ОЙУУН ЭБИТ
Үйэтигэр үстэ кыырбыт. Бэрт доҕор киһитэ өлөөрү гыммытыгар кыырбыт. Ол онно кутун көрдүү сатаабыт үһү. Ону биэрбэтэхтэр: «Кута сытыйан, өлөн бүппүт, биэрбэппит», – диэбиттэр.
Дьэ, онтон Оноку: «Мин тылбын ылыммаккыт. Сүһүөхпэр туран, аны кыырыам суоҕа», – диэн, дьэ, аккаастанар. Уонна кыырбатах.
Маҥнайгы кыырыыта. Айыыһыкка киирэн, оҕо уйата оҥорон, оҕо көрдүүр эбит. Маныаха оҕо кута диэн көрдүүр эбит оҕону оҕонон. Ону: «Сатаммат», – диэбиттэр. Онуоха: «Муҥ саатар тойон баҕа саҕанан аҕалыҥ, – диэн. Онтон: «Муҥ саатар түүлээх үгүрүө саҕата», – диэн. Ону: «Сатаммат», – дииллэр эбит. «Мин көрдөһүүбүн ылымматыгыт. Оҕо кутун киринэн-хоҕунан биэрэҕит, онон мин саха урааҥхайы тугунан да кирдиктиннэриэм суох. Киринэн-хоҕунан биэрэргит, салгын буолан, көтөн хаалар, кылгас үйэлээх, өлүгэс буолар. Ити мин этэрбинэн куту биэрэргит буоллар, уһун үйэлээх, чэгиэн, күүстээх ыччат үөскүө этэ. Сахаҕа, харахтарыгар көрдөрөн туран, итэҕэттэриэм этэ. Ону миигин итэҕэлбиттэн таһаараҕыт», – диэбит.
Иккис кыырыыта. Сүөһү Айыыһытын туһугар Дьөһөгөйгө киирэн, Ынахсыт тардары сүөһүнү үөскэтиҥ диэн көрдөһөр. Ону ылынаннар, ньирэй сытар буолар үһү.
Оноку онон сиэмэҕэ суох, Айыы ойууна эбит гынан баран, аккаастаппыт.
СҮЛЭ ӨЛҮҮТЭ
Сүлэ ойоҕо, Оноку ийэтэ, Арҕаа Үрэх диэн сиргэ сылгы көрөр эбит. Арҕаа Үрэх Сүлэ ходуһата эбит. Ити кэмҥэ билиҥҥи биһиги Эбэбит – хара маһыттан күөл. Сүлэлээх билиҥҥи Сүлэ дэриэбинэтиттэн хоту диэки баар алаастартан биирдэстэригэр олорбуттар быһыылаах. Сүлэ ойоҕо Арҕаа Үрэхтэн Орой сиринэн Ньурбачааҥҥа кэлэр эбит. Онтон Нымылаҕынан, Хотоҕоһунан дьиэтигэр барар.
Ньурбачааҥҥа Кэскил диэн балыксыт киһи баар эбит. Эмээхсин киниттэн, сылгы көрдөҕүнэ таарыйа, куруук соболуур эбит. Биирдэ таарыйан: «Хайа, нохоо, собоҥ баар дуо?» – диир.
Кэскил: «Халлаан кыйдаан буолан, собо тахсыбатах. Суох», – диир. Ол кэмҥэ үгэххэ тыас талыгырыыр. Дьахтар ону өҥөйөн көрбүтэ, атыйахха тобус-толору собо мөҥө сытар эбит. Онтон: «Бачча соболоох эрээригин, мэлдьэһэ олороҕун», – диэбит дьахтар. Онтон этиһэллэр, өлөссүбүттэр 1. Кэскил эрбэҕэ тостубут уонна: «Сүлэ эрбэхпин тоһутта», – диэн Дьокуускайга киирэн үҥсэр. Онуоха Сүлэни тутан киирэ каһаак тахсар. Сүлэ киирбэт: «Мин билбэт сирим», – диир. Онтон иккиһин икки каһаагы таһаараллар, боруоста тутан киириҥ диэн. Сүлэ эмиэ киирбэт.
Онтон биир эмэ киһи киириэххэр сөп, суут ыҥырыытыгар диэн өй уган биэрдэҕэ дии, онон хойут биир доҕор киһилэнэн, икки ыҥыыр атынан, түүлээх ыырдан киирэр.
Ханна да тохтоомуна, суут дьиэтигэр көтөн түһэр. Аан дьиэлэрэ көмүлүөк оһохтоох буолуо, онно сис туттан, иттэ турбут. Ол турдаҕына, ынараа дьиэттэн биир нуучча өҥөс гыммыт: «Бу хайа киһигиний?» – диэбит. Ону: «Кыйаар киһитэбин. Сүлэбин», – диэбит. Бу маныаха: «Каһаактар тахса сылдьыбыттарын билэҕин дуо?» – диэбит. «Билэбин», – диэбит.
Биир каһаакка эппит: «Таһааран ити киһини хаайыҥ», – диэбит. Ону: «Тахсыбаппын. Хоруйдат», – диэбит.
Ол кэнниттэн тойон 12 буолуохтарыгар диэри каһаактары
