T. I–II, Madrid 1854). Najważniejsze dzieło eklezjologiczne J. Bossueta, oryginalnie napisane po łacinie, było bardziej popularne we francuskim tłumaczeniu (Défence de l’église gallicane, Paris 1845) i stosunkowo łatwo dlań dostępne. Największe dzieło eklezjalne R. Bellarmina zostało przetłumaczone na język niemiecki jeszcze w XIX wieku (Hauptwerk über den Papst, Augsburg 1843).
343
C. Schmitt, Tagebücher. Oktober…, s. 217–218.
344
M. Nicoletti, Kierkegaard e la „teologia politica”, [w:] AA. VV. (red.), Kierkegaard.Esistenzialismo e dramma della persona umana, Brescia 1985, s. 169–181; idem, Transcendenza e potere, op.cit., s. 152n.; E. Kennedy, Politischer Expressionismus, op.cit., s. 244–246; idem, Constitutional Failure. Carl Schmitt in Weimar, Durham–London 2004, s. 47–48, 79; H. Hofmann, Legitimität gegen Legalität, op.cit., s. 59; K. Löwith, Okazjonalny decyzjonizm Carla Schmitta, „Kronos”, 2010, nr 2, s. 115–116, 129–130. Odmienny pogląd w literaturze prezentuje chyba tylko jeden G. Meuter, który wpływ ten dostrzega dopiero w powojennym Glossarium (Der Katechon, op.cit., s. 443–445).
345
J.A. Prokopski, Søren Kierkegaard. Dialektyka paradoksu i wiary, Wrocław 2002, s. 225–236; A. Szwed, Rozum wobec chrześcijańskiego Objawienia. Kant, Hegel, Kierkegaard, Kęty 2011, s. 475–512; S. Szary, Szlakami Sørena Kierkegaarda, Toruń 2013, s. 104–108.
346
C. Schmitt, Teologia polityczna, op.cit., s. 73–83.
347
Czytelników zainteresowanych tą tematyką odsyłamy do naszej rozprawy Teokracja papieska 1073–1378. Myśl polityczna papieży, papalistów i ich przeciwników, Warszawa 2011.
348
Piszemy szerzej na temat koncepcji tychże kanonistów w tekstach: Mauro Cappellari versus jansenizm francuski i włoski, „Pro Fide, Rege et Lege”, 2010, nr 2, s. 84–103; Szkoła Rzymska. Szkic o jezuickiej eklezjologii i myśli politycznej w przededniu Soboru Watykańskiego I, „Historia i Świat”, 2013, nr 2, s. 115–140 [cz. I]; 2014, nr 3, s. 155–185 [cz. II].
349
Na temat ten w pismach Wilhelma z Ockham zob. G. de Lagarde, La naissance de l’ésprit laïque au déclin du Moyen Age, T. IV, Paris 1942–1963, s. 194–195; A.S. McGrade, The Political Thought of Wilhelm of Ockham. Personal and Institutional Principles, Cambridge 2002, s. 68–71. Na temat M. Lutra w tej kwestii piszą np. B. Lohse, Evangelium in der Geschichte, T. I, Göttingen 1988, s. 300–316; H. Lutz, Reformation und Gegen–Reformation, München 2002, s. 25–26.
350
C. Vasoli, Guglielmo d’Occam, Firenze 1953, s. 260–284; J.C. Utrera Garcia, Estudio preliminar, [w:] Wilhelm Ockham, Sobre el poder de los emperadores y los papas, Madrid 2007, s. 14–15. W przypadku M. Lutra chodzi o wspominaną wcześniej naukę o Zwei–Reiche–Lehre.
351
Na temat Wilhelma z Ockham zob. G. de Lagarde, La Naissance de l’ésprit…, t. IV, s. 226–227, 257–259; M. Bastit, Naissance de la loi moderne, Paris 1990, s. 243, 300–303. Na temat M. Lutra zob. T. Szczech, Państwo i prawo w doktrynieśw. Augustyna, Marcina Lutra i Jana Kalwina, Łódź 2006, s. 17–18, 34–62, 303–314.
352
C. Schmitt, Teologia polityczna, op.cit., s. 73–83; idem, Politische Romantik, op.cit., s. 89–94; idem, Donoso Cortés, op.cit.
353
Poza pojedynczymi wzmiankami szerzej na ten temat piszą: R. Sanchez Abelenda, Carl Schmitt y Juan Donoso Cortés. A proposito del decisionismo político, „Philosophica”, 1988, nr 11, s. 255–264; H. A. J. Rafael, Donoso Cortés…, op.cit.; M. Dahlheimer, Carl Schmitt…, s. 149–62; J. Zaganiaris, Réflexions sur une „intimité”:Josephde Maistre et Carl Schmitt, „L’Homme et la Société”, 2001, nr 140–141, s. 147–167; M. Sirczuk, La crítica al liberalismo: Carl Schmitt y Donoso Cortés, „Politeia”, 2004, nr 32/33, s. 173–206; M. Herrero López, El „nomos” y lo politico, op.cit., s. 174–180, 369–371; P. Jiménez, La reacción contra la historia, op.cit., s. 401–416; O. Bradley, A Modern Maistre.The social and political Thought of Josephde Maistre, Lincoln 1999, s. 123–127; T. Mayer, „…nur aus der Substanz Spaniens”. Carl Schmitts Kulturkritik im Auschluss and Donoso Cortés, „Revista de Ciencias Sociales”, número especial: Carl Schmitt, 2012, s. 63–74.
354
Chodzi o nasze prace: Od grzechu do apokatastasis.HistoriozofiaJosephade Maistre'a, Lublin 1999; Filozofia polityczna francuskiego tradycjonalizmu (1789–1830), Kraków 2003; Hiszpania Franco. Źródła i istota doktryny politycznej, Biała Podlaska 2006, s. 67–110 (rozdz. poświęcony J. Donoso Cortésowi).
355
G. Breton, „Du pape” de Josephde Maistre. Etude critique, Paris 1931, s. 97.
356
J. de Maistre, O papieżu, Kraków 1853, s. 15, 103 (w oryginalnym tłumaczeniu jako polski synonim słowa souveraineté pojawia się dziwaczny termin „naczelnictwo”).
357
H.J. Pottmeyer, Unfehlbarkeit und Souveränität. Die päpstliche Unfehlbarkeit im System der ultramontanen Ekklesiologie des 19. Jahrhunderts, Mainz 1975, s. 61, 63.
358
G. Breton, „Du pape” de Josephde Maistre, op.cit., s. 55–56, 77–105.
359
Np. H. Maret, Du Concil général, T. II, Paris 1869, s. 318–323; A. Margerie, Le ComteJosephde Maistre, Paris 1882, s. 234.
360
F. Lafage, Le comteJosephde Maistre (1753–1821). Itinéraire intellectuel d’un théologien de la politique, Paris 1998, s. 232–233.
361
D. Vouga, Baudelaire et Josephde Maistre, Paris 1957, s. 82.
362
C. Latreille, Josephde Maistre et la papauté, Paris 1906, s. 276n.
363
Ch. Journet, PourquoiJosephde Maistre et Donoso Cortés ne sont pas nos maîtres?, „Nova et Vetera”, 1949, nr 24, s. 193–201. U samego J. de Maistre’a o tym problemie zob. O papieżu, op.cit., s. 79–87. Szerzej o problemie dwuznaczności niezawodności/nieomylności papieskiej zob. H. Fries, Das missverständliche Wort, „Quaestiones Disputatae”, 1971, nr 54, s. 216–32.