Öncə bərk tappıltı, ardınca isə kobud bir səs, lap axırda da addım səsi eşidildi. Pilləkənlə ağır-ağır yuxarı, yanımıza qalxan naməlum qonaq əlindəki zərfi ev yoldaşıma uzadıb dedi:
– Cənab Şerlok Holms sizsiniz? Bu məktub sizə çatacaq.
Ev yoldaşımın təkəbbürünü beşiyində boğmaq üçün əlimə yaxşı fürsət düşmüşdü! Axı bir qədər əvvəl o, gələn adamı hərbi dəniz donanmasının istefada olan çavuşu adlandırmışdı. Lakin belə görünür, Holms yanılırdı. Bu çavuş yox, poçt işçisi idi. Hər halda, mən fürsəti fövtə vermək istəmədim və Şerloku pərt eləmək üçün qasiddən mehriban səslə soruşdum:
– Zəhmət olmasa, deyin görək nə işlə məşğul olursunuz?
– Qasidlik eləyirəm, – adam qaşqabaqla cavab verdi. – Formam üzərimdə deyil, çünki dərziyə vermişəm ki, bəzi yerlərinə əl gəzdirsin.
– Bəs əvvəl nə iş görmüsünüz? – mənalı nəzərlərlə Holmsa baxıb yenidən soruşdum.
– Kral ordusunun dəniz qoşunlarında çavuş olmuşam, cənab. – Qasid belə deyib üzünü Holmsa çevirdi. – Cavabı indi yazacaqsınız, yoxsa sonra gəlim? Aydındır, cənab. Sonra gələrəm.
Bundan sonra qasid dabanlarını yerə vurub yüngülcə təzim edərək getdi.
Üçüncü fəsil
Loriston-Qardensin sirri
Ev yoldaşımın nəzəriyyəsi özünü doğrultduqca heyrətim artırdı. Onun istedadı, doğrudan da, hörmətə layiq idi. Amma hərdən də ağlıma gəlirdi ki, bütün bunlar məni təəccübləndirmək üçün əvvəlcədən hazırlanmış bir oyundur…
Şerlok Holms qasidin gətirdiyi məktubu oxuyub bitirdikdən sonra dinməzcə dayandı. Onun dalğın və sönük baxışları gərgin düşüncələrə qərq olmasından xəbər verirdi.
Mən sakitcə soruşdum:
– Necə bildiniz?
Holms qaşqabaqlı halda dilləndi:
– Nəyi?
– Onun istefaya çıxmış hərbi donanma çavuşu olduğunu.
– Boş şeylər barədə danışmağa həvəsim yoxdur, – Holms laqeydliklə cavab verdi. Sonra gülümsəyib əlavə etdi: – Kobudluğuma görə bağışlayın. Fikrimi dağıtdınız, ancaq düz elədiniz… Deməli, bayaqkı adamın keçmişdə çavuş olduğunu anlaya bilmədiniz, doğrudurmu?
– Qətiyyən.
– Mənim üçün isə bunu müəyyənləşdirmək su içimi kimi asandır, izah eləmək isə çox çətin! Təsəvvür eləyin ki, iki dəfə ikinin dörd olduğunu sübut etmək istəyirsiniz. Əslində, sübuta ehtiyac yoxdur, lakin qarşınızdakı adamı inandırmaq üçün xeyli əziyyət çəkməlisiniz. Deməli belə… Qasidə baxarkən onun qolundakı döyməni – iri, göy lövbəri gördüm. Üstəlik, o, hərbçi qaməti ilə gəzirdi, bundan başqa, hərbçilərə xas bakenbardı vardı. Bəyəm bundan sonra hər şey aydın deyilmi!
– Möcüzədir! – mən ucadan səsləndim.
– Eh, boş şeydir, – Holms əlini yellədi. Lakin üz-gözündən aydın hiss olunurdu ki, mənim heyrətim onun ürəyincədir. – Bir az əvvəl dedim ki, indi həqiqi, mahir cinayətkarlar yoxdur. Deyəsən, yanılmışam. Alın oxuyun!
Şerlok Holms belə deyib qasidin gətirdiyi məktubu mənə uzatdı. Mən onu oxuduqdan sonra:
– Qulaq asın, bu ki dəhşətdir! – deyib köks ötürdüm.
– Hə, deyəsən, adi cinayət hadisəsi deyil, – Holms soyuqqanlılıqla söylədi. – Zəhmət olmasa, məktubu bir daha və ucadan oxuyun.
Mən məktubu yüksək səslə oxumağa başladım, orada yazılmışdı:
“Hörmətli, cənab Şerlok Holms!
Bu gecə Brikstoun-rouddakı Loriston-Qardens, 3 ünvanında iyrənc bir cinayət hadisəsi baş verib. Gecə saat iki radələrində polis işçilərimizdən biri növbədə ikən həmin ünvandakı evdə işıq görüb. Binada yaşayış olmadığından bu onu şübhələndirib. Qapı açıq imiş. Əməkdaşımız içəri daxil olduqda ilk olaraq yaxşı geyinib-kecinmiş bir kişinin cəsədini aşkarlayıb. Onun cibindən vizit kart tapıb: “Enox C.Drebber, Klivlend, Ohayo, Birləşmiş Ştatlar”. Cəsədin üzərində heç bir soyğunçuluq, ya da zorakılıq əlaməti aşkar edilməyib. Döşəmədə qan ləkəsi olub, intəhası meyitin üzərində heç bir yara yoxdur. Böyük ehtimalla, cəsəd həmin evə başqa yerdən gətirilib. Lakin başa düşə bilmirik ki, bu necə ola bilər… Bir sözlə, əməlli-başlı ilişmişik. Saat 12-yə qədər gəlsəniz, sizinlə hadisə yerində görüşə bilərik. Gələ bilməsəniz, onda mən işin gedişatı barədə sizə xəbər verərəm. Hər bir halda, fikirlərinizi mənimlə bölüşsəniz, çox şad olaram.
Sizə hörmətlə, Tobias Qreqson”.
Mən məktubu oxuyub bitirdikdən sonra dostum dedi:
– Qreqson Skotlənd-Yarddakı ən bacarıqlı xəfiyyələrdən biridir. O da, Lestreyd də digərlərindən fərqlənirlər. İkisi də diribaş və enerjili adamlardır, lakin heyrət doğuracaq qədər bayağıdırlar. Gözəllik yarışına çıxan qızlar kimi bir-birilərinin paxıllığını çəkir, yola getmirlər. İkisi də eyni vaxtda izə düşsə, bax bu çox maraqlı olardı.
Holms təəccüb doğuracaq şəkildə mızıldanaraq danışırdı. Lakin mən buna bir o qədər də əhəmiyyət verməyib dedim:
– Zənnimcə, bir dəqiqə də vaxt itirmək olmaz. Gedib sizə fayton çağırım?
– Hələ gedib-getməyəcəyimə qərar verməmişəm. Mənim kimi tənbəl yer üzünə gəlməyib. Buna baxmayaraq, tənbəllik üstümə hücum çəkəndə ondan qurtulmağın da yolunu bilirəm.
– Siz ki belə bir mürəkkəb cinayət hadisəsini çoxdan arzulayırdınız!
– Əzizim, bunun mənə xeyri var? Tutaq ki, mən həmin qətlin üstünü açdım. Axı faydasını Qreqsonla Lestreyd görəcəklər, onların şan-şöhrəti artacaq. Mənim məsləhətlərimin həlledici rol oynaması isə kimsənin vecinə olmayacaq.
– Hər halda, sizdən kömək istəyən birindən yardım əlinizi əsirgəməməlisiniz.
– Qreqson ağıllı adamdır, bilir ki, mən onsuz da bu işdən xəbər tutacağam, ona görə də qabaqdangəlmişlik eləyib və özü məlumat verib… Bir halda ki getmək lazımdır, onda bir yerdə gedib görək nə məsələdir.
Bunu deyib Holms həyəcanlı halda paltosunu
