юксалишидан кўра кўпроқ даҳшатли воқеа эди. Бу, айниқса, 1929-йилдаги машҳур Уолл-стрит ҳалокати билан бошланган ва у энг кўп зарар кўрган Қўшма Штатларда сезиларли бўлди. 1929-1932-йилларда АҚШда саноат ишлаб чиқариш ҳажми 30 фоизга камайди, ишсизлик даражаси эса 8 бараварга ошди: 3 фоиздан 24 фоизгача.
Фақат 1937-йилга келиб, Қўшма Штатлар ишлаб чиқаришни 1929-йил даражасига кўтара олишга муваффақ бўлди. Германия ва Франция ҳам жиддий зарар кўрди, бу мамлакатларда саноат ишлаб чиқариши мос равишда 16 ва 15 фоизга камайди.
Неолиберал иқтисодчилар гўёки катта, аммо мукаммал тарзда бошқарилиши мумкин бўлган молиявий инқироз жаҳон савдосининг бузилиши туфайли Буюк Депрессияга айланди, деган нуфузли фикрни тарқатади. Бу ҳолат Қўшма Штатлар томонидан Смут-Ҳоуле қонунига мувофиқ ҳимоя тариф ставкаларининг қабул қилиниши муносабати билан "савдо уруши" туфайли юзага келганлиги айтилади. Бу воқеа танқидга ҳам дош беролмайди.
Смут-Ҳоуле қонунига биноан27 божхона тарифларининг ошишини кескин деб аташ мумкин эмас. У АҚШда ишлаб чиқарилган маҳсулотларга ўртача тарифни 37 фоиздан 48 фоизга кўтарди. У оммавий божхона урушининг сабаби ҳам эмас эди. Италия ва Испания каби бир неча иқтисодий заиф давлатлар бундан мустасно, бошқа мамлакатларда Смут-Ҳоуле қонунининг қўлланилиши туфайли савдо протекционизмининг кучли ўсиши кузатилмади. Ва энг муҳими, тадқиқотлар шуни кўрсатадики, 1929-йилдан кейин халқаро савдонинг таназзулга учрашининг асосий сабаби божхона тўловларининг ошиши эмас, балки асосий капиталистик мамлакатлар ҳукуматлари томонидан мувозанатли бюджет концепциясини жорий этилиши натижасида юзага келган халқаро талабнинг пасайиш спирали эди.
1929 ёки 2008-йиллар каби йирик молиявий инқироздан сўнг, хусусий сектор харажатлари пасайиб бормоқда. Қарзлар тўланмайди, бу эса банкларни кредитлашни қисқартиришга мажбур қилади. Қарз олишга қодир бўлмаган корхоналар ва жисмоний шахслар ўз харажатларини камайтиради ва бу ўз навбатида бошқа компаниялар ва жисмоний шахсларнинг маҳсулотларига бўлган талабни камайтиради (компаниялар харидорларга маҳсулот ва бошқа компанияларга ускуналар сотади, ишчилар ўз меҳнатларини компанияларга сотади). Иқтисодиётда талаб даражаси пасаймоқда. Бундай шароитда давлат даромадидан кўпроқ маблағ сарфлаш, яъни бюджет тақчиллиги ёрдамида талаб даражасини сақлаб қолишга қодир ягона хўжалик субъекти бўлиб қолади. Бироқ Буюк Депрессия даврида мувозанатли бюджет таълимотига бўлган кучли ишонч бундай ҳаракатларга тўсқинлик қилди. Иқтисодий фаоллик даражаси пастлиги сабабли солиқ тушумлари камайиб бораётганлиги сабабли, бюджетни мувозанатлашнинг ягона йўли харажатларни қисқартириш эди. Шундай қилиб, талабнинг пастга силжишини тўхтатадиган ҳеч нарса қолмади.
Энг ёмони, олтин стандарти марказий банкларга пул эмиссиясини оширишга имкон бермади, чунки бу ҳолда валютанинг қадрсизланиши хавфи мавжуд эди. Чекланган пул массаси шароитида кредит жуда камдан-кам ҳолга келди, бу эса хусусий сектор фаолиятига тўсқинлик
Смоот-Ҳаwлей қонуни божхона тарифлари тўғрисидаги қонун бўлиб, импорт қилинадиган 20 000 дан ортиқ маҳсулот учун бож ставкаларини оширди. Бир версияга кўра, натижа бошқа штатларнинг жавоби бўлиб, Aмерика товарларига божларни оширди, бу эса Қўшма Штатлар ва Европа мамлакатлари ўртасидаги савдонинг кескин қисқаришига олиб келди ва ниҳоят иқтисодиётни Буюк Депрессияга олиб келди. Эслатма. бошига.
