êrens in die gemeente gehoor het, dominee!”
Die predikant het reguit geantwoord: “Ek weet nie van ’n skandaal nie. Wat ek gehoor het, is dat jou broer Nols weggeloop het toe hy ná jou oupa se dood hoor jý erf Paradys en nie hy nie. Ek weet hy was verloof aan Hantie en dat jy later met haar getroud is toe Nols nie weer sy verskyning gemaak het nie.” Hy laat na om te sê dat die res van die storie was dat hulle, wie die hulle ook al mag wees, later bedenkinge daaroor gekry het of Nols werklik so vinnig padgegee het net omdat hy nie Paradys geërf het nie. Hy het tog immers Ou Werwe gekry. Dit was eers ’n paar maande later toe Janneman met Hantie, toe reeds ver swanger, getroud is dat “hulle” twee en twee bymekaargesit het en by vier uitgekom het, húlle vier: Nols is weg omdat hy ontdek het dat sy jonger broer agter sy rug ’n verhouding met sy verloofde gehad het en dat sy ’n kind by hom verwag. Geen wonder die arme Nols het sommer die pad gevat nie.
“Dan ken jy net die barre feite, dominee – en hulle is nie eens heeltemal waar nie. Gaan sit daar op die hooibaal dat ek jou die storie van Paradys en sy mense vertel.”
Toe, in kortaf, afgekapte sinne het die hartseer verhaal voor Helmut Weich ontplooi.
“En nou is ons daar, dominee,” sê Janneman. “Nou is ons daar. By die leweroorplanting.”
En net soos sy suster enkele ure gelede vervolg hy: “Ek is te bang om te bid, dominee.”
Helmut Weich antwoord nie dadelik nie. Hy het destyds ná Janneman se ontboeseming met Hantie gaan praat, haar daarop gewys dat sy nie net ’n moeder is nie, maar ook ’n vrou. Lank daarna het hy nog gewens dat hy liewer nooit die saak aangeroer het nie. Want haar reaksie het amper nog ’n ramp op Paradys veroorsaak. Eers het sy hom verontwaardig daarop gewys dat sy ’n baie siek kind het wat vier-en-twintig ure van elke dag sy moeder se volle aandag nodig het.
“Maar ek is seker jou skoonouers en ook Isabé, wanneer sy vry is, sal nie omgee om partykeer so vir ’n uur of wat na hom om te sien nie, Hantie?” het hy redelikheid by die hiperpligsgetroue moeder probeer tuisbring, maar sy woorde het onverwags ’n hewige rusie uitgelok.
Dit was asof haar oë verstar.
“Nee, dominee, ek weet waarom dit alles gaan. Ek het dit vroeër of later verwag.”
“Wat bedoel jy?”
“Die Retiefs gebruik u nou om my hier weg te kry – vir my en my kind. Maar dis nie nodig nie. Janneman kon maar net reguit vir my gesê het hy is moeg vir my. Ek sou dadelik geloop het – wat ek buitendien nou gaan doen. Ek en my kind het ’n verleentheid vir Paradys se mense geword, was dit eintlik van die begin af …”
“Hantie, wat praat jy! Daar is nie sprake van so iets nie. Hulle almal het vir jou en klein Helgard innig lief. Jy kan tog nie regtig daaraan twyfel nie?”
Haar gesig was strak, styf, en Helmut se hart het in sy skoene gesink. Hy het dit so goed bedoel, maar het meer kwaad as goed gedoen.
“Dominee, dis nie nodig om valse fronte voor te hou nie. U ken die geskiedenis net so goed soos ek. Janneman kon niks anders doen as om met my te trou nie. Die Retiefs kon niks anders doen as om hulle oor my te ontferm nie. My eie ouers het my uitgeskop, afgeskryf. Ek het nêrens gehad om heen te gaan nie, en ek was swanger van Nols, die seun teenoor wie hulle diep skuldig gevoel het.”
Helmut het sy stem egalig gehou, maar ’n ligte woede het binne-in hom ontvlam. “Soos ék die verhaal ken, het die mense van Paradys nie nodig om hoegenaamd skuldig te voel oor Nols nie, Hantie. Van hulle kant af is hy al die jare oorlaai met liefde en sorg, maar …”
“Maar hulle het hom al die jare bedrieg, hom laat glo dat hy iets is wat hy nie is nie. Destyds kon ek Nols se bitterheid teenoor hulle nie verstaan nie. Vandag begin ek begryp hoekom hy so gevoel het. Maar dis nie Nols wat nou ter sprake is nie. Dis ek, ek en my kind. As u my sal verskoon, dan sal ek begin inpak.”
Ten einde raad moes Helmut van haar wegdraai – sy het reeds ’n tas oop op die bed gehad – en Janneman se hulp gaan soek. Hy kon nie glo dat Hantie so kinderagtig kon optree nie en hy was diep teleurgesteld in die vrou vir wie hy nog net altyd die grootste bewondering en respek gekoester het. Janneman was egter nie juis verbaas of geskok toe die hewig ontstelde predikant hom weer in die stal aantref nie.
“Dis nie nodig om jou so te ontstel nie, dominee,” het hy gesê. “Sy het jou woorde doelbewus verkeerd opgeneem. Ek dink sy wil weggaan. Sy soek net ’n sterk genoeg rede daarvoor.”
Sy woorde het Helmut nog verder geskok. “Janneman, moenie jy nou ook onsinnighede begin kwytraak nie! Hoe sal Hantie van jou af wil weggaan? Sy is verlore sonder jou, sy én haar kind.”
“Dis nie die eerste keer dat sy inpak nie, dominee. Dit sal seker ook nie die laaste keer wees nie.” Hy het gesug terwyl hy in die ander man se ongelowige oë gekyk het. “Dis die waarheid, maar net u weet dit nou. Ek het dit nooit vir my ouers vertel nie. Die eerste keer toe sy ingepak het, was toe ek ook met haar wou praat. Sy het my woorde ook doelbewus verkeerd verstaan. Sy het toe ook beweer sy weet sy en haar kind is ’n oorlas en verleentheid vir my en my ouers. Sy wou toe ook weggaan, waarheen weet nugter.”
“Maar jy kon haar tog toe oortuig dis nie so nie, want sy het gebly.”
’n Bitterheid het op die sterk jong gesig gelê. “Nee, dominee. Ek het haar nie oortuig nie, want netnou het jy self gehoor sy dink nog steeds so. Nee. Ek het afpersing gebruik.”
“Afpersing?”
“Ja. Ek het haar goed laat verstaan as sy wil loop, kan sy loop, maar ek is die wettige voog van haar kind en hy gaan nêrens nie. As sy loop, loop sy sonder haar kind.” Daar was ’n kortaf, bitter laggie. Die oë het byna spottend na die dominee gekyk. “Dit was nog altyd my troefkaart en dit het nog altyd gewerk. Dit sal nou weer.”
Hy het by die predikant verbygestap, met vaste tred aangestap huis toe, maar net toe hy die stoep opstap, het sy pa in die voordeur verskyn.
“Wat gaan hier binne aan, Janneman? Hoekom is Hantie aan die inpak? Sy sê sy gaan weg, sy en klein Helgard. Jy wil haar nie meer hê nie. Wat de duiwel is hier aan die gang?”
“Daar kom dominee Weich aan, Pa. Gaan hoor maar by hom.”
“Ek wil ’n antwoord van jou hê. Jý is haar man!”
“Is ek? Dis nuus vir my.”
“Janneman!”
“Moet Pa nie so ontstel nie. Hantie gaan nêrens nie. En ook nie klein Helgard nie.”
En Hantie hét gebly. Dominee Weich het wyslik besluit om nie weer hierdie delikate saak aan te roer nie, en Janneman het net stiller en stiller geword. So het die maande die een ná die ander verbygerol tot waar Helmut nou teenoor Janneman by die kombuistafel sit en die jonger man se eerlike belydenis moet aanhoor dat hy nie weet na watter kant toe om te bid nie.
Geskok is die Godsman nie. Hy weet uit watter soort hart daardie woorde kom. Hy begryp.
Sy stem is baie stil. “Daar is maar net een manier om te bid, Janneman. Dis die gebed wat Jesus gebid het toe Hy in doodsangs in Getsemane geworstel het: Nie soos Ek wil nie, maar laat u wil geskied, Vader.
Janneman se kop sak ver vooroor. Sy stem is gedemp toe hy weer praat: “Ja. Dis seker al gebed wat oorgebly het, dominee.” Toe kyk hy op. “Ma het gevra jy moet ’n draai by haar
