Japonizacja. Piotr Siuda

1

Zob. S. Groening, Cynicism and Other Postideological Half Measures in „South Park”, w: Taking „South Park” Seriously, red. J. A. Weinstock, New York: State University of New York Press 2008; J. A. Weinstock, Introduction: Taking „South Park” Seriously, w: Taking „South Park” Seriously, New York: State University of New York Press 2008.

2

Warto podkreślić, że używanie słowa „kreskówka” na określenie japońskich filmów i serii animowanych jest sprawą kontrowersyjną z punktu widzenia polskich fanów omawianego gatunku. Przeprowadzone na potrzeby książki badania (jest o nich mowa w części trzeciej) pokazały, że wielbiciele anime z kraju nad Wisłą kreskówkami nazywają produkcje amerykańskie. Sam termin ma negatywne, nieco lekceważące konotacje i w świecie miłośników anime jest momentami obraźliwy. Kreskówka zwykle bywa „głupawa”, wulgarna, ewentualnie dziecinna. Poza tym zwrot „japońska kreskówka” jest używany w slangu fanów jako zamiennik nazwy „świerszczyk” (gazeta z treściami pornograficznymi). Mimo to w książce zdecydowano się użyć tego słowa ze względów stylistycznych – występuje ono naprzemiennie z określeniami takimi jak anime czy animacja.

3

Zob. T. Szlendak, Leniwe maskotki, rekiny na smyczy. W co kultura konsumpcyjna przemieniła mężczyzn i kobiety, Warszawa: Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza 2005, s. 34-38.

4

Zob. Ch. Kohler, Power-up: How Japanese Video Games Gave the World an Extra Life, Indianapolis: Pearson Education Inc. 2005.

5

Zob. V. Vasquez, What Pokémon Can Teach Us about Learning and Literacy, „Language Arts” 2003, nr 2, Vol. 81. Niektórzy badacze (zob. R. Kelts, Japanamerica: How Japanese Pop Culture Has Invaded the U.S., New York: Palgrave Macmillan 2006, s. 90-91) zauważyli, że seria gadżetów towarzysząca kreskówce stała się kluczowa w rozpropagowaniu anime w Ameryce. Dzieci bawiące się figurkami czy grające w grę karcianą zapoznawały się i przyzwyczajały do odmiennej estetyki kreskówek, co stało się podstawą sukcesów kolejnych animacji.

6

Fandom Unbound: Otaku Culture in a Connected World, red. M. Ito, D. Okabe, I. Tsuji, New Haven-London: Yale University Press 2012.

7

Cel ten przyświeca autorom również wtedy, kiedy opisując popularność, jaką cieszy się anime, zwracają uwagę na funkcje animacji związane z „tworzeniem” tożsamości narodowych oraz na dyfuzję elementów kulturowych z różnych części świata uwidaczniającą się w procesie produkowania japońskich animacji (mieszanie wpływów kultury japońskiej i amerykańskiej decydujące o obliczu kreskówek i ich sukcesie).

8

Zob. S. Napier, Anime from Akira to Princess Mononoke: Experiencing Contemporary Japaneses Animation, New York: Palgrave Macmillan 2001.

9

Zob. J. Tobin, Pikachu’s Global Adventure: The Rise and Fall of Pokémon, Durham-London: Duke University Press 2004.

10

E. Bendyk, Bunt sieci, Warszawa: Polityka SP 2012, s. 124. Owo dostosowywanie się jest oczywiście bardzo mocno związane z historią Japonii, która poddała się wpływom Stanów Zjednoczonych wskutek wielu wydarzeń historycznych (na przykład ekspedycja Matthew Perry’ego w 1854 roku [doprowadziła ona do zakończenia izolacji japońskiej – sakoku] czy przegrana w II wojnie światowej i będąca wynikiem tej porażki „okupacja” amerykańska).

11

J. Tobin, dz. cyt.

12

Obok pojęcia „fan” używa się przede wszystkim słów „wielbiciel”, „miłośnik” oraz „entuzjasta”.

13

Zob. P. Siuda, Kultury prosumpcji. O niemożności powstania globalnych i ponadpaństwowych społeczności fanów, Warszawa: Instytut Dziennikarstwa UW, Oficyna Wydawnicza ASPRA JR 2012.

14

Z pojęciem otaku wiąże się kontrowersja podobna do opisanej w przypisie związanym ze słowem „kreskówka”. Mimo że fani w różnych zakątkach świata dość powszechnie posługują się tym określeniem (mowa o otaku), a także niezależnie od tego, że operuje nim anglojęzyczna literatura naukowa, polscy wielbiciele bardzo rzadko tak siebie nazywają. Prezentowane w trzeciej części książki badania pokazały, iż termin otaku ma dla miłośników z Polski bardzo negatywny wydźwięk – jeśli fana anime określi się mianem otaku, to obrazi się on tak, jakby wyzywano go od szaleńców. Niechęć do słowa otaku wynika z wciąż żywych w wyobraźni wielbicieli stereotypów wiążących się z omawianym pojęciem – stereotypy owe opisane są w drugiej części książki. Tutaj warto w skrócie stwierdzić, że ktoś, kto nosi miano otaku, uznawany jest za osobę niemającą w ogóle kontaktu z rzeczywistością – kiedy śni, śni o postaciach z anime, kiedy mówi, mówi tylko o anime, nie pracuje, nie uczy się, je tyle, ile musi, żeby przeżyć, jednym słowem tylko ogląda animacje. Mimo owej niechęci miłośników, w książce zdecydowano się użyć roztrząsanego terminu, ponieważ jest on powszechnie stosowany w literaturze przedmiotu.

15

Zob. L. Barra, The mediation is the message: Italian regionalization of US TV series as co-creational work, „International Journal of Cultural Studies” 2009, nr 5, Vol. 12.

16

E.

Скачать книгу