на кожным кроку; там, дзе чырванаскурыя нашчадкі ацтэкаў, ледзь прыкрытыя аўчынай, сумна хадзілі каля сваіх хакале, цяпер чорныя сыны і дочкі Эфіопіі з ранку да вечара балбочуць, спяваюць і танцуюць, як бы абвяргаючы сцверджанне, што рабства – гэта няшчасце.
Ці да лепшага гэта перамена на плантацыях Каса-дэль-Корва?
Быў час, калі англічане адказалі б на гэта пытанне «не» з поўнай аднадушнасцю і гарачнасцю, якая не дапускае сумнення ў шчырасці гэтых слоў.
О чалавечая слабасць і крывадушнасць! Наша так доўга пешчаная сімпатыя да рабоў аказалася толькі прытворствам.
Аказаўшыся на павадку ў алігархіі – не ў старой арыстакратыі нашай краіны, таму што яна не магла б праявіць такога каварства, а ў алігархіі буржуазных дзялкоў, якія прабраліся да ўлады ў краіне, – на павадку ў гэтых заўзятых змоўшчыкаў супраць народных правоў, Англія здрадзіла свайму прынцыпу, які яна так гучна абвясціла, падарвала давер да сябе, які аказалі ёй усе нацыі.
Зусім пра іншае думала Луіза Пойндэкстэр, калі яна задуменна апусцілася ў крэсла перад люстрам і загадала сваёй пакаёўцы Фларындзе адзець і прычасаць яе для прыёму гасцей.
Гэта было прыкладна за гадзіну да званага абеду, які даваў Пойндэкстэр, каб адсвяткаваць наваселле. Ці не гэтым трэба было вытлумачыць некаторую занепакоенасць у паводзінах маладой крэолкі? Аднак у Фларынды былі на гэты конт свае здагадкі, аб чым сведчыла размова, што адбывалася паміж імі.
Хаця наўрад ці гэта можна было назваць размовай: Луіза проста думала ўслых, а яе служанка падтаквала ёй, як рэха. На працягу ўсяго свайго жыцця маладая крэолка звыкла глядзець на рабыню, як на рэч, ад якой можна было не хаваць сваіх думак, таксама як ад крэслаў, сталоў і іншай мэблі ў пакоі. Розніца была толькі ў тым, што Фларында ўсё ж была жывой істотай і магла адказваць на пытанні. Хвілін дзесяць пасля таго, як Фларында з’явілася ў пакоі, яна бесперапынна балбатала пра ўсялякія дробязі, а ўдзел у размове самой Луізы абмяжоўваўся толькі асобнымі заўвагамі.
– О міс Луі,– гаварыла негрыцянка, залюбавана расчэсваючы бліскучыя пасмы валасоў маладой гаспадыні,– ну і цудоўныя ў вас валасы! Нібы іспанскі мох, што звешваецца з кіпарыса. Толькі яны ў вас іншага колеру і блішчаць, нібы цукровая патака.
Луіза Пойндэкстэр, як ужо ўпаміналася, была крэолка, а таму наўрад ці трэба гаварыць, што яе валасы былі цёмнага колеру і пышныя, «нібы іспанскі мох», як наіўна выразілася негрыцянка. Але яны не былі чорнымі: гэта быў той густы каштанавы колер, які сустракаецца часам у афарбоўцы чарапах ці злоўленага зімой собаля.
– Ах, – працягвала Фларында, узяўшы цяжкую пасму валасоў, якая адлівала каштанавым колерам на яе чорнай далоні,– калі б у мяне былі вашы прыгожыя валасы, а не гэта авечая шэрсць, яны ўсе былі б ля маіх ног, усе да аднаго!
– Пра што ты гаворыш? – спытала маладая крэолка, быццам прачнуўшыся ад летуценняў.– Што ты сказала? Ля тваіх ног? Хто?
– Ну вось, хіба
