Socjologia prawa. Отсутствует

      Prawnik specjalizujący się w prawie cywilnym. Działał jednocześnie jako socjolog prawa, domagał się uznania żywego prawa (living law). W latach 1945–1970 był profesorem Uniwersytetu Tokijskiego. Urodził się wprawdzie w Gifu, ale edukację odebrał w Osace – największym mieście na południu Japonii – a następnie studiował na Uniwersytecie Tokijskim, na wydziale prawa. Po ukończeniu studiów w 1932 r. został asystentem Izutaro Suehiro (1888–1951), wybierając specjalizację w dziedzinie prawa cywilnego. Suehiro jest wyjątkowym przykładem japońskiego naukowca, który studiował za granicą na Uniwersytecie w Chicago (1917–1920). Po powrocie do kraju krytykował powszechnie panującą w japońskiej nauce niemiecką wykładnię prawa cywilnego, a zwłaszcza tamtejszą jurysprudencję pojęć (conceptual jurisprudence). W tamtych czasach socjologia prawa nie była jeszcze w Japonii odrębną dziedziną nauki, ale Suehiro stał się jej liderem. Wyjaśnił Kawashimie znaczenie ‘analizy orzeczeń’ i krytykował jego dotychczasową aprobatę dla jurysprudencji pojęć. Z tego m.in. powodu Kawashima, za czasów swojej asystentury, przetłumaczył w 1932 r. na język japoński książkę Eugena Ehrlicha Die Rechtsfähigkeit (1909). Następnie przystąpił do tłumaczenia na japoński podstawowego dzieła Ehrlicha Grundlegung der Soziologie des Rechts (1913), ale czasy wojny bardzo utrudniały jakiekolwiek badania w dziedzinie socjologii prawa. Od 1940 r. profesor Suehiro pod pretekstem poparcia dla narodowej polityki wojennej realizował badania nad prawem chińskim i wiejskimi zwyczajami prawnymi. W grupie badawczej było wielu wpływowych ludzi nauki. Obiektem ich badań była Mandżuria, a pole badawcze zostało przygotowane przez japońską firmę kolonialną Manshu Tetsudo (Kolej mandżurska). Z powodu pogarszającej się sytuacji wojennej działalność tę przerwano w 1944 r. Chociaż zebrane materiały badawcze nie zostały ogłoszone, niewątpliwie były to pierwsze badania socjologicznoprawne zorganizowane przez japońską naukę.

      Kawashima nie mógł bezpośrednio uczestniczyć w badaniach kierowanych przez Suehiro. Sam więc pojechał do Chin do dawnej Mandżurii i prowadził tam badania terenowe na temat kultury prawnej. Jednak w warunkach wojennych było to bardzo trudne, powrócił więc do Japonii. We wsi, do której przymusowo ewakuowano jego rodzinę, zetknął się z tradycyjnymi zwyczajami japońskimi. Zainteresowały go zwłaszcza zagadnienia dotyczące prawa własności. Wyniki tych badań opublikował po wojnie w książce pt. Teoria prawa własności (1949). Odwołując się do różnych lokalnych dokumentów, zwyczajów prawnych i historii ekonomii, zastanawiał się nad kwestią przeniesienia do Japonii prawa własności według wzorów zachodnioeuropejskich. Zastanawiał się, w jaki sposób funkcjonuje własność w tradycyjnym społeczeństwie japońskim i czy poczucie własności jest adekwatne do prawa oficjalnego. Były to epokowe pytania w teorii japońskiego prawa cywilnego.

      W 1947 r. uczniowie Suehiro, m.in. Kawashima i Michitaka Kaino, założyli Japońskie Stowarzyszenie Socjologii Prawa. Pierwszym problemem socjologicznoprawnym, który po wojnie podjął Kawashima, było prawo rodzinne. Współpracował z władzami okupacyjnymi w dążeniu do demokratyzacji stosunków rodzinnych, burzył „ie”, czyli tradycyjny system hierarchii rodzinnej, brał udział w reformatorskich pracach nad równouprawnieniem płci w małżeństwie, przygotował projekt poprawek prawa cywilnego. Wtedy, w 1948 r., powstała jego praca Struktura rodzinna społeczeństwa japońskiego.

      W badaniach Kawashimy w dziedzinie socjologii prawa doniosłym problemem była świadomość prawna Japończyków. W społeczeństwie japońskim system prawny nie był rezultatem rozwoju formalnej racjonalności prawa, tak jak w krajach zachodnioeuropejskich. Nie istniał też jednoznaczny związek uprawnień i obowiązków, lecz w różnych sytuacjach społecznych podlegał on rozmaitym interpretacjom. Początkowo Kawashima poszukiwał wyjaśnienia specyfiki japońskiej świadomości prawnej w pracach Maxa Webera, ale uznał, że nie jest ono zadowalające. Problematyką tą zajął się w Japonii psycholog Takeo Doi. Na wielu przykładach z dziedziny psychologii zilustrował podejście Japończyków do rodziny, pozycji społecznej i przynależności do organizacji. Stwierdził, że ich mentalność (amae