style="font-size:15px;"> Mən gülümsəyərək dedim:
– Haqlısınız… Bir küçüyüm var, buldoqdur. Etiraz etməsəniz, bizimlə qalacaq. Əsəblərim qay-dasında olmadığından səs-küy götürmürəm. Günortaya qədər yatağımda qurdalana bilərəm. Bir sözlə, tənbəlin yekəsiyəm. Başqa bir-iki çatışmazlığım da var, lakin hələlik ən vacibi bunlardır.
– Bəs skripkada çalmaq necə, bu da səs-küy hesab olunur?
– Baxır necə çalırlar. Yaxşı ifa Tanrının lütfüdür, pis isə…
– Onda qəti qorxusu yoxdur, – Holms sevincək gülümsədi. – Məncə, razılaşdıq. Bircə qalır evi bəyənməyiniz!
– Evə nə vaxt baxa bilərik?
– Sabah günorta bura gəlin. Bir yerdə gedib baxandan sonra qalan şeyləri razılaşarıq.
– Danışdıq, sabah günorta görüşərik!
Bundan sonra Holms yenidən öz kimyəvi təcrübəsini davam etdirməyə başladı. Mən isə Stemfordla birlikdə, qaldığım mehmanxanaya yollandım. Yolda qəfil dayanıb ondan soruşdum:
– Qəribədir, görəsən, Holms mənim Əfqanıstandan yenicə gəldiyimi necə bildi?
Həmsöhbətim qeyri-adi bir təbəssümlə üzümə baxıb cavab verdi:
– Bu onun əsas xüsusiyyətlərindən biridir. Holmsun hər şeyi necə bildiyini çox adam öyrənmək istəyir, hətta buna görə bütün var-dövlətindən keçməyə hazır olanlar da kifayət qədərdir.
– Deməli, burada nəsə bir sirr var, – mən əlimi yellədərək ucadan dedim. – Maraqlıdır! Hər halda, bizi tanış elədiyiniz üçün sağ olun. Zənnimcə, insanlığı dərk eləməkdən ötrü insanın özünü anlamaq lazımdır.
– Ən yaxşısı elə Holmsu dərk etməkdir, – Stemford vidalaşarkən söylədi. – Söhbəti uzatmağa gərək yoxdur. Onun necə adam olduğunu tezliklə öyrənəcəksiniz. Lakin mərc qoşuram, siz onu tanıyana qədər o sizin haqqınızda daha çox şey biləcək. Hələlik!
– Hələlik, – mən bunu deyib Stemforddan ayrıldım və mehmanxanaya daxil oldum.
Ancaq bütün fikrim hələ də təzə tanışımın yanında idi…
İkinci fəsil
Nəticə çıxarmaq sənəti
Biz Şerlok Holmsla ertəsi gün, danışdığımız vaxtda görüşdük. Holms məni Beyker-strit, 221 ünvanındakı mənzilə apardı. Mənzil üç otaqdan ibarət idi. Bunlardan ikisi yataq, digəri isə geniş, işıqlı, iki pəncərəsi olan qonaq otağı idi. Əşyalarla tam təchiz edilmiş otaqlar ürəyimizə yatdı. Kirayə haqqı münasib olduğundan dərhal razılaşdıq və buraya köçməyə qərar verdik.
Elə həmin axşam mehmanxanadakı əşyalarımı götürüb təzə mənzilimə daşındım. Səhəri gün isə Şerlok Holms da bir neçə yeşikdən və portfellərdən ibarət şey-şüyləri ilə öz otağına yerləşdi. Bir-iki gün ərzində əşyalarımızı tamam yerbəyer etdik. Ardınca isə yavaş-yavaş təzə şəraitə uyğunlaşmağa başladıq.
Holms yola gediləsi adam idi. Sakit, intizamlı həyat sürür, çox vaxt axşam saat 10-dan sonra yatır, səhər tezdən, mən hələ yataqda qurdalanarkən qəhvəaltı edir və çıxıb işə gedirdi. Bəzən bütün gününü laboratoriyada, bəzən isə anatomiya kabinetində keçirirdi. Hərdən fikirli halda gəzə-gəzə Londonun ən ucqar yerlərinə gedib çıxırdı. Başı işə qarışanda ətrafı tamam unudurdu. Evə gəldikdə isə elə hey ağlında nəsə götür-qoy edir, saatlarla tərpənmədən qonaq otağındakı divanda səssizcə oturub düşünürdü. Belə vaxtlarda onun gözlərindəki xəyalpərəstlik məni heyrətə gətirirdi. Şerlokun özünəməxsus həyat tərzi barədə bilməsəydim, hansısa bihuşedici maddə qəbul etdiyini düşünərdim…
Həftələr bir-birini əvəzləyir, mən isə Holmsu daha yaxından tanımağa can atırdım. Xüsusilə onun həyatdakı amalını öyrənmək istəyirdim.
Ev yoldaşımın xarici görünüşü istənilən adamın diqqətini dərhal cəlb edə bilərdi. Boyu altı futdan[8] artıq idi, lakin yeriyərkən bundan da ucaboy görünürdü. Özünə qapandığı vaxtlar istisna olmaqla, daim iti və kəskin baxışlarını sezmək olurdu. Uzunsov qartal burnu sifətinə qətiyyətli ifadə verirdi. Kvadratşəkilli, bir qədər irəli çıxmış çənəsi də elə qətiyyətli xarakterinin başqa bir ifadəsi idi. Əllərində həmişə mürəkkəb və müxtəlif kimyəvi maddələrin ləkəsini görmək olardı. Baxmayaraq ki, onun kimyagər alətləri ilə necə həssas davrandığına dəfələrlə şahidlik etmişdim.
Ola bilsin, bu adama hədsiz marağım oxuculara qəribə görünür. Lakin Holmsun həyat tərzinə bələd olan hər kəs, əminəm ki, məhz mənim kimi davranardı. Üstəlik, nəzərə alın ki, həmin dövrdə günlərim olduqca yeknəsəq, darıxdırıcı keçirdi, ətrafımda beynimi məşğul edəcək çox az şey var idi. Ona görə də birdən-birə Holms kimi maraqlı bir adamla qarşılaşmağımın məndə yaratdığı sevinc və həyəcanı anlamaq çətin deyil.
Əslində, ev yoldaşım elmlə bir o qədər də həvəslə məşğul olmurdu. Stemford da məhz belə fikirləşirdi, hətta Holmsun özü bir dəfə bunu təsdiqləmişdi. Elə mən də onun davamlı şəkildə elmi ədəbiyyat oxuduğunun, elm dünyasının qapılarını açmağa ciddi cəhd göstərdiyinin şahidi olmamışdım. Bu azmış kimi, o bəzi elmi suallara könülsüz halda cavab tapmağa çalışırdı. Di gəl işə girişdimi, həvəs və enerjisi heyrətamiz dərəcədə artırdı. Nəsə ciddi bir səbəb olmasa, heç kəs yaddaşını mənasız şeylərlə yükləməz, vaxtını boş yerə itirməz…
Holms çox şey barədə xəbərdar idi və bu, adamı nə qədər heyrətləndirirdisə, onun bir çox mövzulardan məlumatsızlığı da elə bir o qədər təəccüb doğururdu. Müasir ədəbiyyatdan, siyasətdən, fəlsəfədən, demək olar, xəbərsiz idi. Bir dəfə Tomas Karleylin[9] adını çəkdim, Holms isə sadəlövhlüklə onun kim olduğunu soruşdu. Ev yoldaşımın Korpenik nəzəriyyəsi, Günəş sistemi haqqında tamamilə məlumatsız olduğunu biləndə isə heyrətdən, ümumiyyətlə, çaşıb qaldım. On doqquzuncu əsrdə yaşayan biri Yerin Günəş ətrafında fırlandığını hələ də bilmirsə, bundan dəhşətə gəlməyəsən, neyləyəsən?!
O anda Holms heyrətdən donub qalmış sifətimə baxıb gülümsəyərək dilləndi:
– Deyəsən, təəccübləndirdim sizi… Verdiyiniz məlumata görə çox sağ olun. Lakin indi vaxt itirmədən bütün bunları unutmağa çalışmalıyam.
– Unutmağa?!
– Bilirsiniz necədir? Məncə, insan beyni balaca, boş çardaq kimidir. Yalnız axmaq adam
