Ҳилола ўзича пичирлади:
– Ўзбекистон – мустақил! Энди бу қанақа мамлакат бўларкин, а?
– Буни замон кўрсатади, – дегандай бўлди унга Заҳриддин акаси.
Дарҳақиқат, замон, дунёқараш батамом ўзгарди. Қизиқ, деярли ҳамма ўзим бўлай, бошқага нима ишим бор, қабилидаги дардга йўлиққандай. Ҳилола билан Карамгул ўртасидаги адоват ҳам пасаймаган, аксинча, кучайгандан кучайиб боряпти. Одил бобода ҳам ўзгариш юз бермади. Турмуш қийинчиликлари кўпайган сари баъзи қусур ва одатлар семириб бораётгандай туюлади. Шунга қарамай, бу ҳолатлардан Ҳилола хафа эмас. Энг муҳими, у шу вақт ичида, ўзининг ўйлашича, бир поғона юқорига кўтарилди – педагогика олийгоҳига сиртдан ўқишга кирди. Бирор имкон топилиб, ўзи севган фандан дарс берса, қандай яхши бўларди.
Аммо қайси мактаб директори унга: “Ҳилолахон, бизга ишга келинг, сизга она тили ва адабиётидан шунча соат дарс ажратамиз”, деб айтади? Шундай бўлган тақдирда ҳам синфга кириш, ўттиз-ўттиз беш жуфт қора кўзларга тик қараб, савол-жавоб қилиш осон эканми?
Бу ўйдан у негадир чўчиб, жунжикди. Сўнг:
– Ҳовлиқма, у кунгача ҳали неччи буғдой пишиғи бордир, – деб шивирлади. – Асосий вазифанг, отажонингни асраб-авайлаш, кичкина Шамсияга кўпроқ китоб ўқитиш, шеърлар ёдлатиш… онажонинг буни тушингдаям, хаёлингдаям эслатаёпти. Отам… отажоним…
2. КЎРИНМАС БАЛО ОЁҚ ОСТИДА
Илк баҳор кунларининг бирида, тонг чоғи Чаман қишлоқ аҳли машъум бир воқеа туфайли ларзага туш-ди. Бу пайтларда деҳқонлар аллақачон ғимирлаб қолган: шудгорлар устидан сув қўйиб, шўр ювишяпти, етилган ерларни экишга тайёрлашяпти. Ўшалар фаолияти туфайли Ҳилолалар хонадонидан уч юз қадамча наридан ўтадиган қадимий, аммо кейин бетонлаштирилгани боис жуда тезоблашган канал тўлиб оқаяпти, кўпириб, кўпикланиб, марра сари чопаяпти. Унга бир нафас қараб турган кимсанинг боши айланиб, кўзи тинади, ваҳимага тушади. Қуйида, ярим чақиримча нарида эса бир неча одамлар, машиналар шовқини қулоққа чалинади. Ўша ерда, каналнинг ўртасида қоя мисол тумпайган тўсиққа урилиб, сув қирғоққа – икки томонга оқиб ётибди, атрофни кўлоблантиряпти.
Ўша тарафдан гаплашиб келаётган икки кишининг сўзлари ногоҳ Ҳилоланинг қулоқларига урилиб, у беихтиёр тўхтаб қолди:
– Тўрт киши ўлибди, – деди биринчи овоз. – Тележкадаям икки аёл боракан.
Ҳилоланинг эти жимирлаб, кўз олди қоронғилашди.
– Тарактурчи маст эканми, дейман-да, – тахминлади иккинчи овоз. – Бўлмаса аспалт йўлдаям қийшайиб, каналга ағанайдими? Ё қасддан тарактур рўлини каналга бурган ё ғирт маст бўлган.
– Эсинг жойидами? Ким ўз жонига қасд қилади? Тарактурни чап чироғи куйган экан, тез ҳайдаган бўлса, ғира-ширада олдинни кўрмай, ағанатгандир, балким. Ўзи йўл ҳам тор-да.
– Ажабмас… Кечалари қоронғу… Мелисалару терговчилар ҳам исини олиб, дарров етиб келибди…
Овозлар узоқлашди. Ҳилола сал ўзига келиб, кун ботиш
