деди:
– Ҳар бир сўфий тўрт ўлимни қабул қилиши лозим:
1. Оқ ўлим, яъни очликни қабул қилиш;
2. Қора ўлим, яъни турмуш машаққатига бардош бериш;
3. Қизил ўлим, яъни шаҳвоний нафсни чеклаш;
4. Яшил ўлим, яъни ҳамиша қора ёки яшил либос кийиб юриш мажбуриятини олиши зарур.
Мунофиқ дунёдан оладиганини ҳирс билан олади, шубҳа билан сақлайди, риё билан сарфлайди. Мўмин эса қўрқув билан олади, суннатга мувофиқ сақлайди. Аллоҳга ихлос билан сарфлайди.
Сўрадилар:
– Эй муридлар, Ҳотам Асаммдан нимани ўргандингиз?
Муридлар дедилар:
– Қўлда бор ҳар нарсага ҳурсанд бўлишни, ва халқдан умид узишни ўргандик.
Шошқалоқликнинг барча кўринишлари шайтондан бўлиб, бештаси бундан мустасно: меҳмон келганда дарҳол дастурхон ёзиш, майитни дафнга тайёрлаш, қиз болани турмушга бериш, фарзни адо этиш, гуноҳ содир бўлиши билан тавба қилишлик.
Ер ва осмон хазиналари Аллоҳникидир. Лекин мунофиқлар буни англамайдилар.
Мўминнинг белгиси шуки, ҳар нима берса, Аллоҳ розилиги учун беради. Ҳар иш қилса, Аллоҳ учун қилади.
17. САҲЛ ИБН АБДУЛЛОҲ ТУСТАРИЙ
Ҳақиқат дарёси дурларининг ғаввоси ва тариқат султони Абу Муҳаммад Саҳл Тустарий 203/818 йилда Аҳвоз шаҳрида туғилган. Ёшлигидан амакиси Муҳаммад ибн Савор қўлида тарбияланган. Сўнг Аҳвоздаги мактаблардан бирида таълим олган. Улғайгач, илм излаб Басрага борган.
Мисрга бориб, кўнглидаги саволларга жавоб топа олмагач, Ободонга келиб, Абу Ҳабиб Ҳамза ибн Абдуллоҳ Ободоний қўлида таҳсил кўрган. Тустарга қайтгач, ҳаж сафарига жўнайди. Зуннун Мисрий билан учрашади. Унинг фазлу камолидан руҳланиб, унинг хизматига киради. Зуннун Мисрий унга пири муршиди бўлади. Тустарий шариату тариқатда, риёзату муомалада юксак мақомларга сазовор бўлган.
Абдуллоҳ Тустарий замонасининг «мустажоб уд-дуо»си эди, яъни дуолари билан кишиларни дарддан фориғ этган, ўзининг дардига эса сабр қилиб, «неки Тангридан келган хушдир»13 деган ҳикматга амал қилган.
Тустарий ўз даврининг фозиллари бўлган Ҳусайн ибн Мансур Ҳаллож ҳамда Абу Муҳаммад Ҳасан ибн Аҳмад Ҳаририй билан суҳбатлашган. Умрининг охирги йилларида ҳам унинг атрофида 400 дан ортиқ мурид жамланган эди.
Абдуллоҳ Тустарий 283/895 йилда оламдан ўтган. Қабри Басрада.
Саҳл ибн Абдуллоҳ масжидда ўтирган эди. Бир кабутар ўқдек учиб келиб, ўзини Саҳлнинг оёғи остига ташлаб, жон берди. Саҳл деди:
– Бу соат Шоҳ Шужоъ Кирмоний вафот этди.
Одамлар Саҳлнинг сўзларини эслаб қолдилар. Бир неча кундан кейин чиндан ҳам ўша соатда Шоҳ Шужоъ Кирмоний вафот этгани ҳақида хабар тарқалди.
Гуноҳлардан нари юриш сиддиқ бандаларнинг қўлидангина келади.
Илмнинг шукри амалдир, амалнинг шукри илмнинг зиёда бўлишлигидир.
Саҳл ибн Абдуллоҳни сув устида юриб кетаётганини
