style="font-size:15px;"> Ҳурмиз ибн Ҳассон деди:
– Менга ўгит беринг.
Увайс деди:
– Эй Ҳурмиз, ухласанг ўлимни бошинг остидаги ёстиқ деб бил. Уйғонсанг ўлимни икки кўзинг ўртасида кўр. Гуноҳнинг катта-кичиклигига қарама. Аллоҳнинг улуғлигини тафаккур қил. Агар гуноҳни кичик деб билсанг, Худони кичик деб билган бўласан. Агар кичик гуноҳни ҳам улуғ деб билсанг, Худони улуғ билган бўласан.
Ҳурмиз ибн Ҳассон деди:
– Эй Увайс, қаерни маскан тутай?
Увайс деди:
– Шомни ватан қил.
Ҳурмиз ибн Ҳассон деди:
– Менга васият қил.
Увайс деди:
– Эй Ҳассоннинг ўғли, отанг ўлди. Одам (а.с.) ва Ҳавво ўлди. Нуҳ (а.с.), Иброҳим Халил (а.с.) ва Мусои Калим (а.с.), Довуд (а.с.), Исо (а.с.) ва Муҳаммад (с.а.в.), ва халифалар Абу Бакр Сиддиқ (р.а.), Умар (р.а.) ўлдилар.
Увайс «оҳ» урди.
Ҳурмиз ибн Ҳассон деди:
– Умар ўлгани йўқку?
Увайс деди:
– Роббим билдирди. Умар бугун дунёдан ўтди.
Увайс Умар (р.а.)нинг ҳаққига дуо ўқиб, саловат айтди.
Увайс Ҳурмиз ибн Ҳассоннинг ҳаққига дуо қилиб деди:
– Сенга ўгитим шуки, Қуръон ҳукмларини маҳкам тут, солиҳлар йўлидан чиқма. Эй Ҳассоннинг ўғли, бор, энди на сен мени кўрасан, ва на мен сени кўраман. Мени дуода ёд қил ва мен ҳам сени дуода ёд қиламан. Энди сен ўз йўлингдан кет ва мен ҳам ўз йўлимдан кетайин.
Ҳурмиз деди:
– Увайсга эргашдим. Қўймади. Йиғлади ва мени ҳам йиғлатди. Сўнг бир зовияга кириб кетди. Шундан сўнг унинг дарагини топмадим. Маънавий-руҳий такомилимни Увайснинг дуолари шарофатидан деб билдим.
Увайс умрида бирон кеча тўйиб ухламади. Ҳар кеча бугун «Лайлат ул-қиём», бугун «Лайлат ур-рукуъ», бугун «Лайлат ус-сужуд» деб, тонгга қадар саждадан бошини кўтармади.
Сўрадилар:
– Эй Увайс, тунни бундай риёзат билан ўтказишга қандай тоқат қиласиз?
Увайс деди:
– Бир дафъа «субҳана роббиал-ъало» деб бошимни саждага қўйишим билан тонг отади. Орзуим ва хоҳишим шуки, фаришталар ибодатига ўхшасин.
Сўрадилар:
– Намозда хушуъ нима?
Увайс деди:
– Намоз ўқиётган вақтингда сенга найза бирла санчсалар, оғриқни бир зарра сезмаслигингдир.
Увайс Қараний қалб кўзи билан инсонларнинг кўнглидагиларни ўқир, жоҳил ва нодон кишиларнинг ҳолидан йиғлар ва дер эди:
– Уларнинг на юзида ранги, на қалбида завқи, на дудоқларида кулгуси бор. Залолатда қовурилаётган бу одамлардан муҳаббат илҳомини кутиш мумкинми? Эй Роббим, бечораларнинг қалб кўзларини боғлаб, қилган хатолари учун жаҳаннамга ташламай, залолат ботқоғидан поклагинки, қалбларида маърифатуллоҳ дарахтлари илдиз отсин.
Увайсга хабар бердилар:
– Бир дарвеш ўттиз йил аввал гўр ковлаб, кафан билан гўр бошида ўтирибди. Ҳамиша кўзи ёшли, на кечаси уйқуси бор, на кундузи ороми. Бунинг ҳикмати нимада?
