Васілём, а малодшага Іванам.
Цар вельмі пастарэў і на вочы слабы стаў. А чуў ён, што за трыдзевяць зямель, у трыдзясятым царстве ёсць сад з маладзільнымі яблыкамі ды калодзеж з жывой вадой. Калі з’есці старому гэты яблык – памаладзее, а вадою гэтаю памыць вочы сляпому – будзе бачыць.
Цар збірае вялікую бяседу, кліча на пачастунак князёў ды баяраў і кажа ім:
– Хто б, шаноўныя, знайшоўся з ахвотнікаў паехаць за трыдзевяць зямель, у трыдзясятае царства, прывезці мне маладзільных яблыкаў ды жывой вады гарлач на дванаццаць гарлавін? Я б таму ганцу паўцарства адпісаў.
Тут большы пачаў за сярэдняга хавацца, а сярэдні за меншага. Ад меншага ж адказу няма.
Выходзіць царэвіч Фёдар і кажа:
– Не хочацца нам у людзі царства аддаваць. Я паеду ў гэтае падарожжа. Прывязу я табе, цар-бацюхна, маладзільных яблыкаў ды жывой вады гарлач на дванаццаць гарлавін.
Пайшоў Фёдар-царэвіч на стайню. Выбірае ён сабе каня няезджанага, цугляе аброць няцугленую, бярэ бізун нехвастаны, кладзе дванаццаць папруг з папругаю – не дзеля прыгажосці, а дзеля трываласці… І адправіўся Фёдар-царэвіч у дарогу. Бачылі, што ён сядаў, ды не бачылі, у які бок паскакаў…
Ехаў ён ці блізка, ці далёка, ці нізка, ці высока, ехаў дзень да вечара – да сонейка захаду. І даязджае да ростані, да трох дарог. Ляжыць на ростані пліта-камень, на ёй надпіс высечаны:
«Направа паедзеш – сябе ратаваць, каня загубіць. Налева паедзеш – каня ратаваць, сябе загубіць. Наперад паедзеш – жанатым быць».
Падумаў Фёдар-царэвіч: «Паеду туды, дзе жанатым быць».
І паехаў па той дарозе, дзе жанатым быць. Ехаў, ехаў і даязджае да палаца пад залатой страхой. Тут выбягае прыгожая дзяўчына і кажа яму:
– Царскі сын, я цябе з сядла здыму, хадзем са мною хлеб-соль есці ды спаць-адпачываць.
– Не, дзяўчына, хлеба-солі я не хачу, а сном мне шлях не скараціць. Мне трэба далей ехаць.
– Царскі сын, не спяшайся ехаць, а спяшайся рабіць, што табе люба.
Тут прыгожая дзяўчына яго з сядла зняла ды ў палац павяла. Накарміла яго, напаіла і спаць на ложак паклала.
Толькі лёг Фёдар-царэвіч да сцяны, гэтая дзяўчына хуценька ложак павярнула, ён і паляцеў у склеп, у яму глыбокую.
Ці доўга, ці коратка – цар зноў збірае бяседу, кліча князёў ды баяраў і кажа ім:
– Вось, шаноўныя, хто б знайшоўся з ахвотнікаў – прывезці мне маладзільных яблыкаў ды жывой вады гарлач на дванаццаць гарлавін? Я б таму ганцу паўцарства адпісаў.
Тут зноў большы хаваецца за сярэдняга, сярэдні за меншага. Ад меншага ж адказу няма.
Выходзіць другі сын, Васіль-царэвіч:
– Бацюхна, не хочацца мне царства ў чужыя рукі аддаваць. Я выпраўлюся ў шлях, прывязу гэтыя рэчы для цябе.
Ідзе Васіль-царэвіч на стайню, выбірае сабе каня няезджанага, цугляе аброць няцугленую, бярэ бізун нехвастаны, кладзе дванаццаць папруг з папругаю.
Паехаў Васіль-царэвіч. Бачылі, як ён сядаў, а не бачылі ў які бок паскакаў… Вось і ён даязджае да ростані, дзе ляжыць пліта-камень, і бачыць:
«Направа
