кўзи ожиз онаси бор. Уни нафақасиз ва қаровсиз ташлаб кета олмай, оналик ҳаққига риоя этди.
Сўрадилар:
– Биз Увайсни кўрамизми?
Расули акрам (с.а.в.) дедилар:
– Абу Бакр (р.а.) кўрмайди, Умар (р.а.) билан Али (р.а.) кўришади.
Пайғамбар (с.а.в.) вафотларидан сўнг Умар (р.а.) билан Али (р.а.) Яманнинг Қарн кентига йўл олдилар. Увайсни суриштирдилар.
Қарнликлар дедилар:
– Бир далли девона, фақир бор. Туя боқади. Халққа аралашмайди, ҳамма кулса, у йиғлайди. Ҳамма йиғласа, у кулади. Дунё шодлиги ва ғамини билмайди. Бировдан ҳеч нарса тиламайди. Туя боқиб топган пулини онаси ва фақирларга нифоқ этади.
Ҳазрати Умар (р.а.) ва Али (р.а.) Увайсни излаб туя боқадиган водийга бордилар. Увайс туяларини ўтлоққа қўйиб, ибодат қилаётган эди. Салом бердилар. Увайс алик олди. Умар (р.а.) унинг исмини сўради. Увайс деди:
– Абдуллоҳ (Аллоҳнинг қулиман).
Умар (р.а.) унинг ўз исмини сўради.
Увайс деди:
– Увайсдирман.
Умар (р.а.) деди:
– Сенга Мустафо (с.а.в.)нинг саломини олиб келдик. У зот муборак хирқаларини бериб, умматимни дуо ва шафоат қилсин дедилар.
Увайс хирқани олиб, ўпди, кўзига суртди. Мураққаъ (хирқа)ни ерга қўйиб, юзини тупроққа қўйди ва Аллоҳга ёлвориб илтижо қилди:
– Эй Роббим, Сарвари олам (с.а.в.) мен ожиз бандани шафеъ тутиб, хирқани берибдилар. Муҳаммад (с.а.в.)нинг барча умматини мағфират қилмагунингча (кечирмагунингча) уни эгнимга солмасман. Увайс анча вақтгача муножот қилди. Унинг ҳаяллаганидан хавотир олган Умар (р.а.) Увайсдан сўради:
– Нима учун хирқани киймадинг?
Увайс деди:
– Умматнинг барчасига шафоат қилмагунича хирқани киймайман деб Роббимга ёлвораётган эдим. Бас, сабр қилмадингиз.
Ҳотифдан нидо келди:
– Увайс ҳурматига умматимга Робиъ ва Мудор қабиласи қўйларининг юнги саноғича шафоат қилингай.
Увайс хирқани кийди. Қарн қишлоғида Увайс маълум ва машҳур бўлди. Увайс Куфага йўл олди. Батамом Ҳақ зикри билан машғул бўлиб, одамлар назаридан йироқ юрди. Турли юртлардан зиёрат қилгани келган одамлар уни топа олмай қайтиб кетишди. Фақат бир сафар Ҳурмиз ибн Ҳассон уни кўриб суҳбатлашишга муяссар бўлди.
Ҳурмиз ибн Ҳассон (р.а.) деди:
– Увайс ҳақидаги ҳикоятларни эшитиб, уни кўришга ошиқдим. Уни кўп қидирдим. Излаб Куфага бордим. Фрот дарёсида таҳорат қилаётган одамни кўриб, Увайс ҳақида эшитганларимдан нишона топдим. Ёнига келдим. Саломаликдан сўнг унинг этагини тавоф қилишни сўрадим. Увайс рози бўлмади.
Ҳурмиз ибн Ҳассон Увайснинг заиф ҳолига куйиб йиғлади ва деди:
– Нечуксиз?
Увайс ҳам йиғлади ва деди:
– Эй Ҳурмиз ибн Ҳассон, менга ким йўл кўрсатди?
Ҳурмиз ибн Ҳассон деди:
– Эй Увайс, сиз мени кўрмай ва эшитмай мени ва отамнинг исмини қаердан билдингиз?
Увайс деди:
– Ҳақ субҳанаҳу ва таоло хабар берди. Ҳеч нарса унинг
