulle besef dit is nou veilig om te praat en die klomp raak weer rumoerig.
Die graadneges kla steen en been oor hoe onregverdig dit is dat hulle moet sit en algebra doen terwyl die res van die skool al by die huis is.
“Het jy aan iets gedink, Galpil?” vra Lina skielik. Sy is ’n lang, skraal
