Rodney olun.
Her çocuk bir başarı öyküsü olmaya, önemseyen, ilgili bir yetişkin mesafesindedir.
I. KISIM
Üç Ana Düşünce Yapısı
Çocuklarınız küçükken çoğu zaman bedenen tükenmiş haldeydiniz. Şimdiyse onlar birer ergen, siz de çoğu zaman zihnen tükenmiş durumdasınız. Daha fazla endişe. Daha fazla tartışma. Daha fazla akıl oyunu.
Peki nasıl etkin ve klinik bakımdan aklı başında kalabilirsiniz?
Birlikte çalıştığım, görüşmeler yaptığım ve incelediğim binlerce ebeveyn ve önemseyen, ilgili yetişkin arasında şu üç düşünce yapısını derinlemesine kavrayanlar en etkili olanlar:
• Ergenler size görünenden daha fazla ihtiyaç duyar.
• Oyunun kuralları değişti, siz de değişmek zorundasınız.
• Yardım isteyeceksiniz ve buna ihtiyacınız olacak.
Hadi onlardan öğrenelim öyleyse, olur mu?
DÜŞÜNCE YAPISI 1
Ergenler Size Göründüğünden Daha Fazla İhtiyaç Duyar
On yaşındaydım, benim yaşımdaki neredeyse tüm çocuklar dünyanın en hızlı ve en uzun hız trenlerinden biri olan Texas Giant’a binmek için boylarının yeterince uzun olacağı o ânı sabırsızlıkla bekliyordu.
Vagonlardan gelen çığlıkların bunun sıradan bir lunapark treni olmadığı anlamına geldiği çıkarımını –on yaşındaki gelişmiş zihnimin gücünü kullanarak– yaptım hemen. Hayır! Etrafımdaki yetişkinlerin kavrayamayacak kadar büyülendiği şeyi anlamıştım: Yani bu hız treni aslında beni ve etrafımdakileri kanlı ölümlerimize yollamak için tasarlanmış, ahşap bir ölüm makinesiydi.
Kendi çocuklarıyla birlikte beni Six Flags’a götürmeyi iyi niyetle teklif etmiş bir aile dostu olan Bayan Sperry’nin yanında sırada bekledim. Bu kadının –mahalledeki ilkokulumda öğretmen ve devlet memuruydu– benim küçük yaşıma rağmen böylesi nazik davranmasına hayret etmiştim.
Yardım için bağırmayı düşündüm ama belli ki diğer aptal koyun sürüsüyle birlikte bir sıradaydım ve ağır ağır ahşap ölüm makinesine doğru ilerliyorduk. Böylece Texas Giant’a binip Bayan Sperry’nin yanına oturdum.
Sonra da başka bir şey fark ettim.
Hiç emniyet kemeri yoktu.
Sadece kucağa doğru inen bir güvenlik çubuğu vardı. Dizlerinizin üstünde kilitlenen tek bir metal parçası.
İnanamayarak hayretle etrafıma bakındım.
Hiç emniyet kemeri yok mu? Peki beş nokta emniyet kemeri6 yok mu? Etrafımdaki herkes son arzusunu söyledi mi?
Çubuğa sıkı sıkı yapıştım. Onu hızla çektim. Açmaya zorlamak için ayağa kalkmaya çalıştım. İterek yokladım, iki elimle çektim.
Peki, o güvenlik çubuğunu yerinden oynar umuduyla mı çekiyor, itiyor, yokluyordum? Yaylar boşalır da Texas Giant’tan kendi zamansız ve kanlı ölümüme uçarım diye mi?
Elbette değil.
Tüm bunları yaptım çünkü onun dayanıklılığını teyit etmeye ihtiyacım vardı.
Sizin ergen çocuğunuz da tıpatıp bunu yapıyor.
Ergenler, bir hız trenindeki güvenlik çubuğu gibi dayanıklı olup olmadığınızı görmek için sizi sınar.
Sizi sınıyorlar, itip çekiyorlar çünkü diğer pek çok şeyin belirsiz olduğu bir zamanda SİZİN kesin olduğunuzu, eğilip bükülmeyeceğinizi bilmeye ihtiyaçları var.
Sağlam olduğunuzu.
Güvenli olduğunuzu.
Dayanıklılığınızı yitirmeyeceğinizi.
Global Strategy Group’un7 yürüttüğü bir YMCA8 Ergen ve Ebeveyn Anketi’nde ergenlerin en büyük endişesinin (tüm diğer korkuları ve endişeleri geride bırakıp)…
… sıkı durun…
“ebeveynleriyle birlikte yeterli zaman geçirmemek” olduğu ortaya çıktı.
Ne?!
Şöyle düşünüyorsunuz muhtemelen: “Bu doğru olamaz. En büyük endişesinin ne yapıp edip benden uzak durmak olduğunu sanıyordum.”
Şaşırtıcıdır ki aileyle geçirilen kaliteli zaman, ergenleri başka her şeyden daha fazla ilgilendiriyor.9 Notlardan daha fazla. Arkadaşlardan daha fazla. Rebecca’nın Sean’ı, Desirée’yi öptüğü için affedip affetmeyeceğinden daha fazla. Bu anket her yaştan ergenin ebeveynleriyle birlikte geçirilen kaliteli zamandan yoksun kalma endişesi taşıdığını da ortaya koydu.
Buna karşılık ebeveynler dış tehditler (mesela uyuşturucu ya da alkol) konusunda birlikte zaman geçirmekten daha fazla endişeli. Ebeveynler bakımından kaliteli zamanın eksikliği öncelikler arasında dördüncü sırada yer alıyor.
Peki ya ergen çocuğunuzun en çok ihtiyaç duyduğu şey, sizin aradığınız önleyici tedbirse?
Search Institute adlı kurum 1990’dan bu yana10 çocuklara ve ergenlere dair araştırmalar yapıyor. Özellikle de “Neden bazı genç insanlar başarılı, çevresine katkı sağlayan yetişkinler olurken diğerleri böyle olmaz?” sorusuna yanıt bulmakla ilgiliydiler.
Neden bazı gençler zor durumları ve ortamları aşabilirken diğerleri takılıp kalır? Olup biten nedir?
Her tür çevreden gelen beş milyonu aşkın çocuk ve ergenden toplanan veriler tutarlı biçimde şaşırtıcı bir şeyi ortaya koydu. Önemli olan, Search Institute’un varlıklar dediği bir şeydi. Bu varlıkların yarısı içsel, yani olumlu karakter özellikleri ve değerleriydi. Diğer yarısı da dışsal, yani olumlu ortamlar ve deneyimlerdi. Bu araştırma, bir çocuğun ne kadar çok varlığı varsa başarılı olma ihtimalinin o kadar yüksek olduğunu açıkça ortaya koydu. Bu varlıkların bazıları11 aşağıdaki gibidir:
• Aile desteği: Aile yüksek düzeyde destek ve sevgi gösterir.
• Başkalarına hizmet: Genç birey haftada bir saat ya da daha fazla kamu hizmetinde bulunur.
• Sınırlar: Hem ailenin hem de okulun net kuralları ve sonuçları vardır.
Özellikle arabalara takılan bebek koltuklarında görülen, iki omuz, iki bacak ve bir bel bağlantısıyla beş noktadan sabitlenmeyi sağlayan emniyet kemeri. (ç.n.)
Global Strategy Group, “Talking With Teens: The YMCA Parent and Teen Survey Final Report”, erişim: 8 Mart 2017, http://ncfy.acf.hhs.gov/library/2000/talking–teens–ymca–parent–and–teen–survey–final–report.
Young Men’s Christian Association’ın (Genç Hıristiyan Erkekler Birliği) kısaltması. 1844’te Londra’da kurulmuştur. Mezhepsiz, ruhban sınıfına bağlı olmayan, küresel bir Hıristiyan hareketidir. Çeşitli etkinliklerle Hıristiyan kimliğinin geliştirilmesi yolunda çalışmalar yapar. (ç.n.)
“Talking With Teens: The YMCA Parent and Teen Survey Final Report”, The White House Conference on Teenagers, erişim: 8 Mart 2017, http://clinton4.nara.gov/WH/EOP/First_Lady/html/teens/survey.html.
Cep telefonlarından, Google’dan ve hatta NSync’ten önce. Biliyorum. Antika.
Bu araştırma çok etkileyicidir. Detaylarına girerek sizi sıkmak istemem ama eğer isterseniz, Search Institute’un internet sayfasında “40 Developmental Assets for Adolescents”ı (Ergenler İçin 40 Geliştirici Varlık) arayarak, gelişimsel varlıkların kırkının birden bulunduğu listeye bakabilirsiniz: search-institute.org.
