mən bu gün onu restorandan götürmüşəm… Əgər siz onu özünüzünkü hesab edirsinizsə… nə olar… olsun.
– Əlbəttə, bu mənim çətirimdir, – Sopi hirslə dedi.
Çətirin əvvəlki sahibi geri çəkildi. Polis isə əynində dəbdəbəli manto olan hündür, sarışın qadına kömək etməyə tələsdi: ona küçəni keçməyə kömək etmək lazım idi, çünki iki məhəllə aralıda tramvay görünürdü.
Sopi təmir nəticəsində eybəcər hala salınmış küçə ilə şərqə tərəf üz tutdu. O, dəbilqəli və dəyənəkli adamlara lənətlər yağdıra-yağdıra çətiri hirslə çalaya tulladı. Onların əlinə keçməyi nə qədər arzulasa da, ona müqəddəs Roma papası kimi baxırdılar.
Nəhayət, Sopi, demək olar ki, heç bir təlaşın və səs-küyün olmadığı küçələrdən birinə çatdı və Medison bağına doğru addımladı. Görünür, insanı doğma ocağa çəkən instinkt hətta bu evi parkdakı skamya əvəz eləsə də, heç zaman ölmür.
Lakin Sopi xüsusilə sakit olan dalanların birində qəflətən dayandı. Burada sivri damı olan köhnə kilsə yerləşirdi. Pəncərənin birinin bənövşəyi şüşəsindən xəfif işıq süzülürdü. Görünür, bazar günü xoralını ifa etmək üçün içəridə adamlar toplaşmışdılar. Çünki Sopinin qulaqlarına musiqinin həzin sədaları dəyirdi və o, çuqun barmaqlıqlara sıxılaraq duruxub qaldı.
Ay sakitcə doğub gecəni işıqlandırırdı; faytonlara və yoldan ötənlərə az-az rast gəlmək olurdu; damların altında sərçələr yuxulu-yuxulu cikkildəşirdilər – düşünmək olardı ki, adam kənd qəbiristanlığındadır. Orqan alətinin müşayiəti ilə ifa olunan xoral Sopini çuqun barmaqlığa bənd etmişdi, çünki o bu musiqini əvvəllər çox eşitmişdi – o vaxtlar onun həyatında anası var idi, o vaxtlar onun həyatında cəsarətli məqsədlər, dostlar, təmiz fikirlər və təmiz yaxalıqlar var idi.
Qədim kilsənin pəncərələrindən süzülən musiqinin təsiri altında Sopinin qəlbində qəfil və qəribə dəyişikliklər baş verdi. O yuvarlandığı bədbəxtliyi, məhv olmuş ümidləri, mövcud həyatını doğuran dəyişməz səbəbləri dəhşətlə xatırladı. Ürəyi yeni əhvalına uyğun ahənglə döyün- məyə başladı. O, qəfil özündə qara taleyi ilə mübarizə aparmaq qüvvəsi hiss etdi. Çirkabdan qurtulacaq, yenidən düzgün adam olacaq, onu öz əsirinə çevirən yamanlıqlara qalib gələcəkdi. Hələ vaxt var, o cavandır. Əvvəlki saf arzularını bərpa edib onları həyata keçirmək naminə bütün qüvvəsini səfərbər edə bilər. Orqanın təntənəli, buna rəğmən şirin, doğma musiqisi onda dönüş yaratmışdı. Qəti qərara gəlmişdi: sabah səhər o, şəhərin işgüzar hissəsinə gedəcək, özünə iş tapacaq. Bu günlərdə bir xəz ustası ona yükdaşıyan yeri təklif etmişdi. Elə günü sabah onu axtarıb tapacaq və bu işə götürülməsini ondan xahiş edəcək. O, adam olmaq istəyir. O…
Sopi kiminsə əlini çiynində hiss etdi. Tələsik nəzər saldığı zaman qarşısında polisin enli sifətini gördü.
– Burada nə edirsiniz? – polis soruşdu.
– Heç nə, – Sopi cavab verdi.
– Onda gedək, – deyə polis Sopinin boynunun ardından tutub itələdi.
– Üç aylığa Adaya, – ertəsi gün hakim belə bir qərar çıxardı.
YALANÇI PARILTI
Mister Tauers Çendler otağında bayırlıq kostyumunu ütüləyirdi. Ütünün birini qızmaq üçün qaz pilətəsinin üstünə qoymuşdu, o birini isə səylə irəli-geri itələyərək istədiyi qatı almağa çalışırdı; bir azdan onun laklı çəkmə- lərindən ta jiletinin ensiz yarığının uclarınadək ox kimi necə dümdüz uzandığını görmək olacaqdı. Bizim qəhrəmanın geyimi barədə söylədiklərimiz elə bunlardan ibarətdir. Qalanlarını isə qoy alicənab səfalətin rəzil kə- ləkbazlığa vadar etdiyi şəxslərin özləri tapsınlar. Biz mister Çendleri ucuz mebelli otaqların pilləkənləri ilə endiyi zaman yenidən görəcəyik; səliqəli geyinmiş, özündənrazı, yaraşıqlı, zahiri görünüşcə tipik nyu-yorklu klub adamı – bir qədər darıxdırıcı görkəmi ilə əyləncə gecələrinə tələsən əyyaş.
Çendler həftəyə on səkkiz dollar alırdı. O, bir memarın kontorunda işləyirdi. İyirmi iki yaşı vardı. Arxitekturanı əsl incəsənət hesab edir və səmimi-qəlbdən inanırdı ki – amma bu barədə Nyu-Yorkda bəyanat verməyə risk etmirdi – məşhur “Ütü” göydələni23 öz memarlıq üslubu ilə Milan kilsəsindən24 geri qalır.
Çendler hər həftə maaşından bir dollar qırağa qoyurdu. Hər onuncu həftənin axırı bu üsulla topladığı kapitala simic Zaman Atanın dükanından bir axşam qopararaq əsl centlmen kimi əylənə bilirdi.
Özünü milyonerlərə və krallara xas reqaliyalarla25 bəzəyər, şəhərin reklam və vitrinlərinin daha gur işıq saçdığı hissəsinə gedər, ləzzət və təmtəraqla nahar edərdi. Cibindəki on dolların hesabına bir neçə saat varlı avara rolunu məharətlə oynamaq mümkün idi. Bu məbləğ yaxşı nahara, münasib etiketli bir şüşə çaxıra, çaypuluna, siqara, faytona və s.-yə kifayət edirdi. Yetmiş cansıxıcı axşamın hesabına əmələ gələn bu nəşəverici axşam vaxtaşırı doğulan səadətin əsasını təşkil edirdi.
Qızların cəmiyyət içinə ilk addımı yalnız bir dəfə olur; saçları ağaranda da həmin an onun yaddaşında xoşbəxt və təkrarolunmaz bir hadisə kimi yaşayır. Çendler də hər on həftədən bir bu axşamdan ilk dəfə olduğu kimi böyük ləzzət alırdı: palma ağaclarının altında kef əhlinin əhatəsində oturub bu cənnətin sakinlərini seyr eləmək və onların baxışlarını öz üzərində hiss etmək, qat-qat paltarlı gənc debütant qızın ilk valsına dəvət almaq… Bütün bunlar müqayisəedilməz idi.
Çendler Brodvey səyyar ziyafət paltarları sərgisinin tamhüquqlu iştirakçısı kimi addımlayırdı. Bu axşam o, təkcə tamaşaçı yox, həm də ekspert idi. Növbəti altmış doqquz günü o, köhnə kostyum geyinəcək, təsadüfi barların piştaxtası arxasında mənşəyi bəlli olmayan ümumi süfrə yeməkləriylə, öz otağında isə buterbrodlarla və pivə ilə qidalanacaqdı. Lakin bu onu təşvişə salmırdı. Axı o, nəhəng zahiri parıltılı şəhərin əsl oğlu idi və Brodvey fənərlərinin işıqlandırdığı bir axşam onun qüssə içində keçirdiyi çoxsaylı axşamların yerini doldururdu.
O elə hey addımlayırdı. Budur, artıq qırxıncı küçə həzzə aparan yolun işıqları ilə kəsişməyə başladı; hələ tez idi, amma insan yüksək cəmiyyətlə yetmiş gün ərzində cəmi bir dəfə ünsiyyətə girirsə, o zaman bu ləzzətin ömrünü uzatmaq istəyir. Parlaq, qaşqabaqlı, maraq dolu, məftun, meydan oxuyan, cəzbedici baxışlar ona dikilmişdi, çünki geyimi və görkəmi onun fərəhli və həzz dolu saatların pərəstişkarı olduğunu təsdiq edirdi.
Tinlərin
“Ütü” göydələni (ing. Flatiron Building) – 1902-ci ildə Nyu-York şəhərində inşa edilib. Memarı Daniel Bernhemdir. 82 m-lik bina vaxtilə dünyanın ən hündür göydələni hesab olunurdu. Bina öz formasına görə öndən ütüyə bənzəsə də, maraqlıdır ki, yandan və arxadan adi, dördkünc tikiliyə bənzəyir, başqa sözlə, vizual aldadıcı görkəmi var. Dünyanın 11 ən yaxşı binası siyahısında özünə yer eləyə bilib.
