әйдәдең бу адәмнең барыни, Андин соң(ра) йаратдың әүвәл Адәм сафины.
39
Олугь Сыр – Сыр-Дәрья елгасы булырга кирәк.
40
Китапта: Олугъ Сирның буенда туксан дәхи һәм тукыз.
41
Хуҗа Әхмәд Ясәви – XII гасырда яшәгән атаклы төрки шагыйре, хикмәтләр авторы (1066 елда вафат). Ул Урта Азия халыклары арасында ислам динен тарату өлкәсендә зур эшчәнлек алып барган һәм шуның өчен соңыннан «изге» дип аталган шәхес. Аның әсәрләре Идел буенда безнең бабаларыбыз тарафыннан бик яратып укылганнар һәм Урта гасырлар татар поэзиясенә гаять зур йогынты ясаганнар. Кол Шәрифнең бу поэмасында да Хуҗа Әхмәд Ясәвинең һәм аның укучысы, шагыйрь Сөләйман Бакырганиның көчле тәэсире сизелә.
42
Ир Хөбби – Хәким ата Сөләйманның, ягъни XII гасырда яшәп иҗат иткән танылган суфи шагыйрь Сөләйман Бакырганиның улы.
43
Хәким ата Сөләйман – XII гасырның танылган шагыйре Сөләйман Бакыргани (1088 елда вафат).
44
Бу юл кулъязма буенча китерелде. Китапта ул түбәндәгечә: Әрвахның алардин морадыңны теләрсән.
45
Китапта: Ләдүн гыйльмен күңлигә ниһаятьсез сыгдырган (ләдүн гыйльме – метафизик (реаль булмаган) галәмне өйрәнү гыйлеме).
46
Китапта: «Ганбәр ана гүҗләре» дип бирелә. Ганбәр ана – Хәким ата Сөләйманның хатыны.
47
Китапта: Ганбәр ана, белсәңез, Бохара ханның кызидыр. Дөресе «Богра ханның кызыдыр» булырга кирәк. «Богра хан» дигән исем борынгы төркиләр дәүләте – Караханидлар дәүләтендә ханнарның титул исеме булып йөртелгән. Тарихта Богра хан исемендәге берничә шәхес билгеле: Сатук Богра хан (955 – 956 да вафат); Әбү Муса әл-Хәсән (Һарун) бине Сөләйман Богра хан (993 – 994 тә вафат); Мөхәммәд бине Муса Богра хан (1057 – 1058 дә вафат) һәм Әбү Гали әл-Хәсән (Һарун) бине Сөләйман Богра хан (1074 – 1075 тә туган, 1102 – 1103 тә вафат). Бу кыйссада телгә алынган шәхес Богра ханнарның шушы соңгысы булырга кирәк. (Бу турыда кара: Бартольд В. В. Сочинения. – Часть 1. – М., 1963. – Том 2. – С. 102.)
48
Кулъязмада бу юллар түбәндәгечә:
Шәех берлә әүлийа бер-беригә кушулды,
Ак-кызыл ефәкдик күрүн, нәчүк булуп ишүлде.
49
Кулъязмада: дин хур зәмин.
50
Кулъязмада бу юл «Кечисенең атлары – Солтан Хөбби вәлидер» дип, аннан соңгы юл белән рифмалашып килә.
51
Кулъязмада:
Әсхәр, Мәхмүд икесин Хәким ата сәүдиләр,
Икесинең хальләрин белмеш генә тотдилар.
52
Моннан соң кулъязмада түбәндәге ике юл килә:
Әсхәр, Мәхмүд икеси дәһканчылык кыйлдылар,
Утыз ике тохымның барчасыни икделәр.
53
Кулъязмада бу юллар түбәндәгечә:
Солтан Хөбби ул заман шоңкар-лачын ушлады,
Каз, торна, үрдәгенә лачын санып (салып?) ушлады.
Күренә ки, кулъязма нөсхәне күчерүче хаттат
