lecz stanowi część tej chluby, która uszlachetnia gatunek, a może zrodzić nawet dobro, wynosząc materialistyczne i uśpione dusze na pewien poziom duchowości.
Sztuka bowiem jest niczym pierwszy, wyblakły i słaby promień tej duchowości, która jaśnieje swym największym blaskiem w świętości. Mówiąc o sztuce, mamy na myśli prawdziwą, szlachetnie pojmowaną sztukę, a nie tę miernotę, która udaje sztukę, będąc jej deprawacją i oszpeceniem. Tak rozumiana sztuka nie wynosi ducha, lecz spycha go na dół i otępia. Prawdziwa sztuka wychwala dzieła Boże, przyciąga, porusza duszę i łagodnie prowadzi ją do medytacji.
Jest ona niczym krótka książka o medytacji, używająca jako środków ekspresji nie słów, lecz kolorów, rzeźb, gestu, który utrwala w duszy jakąś prawdę, myśl, uczucie i ją uszlachetnia. Fałszywa, niemoralna, nieczysta sztuka jest degradacją myśli lub uczucia w błocie nieczystości. Dlatego tak zwana „sztuka dla sztuki”, amoralna lub niemoralna, jest wielkim nieporozumieniem, a jej zwolennicy albo nie są prawdziwymi artystami, albo należą do tych jednookich pseudofilozofów, którzy dostrzegają jedynie formę, a nie istotę sztuki.
Dary naturalne pozwalają nam nawet lepiej zrozumieć, poprzez analogię, dary Ducha Świętego, nadprzyrodzone uzdolnienia, nadające władzom naszej duszy taką sprawność, iż stają się szybko posłuszne natchnieniom łaski. Te natchnienia są niczym ideały boskiej sztuki uświęcania, a dar jest jak predyspozycja duszy, łatwość działania w sposób wzniosły i święty; moglibyśmy to wyjaśnić, używając współczesnego wyrażenia na określenie daru naturalnego, że jest… „smykałką” do wyższych lub nadprzyrodzonych działań. Na przykład dar mądrości pozwala nam poznawać i oceniać Boga oraz Boskie rzeczy w ich najwyższych zasadach, jak również je smakować. Stanowi wręcz wzniosłą filozofię tego, co nadprzyrodzone; i podobnie jak prawdziwy filozof, filozof z urodzenia, ktoś mający „smykałkę filozoficzną”, kto z łatwością wyczuwa prawdy naturalne w ich zasadach i przyczynach, dyskutuje o nich z przyjemnością, ponieważ w tym się lubuje, tak osoba posiadająca dar mądrości wyczuwa prawdy nadprzyrodzone, rozmawia o nich lub rozważa je z radosnym uniesieniem i z łatwością przyjmuje natchnienia, jakie otrzymuje od Ducha Świętego, żyjąc wiarą w promieniach potężnego, wewnętrznego światła.
Tym, czym u filozofa jest głębia ludzkiej myśli, tym… w duszy posiadającej dar mądrości jest zgłębianie wielkości Boga i Boskich spraw, które Bóg daje jej poznać na tyle doskonale, na ile jest to możliwe w ziemskim życiu, niebędącym życiem wiecznej chwały, lecz wygnaniem. Rozważania o poszczególnych darach Ducha Świętego jeszcze konkretniej przedstawią to pojęcie, które przynosi nam lepsze wyobrażenie tych niewypowiedzianych darów.
W przypadku darów naturalnych nie wystarcza posiadanie spontanicznej i oczywistej predyspozycji do pewnej szczególnej zdolności czy aktywności; należy ją pielęgnować, a więc studiować, ćwiczyć, dać się prowadzić mistrzowi. Również dary Ducha Świętego muszą być pielęgnowane, jak już wspomnieliśmy, a sposób ich pielęgnowania różni się w zależności od daru, co zobaczymy dalej. To wytrwałe pielęgnowanie coraz intensywniej wprowadza duszę w wymiar posłuszeństwa natchnieniom Ducha Świętego i stopniowo wznosi ją na szczyty doskonałości oraz świętości.
Liczba darów Ducha Świętego i jej przyczyna. Klasyfikacja darów Ducha Świętego
Dary Ducha Świętego są wymienione przez proroka Izajasza, który zapowiadając przyszłego Zbawiciela jako syna Najświętszej Maryi Panny, z rodu Dawida, prorokuje, że na Nim spocznie Duch Pański, który rzeczywiście spoczął na Jezusie, gdy miał być ochrzczony przez św. Jana.
Oto słowa Proroka oraz jego lista darów Ducha Świętego: I wyrośnie różdżka z pnia Jessego (Jesse lub Isaj jest ojcem Dawida); wypuści się odrośl z jego korzeni (różdżką i odroślą był Jezus Chrystus, syn Najświętszej Maryi Panny). I spocznie na niej Duch Pański, duch mądrości i rozumu, duch rady i męstwa, duch wiedzy i bojaźni Pańskiej. Upodoba sobie w bojaźni Pańskiej (11, 1-3).
Jak widać, darów Ducha Świętego jest siedem, identycznych z tymi, które mniej lub bardziej intensywnie spływają na duszę chrześcijanina, gdy otrzymuje Ducha Świętego podczas bierzmowania. Gdy w czasie bierzmowania staje się członkiem ciała Jezusa Chrystusa, uczestniczy w tych samych darach, które On otrzymał w ich niesamowitej pełni.
Można zapytać: Dlaczego darów jest siedem? Dlatego że odpowiadają na siedem głównych potrzeb oraz aktywności nadprzyrodzonego życia duszy; jest ich siedem, ponieważ stoją w opozycji do siedmiu grzechów głównych, jako siedem wymiarów życia, w przeciwieństwie do siedmiu wymiarów śmierci. Dusza, która jest żywą świątynią Najświętszej Trójcy, zapala w sobie siedmioramienny świecznik, można nawet powiedzieć, że posiada wśród swych władz adorującą hierarchię, podobną do siedmiu duchów niebieskich, stojących przed tronem Bożym.
Dusza bowiem musi umieć poznać boskie rzeczy, by się w nich rozsmakować, być przez nie przyciągana i bardziej kochać Pana, a oto dar mądrości, dzięki któremu poznaje i smakuje prawdy objawione. Potrzebuje zgłębiać je i przenikać, by odkryć tajemne skarby i ukrytą harmonię, a oto dar rozumu. Potrzebuje zastosować je we wszystkich wyzwaniach życia duchowego, a oto dar rady. Potrzebuje wyznawać poznane prawdy z podniesionym czołem i wbrew wszelkim przeszkodom, a oto dar męstwa.
Żyjąc na ziemi, dusza powinna dbać o to, aby rzeczy stworzone nie przesłaniały jej boskich i wiecznych spraw, a nawet musi wznieść się ponad nimi do Boga, uznając za to, czym są w odniesieniu do Niego, a oto dar umiejętności. Potrzebuje otworzyć się na Boga z czułością córki, kochając Go jak Ojca i ciesząc się z wychwalania Go we wszystkich rzeczach, a oto dar pobożności. Kochając Boga ze świętą bliskością i zażyłością, nie może stracić z oczu prawdy o Jego majestacie ani o sprawiedliwości, a oto dar bojaźni Bożej.
Odczuwając bojaźń wobec Boga, dusza uniża się przed Jego obliczem i zwycięża pychę, która buntuje się przeciw Niemu. Otwierając się na Boga jak córka, postrzega Go jako Najwyższe Dobro i zwycięża chciwość, która nadmiernie pociąga ją ku ziemskim dobrom. Wznosząc się od spraw ziemskich do niebieskich, odczuwa wstręt do nadużyć nieczystości, które zanurzają ją w najbardziej stęchłym błocie rzeczy doczesnych. Zwycięża gniew męstwem ducha. Zwycięża nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu, smakując rzeczy niebieskich i nie dąży usilnie do przesadnej satysfakcji z jedzenia i picia. Zwycięża zazdrość, dostrzegając w bliźnim obraz Boga i kochając w Nim hojne wylanie dóbr natury, i łaski. Zwycięża lenistwo, gdyż znając Boga, czuje, jak jej serce płonie, odczuwa potrzebę wychwalania Go, kochania, modlitwy i rozmawiania z Nim.
Z racji siedmiu darów Ducha Świętego dusza jest niczym świecznik o siedmiu ramionach i lampach płonących przed mieszkającą w niej Najświętszą Trójcą. Lampa jest światłem, które rozpraszając cienie, umożliwia oglądanie przedmiotów, a dary Ducha Świętego są nadprzyrodzonymi światłami duszy, rozjaśniającymi jej władze, dzięki czemu stają się posłuszne poruszeniom łaski oraz wypełnieniu się w niej planu Bożego.
W zależności od konkretnej misji, jaką Bóg powierza danym duszom, w niektórych z nich rozbłyskuje mocniej któryś dar, a ponieważ władze duszy nie są równie doskonałe, również i dary Ducha Świętego są podobne do schodzących w dół stopni, od daru mądrości, który jest najwyższy, do daru bojaźni Bożej, usytuowanego na końcu tych schodów. Rzeczywiście rzadko się zdarza, by razem z bojaźnią Bożą mieszkała w duszy miłość doskonała,
