Идегәй. Татар халык дастаны. Эпосы, легенды и сказания

      Азамат ир Туктамыш

      Әрләп-хурлап аны әйтте:

      – Һай Котлыка, Котлыка!

      Коның[25] котсыз, Котлыка!

      Дәвер кемнең дәвере? —

      Туктамышның дәвере!

      Заман кемнең заманы? —

      Туктамышның заманы!

      Куш канатлы алтын таҗ,

      Күз урнында гәүһәр каш,

      Чыңгыздан[26] килгән дәүләт кош

      Бу башымда түгелме?

      Алты айлык агыр[27] йорт,

      Итәгемдә яткан йорт,

      Салыгыннан салыгын[28]

      Салып алган мин икән,

      Урдасыннан урдасын

      Уңгарып тоткан мин икән,

      Түрәсез калган киң йортның[29]

      Түрәсен көткән[30] мин икән —

      Үзем Чыңгыз түгелме?

      Миннән дәүләт киткәннең,

      Синнән ырыс[31] киткәннең

      Җүясен[32] әйтеп бир, – диде.

      Котлыкыя би әйтте:

      – Әйтмәк бездән, хания,

      Ишетмәк сездән, хания.

      Җир уртасы Күк Түбә,

      Күк Түбәдә ак сарай;

      Шушы Сарай калада

      Дүрт дәрваза[33] бар иде.

      Икәве бикле булганда,

      Икәве ачык икәндер;

      Береннән килгән кәрваны

      Береннән чыгып бетә алмай,

      Боҗрасы бөтен алкадай

      Боралып үтәр икәндер,

      Ямгыр белмәс ямчыгыл[34]

      Ям юлында ям чапкан;

      Ялгыз йөргән юлаучы

      Ям юлында ял тапкан;

      Юртса юлы киң булып,

      Ятса җире киң булып,

      Йорт-җир әман икән дә;

      Үзе бинең заманы

      Ил фареван[35] икән дә;

      Зәкяттан алган зәкяты,

      Казнасыннан казнасы,

      Үзе бинең сансыз мал,

      Үзе дә белмәс икән дә;

      Сансыз алтын бу казна

      Гомергә бетмәс икән дә,

      Безнең көнгә килгәндә,

      Ул да җитмәс икән дә!