Japonizacja. Piotr Siuda

19

I. Wallerstein, Koniec świata, jaki znamy, przeł. M. Bilewicz, A. W. Jelonek, K. Tyszka, Warszawa: Scholar 2004.

20

Zob. C. Deprez, Indian TV serials: between originality and adaptation, „Global Media and Communication” 2009, nr 3, Vol. 5; G. Kuipers, Cultural Globalization as the Emergence of a Transnational Cultural Field: Transnational Television and National Media Landscapes in Four European Countries, „American Behavioral Scientist” 2011, nr 5, Vol. 55; R. Lobato, Creative industries and informal economies: Lessons from Nollywood, „International Journal of Cultural Studies” 2010, nr 4, Vol. 13; T. Mattelart, Audio-visual piracy: towards a study of the underground networks of cultural globalization, „Global Media and Communication” 2009, nr 3, Vol. 5.

21

Zob. R. Frank, G. Stollberg, Conceptualizing Hybridization: On the Diffusion of Asian Medical Knowledge to Germany, „International Sociology” 2004, nr 1, Vol. 19; R. Giulianotti, R. Robertson, Forms of Glocalization: Globalization and the Migration Strategies of Scottish Football Fans in North America, „Sociology” 2007, nr 1, Vol. 41; M. M. Kraidy, Globalization „avant la letter”? Cultural Hybridity and media power in Lebanon, w: Global Media Studies: Ethnographic Perspectives, red. P. D. Murphy, M. M. Kraidy, New York: Routledge 2003; M. M. Kraidy, Hybridity, or the Cultural Logic of Globalization, Philadelphia: Temple University Press 2005.

22

S. Rajgopal, The Politics of Location: Ethnic Identity and Cultural Conflict in the Cinema of the South Asian Diaspora, „Journal of Communication Inquiry” 2003, nr 1, Vol. 27; D. Shim, Hybridity and the rise of Korean popular culture in Asia, „Media, Culture & Society” 2006, nr 1, Vol. 28; Y. Zhu, Transnational circulation of Chinese language television dramas, „Global Media and Communication” 2008, nr 4, Vol. 1.

23

M. Regev, Ethno-National PopRock Music: Aesthetic Cosmopolitanism Made from Within, „Cultural Sociology” 2007, nr 3, Vol. 1.

24

R. Boomkens, Global Sounds and Local Audiences: The Coming of Age of Pop Music, „European Journal of Cultural Studies” 2004, nr 1, Vol. 7.

25

J. Mäkelä, Alterations: The case of international success in Finnish popular music, „European Journal of Communication” 2009, nr 3, Vol. 12.

26

M. Golka, Kultura w przestrzeni globalnej, w: Społeczne problemy globalizacji, red. Z. Blok, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2001.

27

A. C. La Pastina, J. D. Straubhaar, Multiple Proximities between Television Genres and Audiences: The Schism between Telenovelas’ Global Distribution and Local Consumption, „International Communication Gazette” 2005, nr 3, Vol. 67.

28

K. Iwabuchi, Recentering globalization: Popular culture and Japanese transnationalism, Durham-London: Duke University Press 2002.

29

Zob. O. Goldstein-Gidoni, The Production and Consumption of „Japanese Culture” in the Global Cultural Market, „Journal of Consumer Culture” 2005, nr 1, Vol. 5.

30

Zob. S. Leonard, Celebrating Two Decades of Unlawful Progress: Fan Distribution, Proselytization Commons, and the Explosive Growth of Japanese Animation, 2005, [online:] http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=696402 [dostęp 19.02.2012]; G. Lukacs, Iron Chef around the world: Japanese food television, soft power, and cultural globalization, „International Journal of Cultural Studies” 2010, nr 4, Vol. 13.

31

W książce Recentering globalization: Popular culture and Japanese transnationalism (dz. cyt.) Iwabuchi skupił się na pierwszej ze wspomnianych determinant sukcesu japońskiego, szukając jego podłoża w ekonomii. W latach siedemdziesiątych XX wieku zachodni ekonomiści zauważyli ogromny wzrost w wydajności japońskich przedsiębiorstw – zachwycił on ich do tego stopnia, że szybko pojawiły się propozycje naśladowania firm z azjatyckiego kraju i adaptacji metod tam wypracowanych. Jak pokazał Iwabuchci, w latach osiemdziesiątych na Japonię otworzyły oczy media oraz akademicy, którzy dostrzegli jej wzrastającą rolę w kształtowaniu globalnego przepływu towarów i technologii.

32

Liczba figurek postaci z różnych animacji przyprawia o zawrót głowy. Bandai – jedna z większych firm – produkuje zabawki przedstawiające bohaterów z danych filmów i serii, z tym że niekoniecznie wygląda to tak, iż na jedną postać przypada jedna figurka. Zwykle jest ich bardzo dużo, bowiem na każdą zmianę w fabule danego dzieła (na przykład bohater zmienia fryzurę) przedsiębiorstwo reaguje błyskawicznie – w przeciągu trzech miesięcy na półkach sklepowych pojawia się nowa zabawka (zob. R. Kelts, dz. cyt., s. 98).

33

Serial był w Polsce pokazywany w telewizji w końcówce lat siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych XX wieku (dla wielu miłośników filmów animowanych w Polsce był to pierwszy kontakt z tego typu produkcją). Obraz bił rekordy popularności, o czym świadczy to, że tytuł Załoga G został utrwalony chociażby w skeczu kabaretu Tey.

34

W Japonii jest to bardzo popularny element kulturowy – w niejednym anime słychać frazę „gambatte ne!”. Ma ona wyrażać zachętę do specyficznego postępowania, które określić można jako: wszystko, co robisz, rób na maksimum swoich możliwości. Postaraj się. Prawdziwym bohaterem nie jest ten, kto ma super moce. Prawdziwym bohaterem jest ten, kto jest zwyczajny, ale potrafi wzbić się ponad swoje ograniczenia.

35

Zob. R. Kelts, dz. cyt., s. 13.

36

Tamże, s. 219-223.

37

Tamże, s. 67-86.

38

Tamże, s. 108.

39

Zob. R. Kelts, dz. cyt., s. 54-56; C. Odell, M. Le Blanc, Studio Ghibli: The Films of Hayao Miyazaki and Isao Takahata, Harpenden: Kamera Books 2009. Przykład serii Poketto Monsutā pokazał, że fakt, iż anime dociera do znacznych obszarów globu, nie musi oznaczać, że interesy korporacji, w których przeważa kapitał amerykański, muszą być w jakiś sposób zagrożone przez przedsiębiorstwa z Japonii. W sensie ekonomicznym popkulturowa hegemonia Stanów Zjednoczonych nie musi być nadwątlona. Chociaż kreskówki z Japonii często sprzedają się lepiej niż pochodzące ze Stanów, to jednak koncerny rozrywkowo-medialne z tego drugiego państwa zgarniają lwią część przychodów. Braki w know-how związane ze światową dystrybucją są dla firm japońskich sporym problemem, wymuszającym zwrócenie się do gigantów z Ameryki, aby skorzystać z ich doświadczenia i sieci dystrybutorskiej. Oczywiście zdobywana w ten sposób wiedza handlowa może spowodować, że w przyszłości Japończycy pokuszą się o eksportowanie swoich kulturowych dóbr na własną rękę (zob. J. Tobin, dz. cyt., s. 3-11).

40

Zob. R. Kelts, dz. cyt., 105-120.

41

Elektroniczny gadżet popularny głównie w drugiej połowie lat dziewiećdziesiątych XX wieku. Przy pomocy zabawki można opiekować się wirtualnym zwierzątkiem – należy je karmić, myć, sprzątać po nim itp.

42

Zob. S. Tong, Cultural resources, creative industries and the long economy, „International Journal of Cultural Studies” 2006, nr 3, Vol. 9.

43

Zob. S. Mehra, Copyright and Comics in Japan: Does Law Explain Why All the Cartoons My Kid Watches Are Japanese Imports?,

Скачать книгу