Сүз чыгар шагыйрьләрдән хикмәт берлән… / Мудры слова поэтов…. Акмулла
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Сүз чыгар шагыйрьләрдән хикмәт берлән… / Мудры слова поэтов… - Акмулла страница 5
Күзең сал: Мәрҗани ул – Тимерказык!
Булмаса – кыйбла тапмай адашырсың,
Караңгыда җүн белемәй юлдан язып!
Имгәнеп, коры, бикяр145 азапланма,
Бакыр чыкмас урыннан алтын казып!
Төлкедәй йөгрекмен дип ашсаңыз да,
Сыйракдан ала торгам мин бер таз эт146.
Бу сәбәпдин сезләргә сәлам язам,
Бу якка килеп ятыр сезнең азан147;
Ир булган ирәннәрне148 хур тотмаңыз –
Гатасына149 шарт имәс Кышкар-Казан.
Әдәпсезлек имәсме бу кылганың:
Ишәккә тиңәрәсез150 ир тулпарын!
Мөхакәмә кылмас151 дип уйладыңмы,
Сукыр дип белепмидең йортның барын?!
Сезләргә таң каламын уйлай-уйлай, –
Калаенча сезнең як зиһен куймай?
Болыттай көннең нурын пәрдәләгән –
Сезләргә шул сәбәпдин күңел тулмай!
Хәленчә голямага мәдех152 лаек,
Вәләкин һәр кош очып лачын булмай;
Моннан башка әйтер сүзем тулып ятыр,
Тәгаенләп һәрбер сүзне әйтеп булмай.
Эшеңез мөзәйяндер вәһмеңездә153,
Сүзеңез мөбәйяндер зәгъмеңездә154;
Меңе мулла рәдд кылсаңыз155 – ни кайгы бар?–
Дустлар да бар кагарлык рәгъмеңезгә156!
Җик157 күргәч, бер яланы158 ябарсыз сез,
Кәик кылгач159, бер караны ягарсыз сез;
Арткы як ачылганның ачуыннан,
Әлбәттә, бер яман ат тагарсыз сез.
«Бәркул-вәмиз»160 чигәңезгә чирткәннән соң,
Чаяндай чыдай алмай чагарсыз сез,
Ул фазыйл Газалидәй161 булсадагы,
Рәдденә тәһафетләр162 язарсыз сез.
Хакаикул-голумнән163 әгъраз кылып164,
Киберсеп165, ул ягына нәзарсыз166 сез.
Үзеңездән бер фазыйл була калса,
Иттифакы җөмләгә167 – начарсыз сез.
Хәсәд бәгъзе гадавәткә мөбдаэ булып168,
«Фә-исләху!» әмереннән169 качарсыз сез;
Арыслан берлә алышып арыклаган,
Хәсәд берлә саргайган ажарсыз сез170.
Әлбәттә инде, мине сөймәссез сез,
Бер бичара хакгүй171 икән димәссез сез;
Карендәш, бер инсафка килсәңез ни?
Фиргавеннең варисы имәссез сез!
Борадәр, минлекне куй галәл-хосус172,
Мин-минлек иясенә китерер нус173;
Мәрҗанигә алышырга кем чыдасын –
Фазыйлны фазыйл белсәк, эчең көймәс,
Һәркачан тәвазыйгда176 бармы нәкыс177?
Батыр менән көрәшсәң, сау калмассың,
Ай-аймын,
145
Бикяр – бушка, юкка.
146
Таз эт – таза, елгыр эт.
147
Азан – тавыш.
148
Ирәннәрне – диндарларны, асыл ирләрне.
149
Гатасына – язмыш бүләгенә, бәхетенә.
150
Тиңәрәсез – тиң күрәсез.
151
Мөхакәмә кылмас – хөкем итмәс.
152
Мәдех – мактау.
153
Мөзәйяндер вәһмеңездә – уегызча матур күренәдер.
154
Мөбәйяндер зәгъмеңездә – ачык билгеледер үз фаразыгызча; ачык бәян ителгәндер уегызча.
155
Рәдд кылсаңыз – кире каксагыз.
156
Рәгъмеңезгә – нәфрәтегезгә.
157
Җик – егет.
158
Яланы – ялганны.
159
Кәик кылгач – пычраткач.
160
«Бәркул-вәмиз» – Ш. Мәрҗанинең «Әл-бәркул-вәмиз фи рәдди галәлә-бәгыйзин әл-мөсәмми бин-нәкыйз» («Нәфрәтләнерлек ялганнарны сугучы яшен уты») дигән китабына ишарә. Бәркул-вәмиз – утлы яшен, яшен уты. М. Акмулла Ш. Мәрҗанинең китап исемен шигъри киная өчен файдалана.
161
Газали – Әбү Хәмид Мөхәммәд әл-Газали (1058/1059–1111), шәригать һәм тарикать буенча бөек галим, философ.
162
Тәһафетләр – бер-берсенә ташлану, үзара ызгышулар.
163
Хакаикул-голумнән – гыйлем хакыйкатьләреннән.
164
Әгъраз кылып – бозык итеп.
165
Киберсеп – һаваланып.
166
Нәзарсыз – карамыйсыз; күз салмаучылар.
167
Иттифакы җөмләгә – һәммәгез бердәм булып.
168
Гадавәткә мөбдаэ булып – дошманлыкка чыганак булып.
169
«Фә-ислаху!» әмереннән – Аллаһының «Яңарыгыз!» дигән әмереннән.
170
Ажарсыз сез – аждаһа сез.
171
Хакгүй – хаклык иясе.
172
Галәл-хосус – бигрәк тә үзеңнән.
173
Нус – кире кагылу.
174
Куәсенә – куәтенә.
175
Дәлаләт кылса носус – язмалары дәлиллек итсә.
176
Тәвазыйгда – тыйнаклыкта.
177
Нәкыс – кимлек, кимчелек.