daar van die sediment in die kraffie beland. Dit moet in die bottel agterbly. Laurens slaan oor na ’n drafstap onder die priële deur, lag toe die twee werfhonde spelerig na sy hakke hap. Maar tyd vir speel het hy nie.
Dis ’n entjie van die kelder af na die groot opstal toe en hy moet om die digte rietbos tussenin draf om by die agterdeur te kom. Gelukkig is hy klaar aangetrek. Hy het geweet hy sal net besig wees met die nuwe versnit, dan moet hy weer huis toe gaan. Etenstyd op Vredenhoek is ’n ritueel. Klokslag saans om sesuur. Die Erasmus-broers het die gewoonte glo destyds van Nederland af saamgebring. Hulle is nogal ernstig daaroor. Soms tot hul vroue se ergernis.
Watter wyn sal hy vanaand oopmaak? Shaleen het vroeër vandag gesê hulle maak beesstert met gebraaide aartappels, soetpatats en jong groenbone. Hy glip die huis deur die kombuis binne en gaan gangaf na die eetkamer. Almal sit al. Hy steur hom nie aan tant Miemie se stuurs kyk nie. Dit is hy gewoond. Dis nou maar sy. Immer effens terughoudend. En tog, as hulle alleen is, is sy toeganklik. Nog stokkerig, maar tog.
Sy oog vang die stand van die wysers op die staanhorlosie teen die muur. Vier minute oor ses. Oom Janus kyk stilweg plafon toe en Cecil glimlag onderlangs. Laurens loop na die wynrak vol bottels wat gereeld uit die kelder aangevul word.
“Toe-toe,” hoor hy tant Miemie sê. Dis haar stopwoorde as sy iets wil kwytraak, maar nie juis ’n rede daartoe het nie.
“Ek dink,” sê Laurens stadig en haal ’n bottel uit die wynrak, “1935 se cabernet sal goed saam met die beesstert afgaan. Salige nasmaak en geure van ryp bessies.” Hy weet oom Janus hou van sulke taal. Hoe meer poëties daar met wyn omgegaan word, hoe gelukkiger is Janus Erasmus. Nie dat hy dit self ooit doen nie. Soos nou, terwyl Laurens die wyn uit die bottel in die fles oorskink, bly hy net afwagtend na hom kyk.
Cecil sit terug in sy stoel en sy mond trek geamuseerd.
“Toe-toe, laat ons bid. Jy is reeds laat,” por tant Miemie weer. Asof sy nie weet haar man se huisreël is dat die wyn geskink moet word en dat daar dan eers gebid word nie.
Laurens sorg dat elkeen se glas halfpad gevul word. By sy plek aan die heel onderpunt van die tafel gaan hy sit, lig sy glas tot onder sy neus. “Dat ’n swart blinkoogdruif mens só kan laat sweef.”
Hy sien hoe Cecil liewer sy lag sluk, want tant Miemie hou haar hande palms boontoe uit na hom en na sy suster Roelien waar hulle aan die onderpunt van die tafel sit.
Oom Janus buig sy kop en prewel soos gewoonlik ’n gebed waarvan mens net die luide “Amen!” duidelik kan uitmaak.
Die gewone dik swye sak oor die etenstafel. Dis nie ’n rustige stilte nie. Dis gevul met onderstrominge wat niemand eintlik kan peil nie. Hier word nie bespiegel oor die dreigende oorlog daar in die verre noorde nie. Moontlik wel in ander huise. Maar aan Janus en Miemie Erasmus se tafel is dit eerder ’n interne woeling wat nooit oppervlak toe kom nie. As dit maar wou hoorbaar of sigbaar word, kon mens dit hanteer.
“Wat het jy vandag gedoen?” vra oom Janus plotseling.
Eintlik vra hy dit elke aand. Of die vraag net retories of eg belangstellend is, weet mens nooit. Maar Laurens antwoord gemoedelik. “Ek het my professore op die dorp gaan groet voordat hulle almal met vakansie gaan, Oom.” Hy hou sy bord dat Roelien vir hom beesstert en aartappels kan inskep. “En vanmiddag was ek in die kelder.”
“En jy, Cecil?” Die stemtoon is skerper.
“Moeilike vraag, Pa. Ek was sommer orals hier rond en toe vir ’n heen en weertjie dorp toe.”
Oom Janus frons. “Om wat te doen? Hier’s genoeg werk op die plaas en jy weet dit.”
Ou ding, hierdie. Oom Janus wat gal afgaan as hy nie haarfyn weet wat Cecil tot die dag se werksaamhede op hierdie plaas bygedra het nie.
“Ja, Pa,” beaam Cecil, min gepla.
“Pa vra nie wat ek gedoen het nie,” red Roelien haar broer.
“Wat het jy dan gedoen, poppie?”
“Ek was vroegoggend by Carijn en laatmiddag het ek gesit en lees.”
“Is dit nuus?” terg oom Janus, sy oë goedig op sy dogter. Die enigste een teenoor wie hy ooit enigsins verteder.
Laurens sien die verligting op Roelien se fyn gesig. Sy is ’n vredemaker. Altyd bly as sy die weerlig van haar broer kan aflei.
Die res van die maaltyd verloop in stilte. Dis nie die eerste maal dat Laurens daaroor wonder nie. Carijn sê mos dis die vrou in die huis wat die atmosfeer skep. Hulle huis is nogal vroliker, beweer sy. En dis omdat haar ma ten alle koste optimisties probeer wees. Nie dat dit deurgaans werk nie. Ongetwyfeld het Carijn dié waarneming by haar bekkige oupa Fritz opgetel.
Laurens eet stadig. Nadenkend. Tant Miemie weet vir seker nie wat ’n gemoedelike atmosfeer behels nie. Sy skep dit nie. Daarom is die etenstafel nog al die jare ’n plek van swye. Anders as by oom Peet-hulle wanneer hy vakansies daar is of sommige middae daar kuier. Tant Janetta lag nogal baie en haar glimlag het hom veral later jare begin insluit. Sy is ’n makliker mens as haar suster, dis seker.
Hy sal seker weer netnou die laaste een wees wat sy mes en vurk langs mekaar op die bord neersit sodat dit agtertoe geneem kan word. Hy kan eenvoudig nie vinnig eet nie. Carijn meen dat hy dit destyds noodgedwonge op die skip moes aangeleer het omdat hy seker heeltyd naar was. En vir seker bang was. Want die Groot Oorlog was toe al aan, dan nie?
Waarom dink hy op hierdie oomblik daaraan? Sy kop tas vervaard rond. Moontlik omdat hy veel van homself by Carijn geleer het. Steeds leer. Hy frons liggies. Carijn is deel van sy lewe, soos sy hand en sy voet is. Sy het dit geword daardie dag toe hy deur die wingerd na haar toe geloop het. Dis al wat hy werklik van daardie dag onthou. Carijn se goudblonde hare wat in die laatmiddagson om haar kop gloei. Die gevoel wat knus om hom gevou het. Hy kan dit nou as ’n sonnige, gerusstellende emosie verwoord. Al is dit net in sy gedagtes. Tegelykertyd kwel dit hom. Want dit word sterker. Soos ’n kooltjie wat vlamvat en skroei. Hy herken dit as gevaarlik. Maar dit kan ook broodnodige warmte gee. En die Vader weet, hy smag al hoe lank na so ’n soort innigheid. Volledige aanvaarding. Volmaakte kameraadskap. Liefdesgeluk. As dit hom ooit beskore is.
Hy sit sy mes en vurk neer, besef dat dit gekletter het, want tant Miemie se wenkbroue lig.
“Jammer,” glimlag hy. “Roelien, mag ek jou vir die sout pla?”
Die swartkopmeisie glimlag goedig. Maak soos hy vra.
Hy tik ’n bietjie sout uit oor die vleis, luister hoe oom Janus weer vir Cecil peper met vrae oor die wingerdbedrywighede. Laurens se gedagtes begin dwaal. Terug na Carijn. Elke keer as hy Carijn den Hagen sien, wil hy aan haar raak. Vir haar wil hy steeds op Nederlands sê: Blijf met mij. Sonder haar wil hy nooit wees nie.
Dit het hy toe hy agtien word al agtergekom. En nou is hy drie en twintig. Sonder dat hy al soveel as haar hand vasgehou het. Hy sal dit in elk geval nie sommer waag nie. Sy is sy enigste ware vriendin. Hulle kan kyke wissel wat die spreekwoordelike boekdele spreek. Hulle praat in woorde én met stiltes. Mens kan so ’n vriendskap nie bederf nie.
Hy eet sy bord leeg, wel wetend dat almal aan tafel vir hom wag. Ook dat Cecil al gesug het en Roelien steeds geamuseerd na hom kyk. In haar het hy rêrig ’n suster.
Tant Miemie gee die teken dat almal maar kan opstaan. Hy bedank haar vir die kos en maak aanstaltes om hom te verskoon.
Maar
