“Bly stil,” sê Danie Momberg. “Petro is nie jý nie.” Hy voel ontwy, blootgestel. Maar ook vervul met ’n stuwing wat donkerder as sy ergernis is.
“Bestuur jy,” beveel hy buite. “Ek ken nie die pad nie en ek hou nie van bekbestuurders nie.”
Eintlik sien hy daarteen op om deur die verkeer te skeer en te skuur. Hy sal liewer die kind vashou. Die kleintjie se lyf is mollig en tog stewig. Klein passievrug, dink Danie Momberg met ’n soort deernis. Kan ook nie help nie, hy het nie gevra daarvoor nie. Dis goed sy is lief vir hom. Hy voel ’n sonderlinge band met die mensie. Vir sy ma se kleinkinders het hy nie wafferse gevoel nie, en hy word nogal verkwalik omdat hy hulle nooit optel en troetel as daar gekuier word nie.
“Vertel my die storie van jou groot sukses,” versoek Danie toe hulle die ergste verkeer agterlaat. Sy bestuur goed, en met die lugtigheid van iemand wat eerder aan ’n sportmodel gewoond was voor sy dit alles ontsê is. Petro sê Rina se mense is geslagte al voorste mense. Haar ouers het ’n wynplaas met ’n Franse naam en ’n stoetery. Oupa was ’n senator (nou nie dat Danie reken dis paradyslik nie) en ’n tante ’n Kaapse prima donna voordat haar skildklier verwyder en haar stem bederf is.
“Dis allereers kompensasie vir my,” vertel Rina asof sy Danie se gedagtes op sy gesig kon volg. “Jy weet, my ouers probeer steeds weer kontak maak, probeer knaend uitvind of ek nie swaarkry nie. En hoe verlang ek na hulle, hoe begeer ek om my kind te wys. Maar oor my dooie liggaam sal ek hulle my kind se klerelaai laat sien, of my versoolde skoene. Jy weet, Marius dra op die oomblik omtrent genoeg by om melk en brood te koop. Maar nou lyk my vooruitsigte anders. Nou gaan hulle my skielik een aand op die kassie sien, en ek gaan wees waar ek hoort.”
“Jy klink seker van jou saak.”
“Ek is. Waarvoor leef ’n mens, Danie Momberg, as daar nie dinge is waarvan jy verseker is nie?”
“Vra ek jou,” stem hy onwillig saam. Hy voel nog nie hy kan sonder voorbehoud met haar saamstem nie, daarvoor het hy haar te lank gelaak. “En Marius?”
“As hy terugkom, moet ons hier weg. Johannesburg, verkieslik. As ek iets bereik, wil ek naby die bron wees.”
“En as Marius nie in jou sukses belangstel nie?”
“Hy moet. Hy sal. Hy aanbid my . . . eintlik.”
“H’m.” Dit kan enigiets beteken.
“Danie Momberg, ek is deur ’n sieldodende tydperk in my lewe. Ek wil hierdie jaar nooit oorhê nie, voordat Marius verlede jaar Julie weg is vir sy basiese opleiding. As ek ooit eendag terugdink aan daardie skemer woonstel en sopperige maalvleis en vaal vloerteëls, sal ek nie wil terughardloop nie, daarvan verseker ek jou.”
Hulle is by die plaas. Sonder om te baklei, dink hy ietwat verbaas. En hy vind die atmosfeer ontspannend; welig beblaarde bome, grasdakgeboue, geriewe vir perdespring. Die pragtige perde beweeg soos koningsgoed, die ene spier onder versorgde velle. Die naaste wat Danie nog aan ’n perd was, is aan die Clydesdales wat die vuilgoedwa getrek het toe hy nog ’n seuntjie was.
Kan ’n man ooit volkome wees as hy nog nie ’n perd beheer het nie? wonder Danie die eerste keer in sy lewe. Reken, dat hy nou vanmiddag so ’n gevoel moet kry. Die geskiedenis van die wêreld is deurweef met die bestaan van die perd.
“Jy weet, ek sit en dink terwyl ek vanmiddag vir jou wag,” lê Danie aan Rina uit toe hulle skemeraand terugry, “ ’n man is mos nie ’n man as hy nie ’n perd ken nie.”
“Marius het vir my gesê daar waar hy is, gebruik hulle nou weer perde. Die troepe hou die saals in die nag langs hulle bed. Goed versorg. Dis hulle trots.”
“Ek kan dit glo. In oorlogvoering, en dus in die geskiedenis van die wêreld, het die perd ’n beslissende rol gespeel. Kyk nou, in ons eie verre volksverlede was ’n man nie gereken as hy nie ’n vrou, ’n perd, ’n hond en ’n roer gehad het nie. Ek het nie een daarvan nie. Maar nou ja, ek is nie ’n man nie, net ’n muis.”
“Jy het die wêreld van die brein betree,” lag sy, fris van vars lug en geluk. “Waar bly ons vroue dan, sonder seeppot en suurdeeg en bollas?”
“Julle makeer niks nie. Ons hou van julle.”
“En jy sê dit vir my, Danie Momberg?” Sy stamp aan hom. Dis hy wat terug bestuur. Die kind slaap op haar skoot. “Dankie dat jy die hele tyd vir my gewag het.”
“Plesier is myne. Ek sal jou weer vat. Ek het een van my taaiste bronne onder die knie gekry, kon tot dusver net tot by die voorwoord vorder. Ek dink dis die vars lug. Ek ly mos aan dowwekop, weet jy.”
“Onsin. Petro het baie respek vir jou intelligensie. Terloops, Danie, ek wil vir Petro iets vra. Maar dis so ’n groot guns, ek huiwer eintlik. Ek weet sy is moeg en sy verdien hierdie kort vakansie wat kom . . . maar, jong, wat doen ek met Hennie as ek Johannesburg toe moet gaan vir die hele affêre? Jy weet, niks is nog amptelik nie, ek moet vir filmtoetse en ander dinge na Floreat se ateljees gaan. Dink jy Petro sal dalk in my woonstel kom bly en vir Hennie oppas? Ek sal my oë toemaak as sy nog iemand kry om vir háár op te pas.”
“Petro hoef nie opgepas te word nie. Dis ’n guns om in haar lewe toegelaat te word, as jy van guns wil praat.” Hy sluit vir haar oop, omdat die slapende kind haar arms vol lê.
“Moet hy nou so vuil en honger gaan slaap?” vervolg hy toe sy vir Hennie in sy kamertjie gaan neerlê.
“Ja, wat. Maak ek hom wakker, tjank hy net. Hy het koekies gesit en eet, ek vee net sy mond en hande in sy slaap af.”
“Nou ja,” sê Danie en staan in die middel van die sitkamer. Noudat die lyne verskemer is en die lig nog nie aangeskakel nie, lyk die vertrek strelend. ’n Oord, nie net ’n plek nie. Hy onthou die middag toe hy haar huis toe gebring het, ná Marius se koms.
“Jy hoef nog nie te gaan nie. Eet hier.” Sy knip die staanlamp aan. “Jy het my grootliks gehelp vanmiddag, en my nie eers sleggesê soos voorheen nie.”
“Voorheen was jy mos g’n mens nie. Jy sê ook nie meer vandag aaneen vir my Danie Momberg nie. Ek dank u wel.”
“Klink amper vir my of ons vriende geword net. Wat sal Petro tog bly wees.”
“Ja, sy wou later nie meer dat ek saamkom hierheen nie.”
Hy kyk hoe sy kosmaak. Die kombuis is so klein dat sy selfs haar kookgedeelte hier in die woonkamer moes inrig. “My dae van degies en sousies,” beklemtoon sy as sy ’n blikkie sampioensop inroer by die vis. “Die spyskaart hou vanaand op by die vis, Danie. Jammer. Later nooi ek jou vir die beesfilet met vars sampioene.”
“Laat ek die roosterbrood maak,” bied hy aan toe sy daarmee begin. “Dan kom jy dalk by die tee uit. Jy weet dit nie, maar ek vat ’n koppie tee sowel voor as na ete.”
“Dan moet ek die groter teepot uithaal.” Sy vra met haar rug na hom: “Jy is nie dalk haastig na Petro toe nie?”
“Studiediens.”
“Klink moordend.”
“Dit is. Die stomme kjênt lyk soos ’n gees.”
“Ek het gesien sy word maer. Sy lyk kompleet soos een wat pas verlief geraak het.”
