een van die laerskoolkindertjies. Die ouer kinders is te goed geleerd om aan sulke kinderspeletjies deel te neem.
“Ja?”
“Om somme te doen,” raai die seuntjie.
Ben Pienaar glimlag. “Ja. Om somme te doen. En wat nog? Nou toe, miskien kan Susie de Wet ons sê?”
“Om soet te wees,” sê Susie met ’n piepstemmetjie en ’n vroom gesiggie, en die groter kinders glimlag so effens uit die hoogte.
’n Derde handjie waai hewig, wat Johan laat glimlag. Dit is klein Attie Botha. Meneer Fouché het nie die geleentheid gehad om sy stempel op Attie se persoonlikheid af te druk nie.
“Om rugby te speel,” sê Attie met ’n ondeunde laggie, en hy kyk Johan met agting en verering aan.
Ben Pienaar lag en die res van die skool lag saam, nog steeds so uit die hoogte uit, maar Johan sou ’n uitbundige geskater verkies het.
“Attie is reg. Meneer De Kock het julle kom leer hoe om rugby te speel. En hy behoort dit baie goed te kan doen, hy was dan ’n Springbok.”
Uiteindelik bars ’n luide, aanhoudende applous los en te midde daarvan gaan meneer Pienaar met ’n bemoedigende knikkie vir Johan sit.
Toe word dit stil. Iedere oog in die saal is op Johan gerig. Stadig staan hy op en stap ’n paar tree vorentoe. Voor hom som die jong gesigte hom genadeloos op. Hy weet die helder, kritiese oë van die jeug mis nie veel nie. Vir ’n oomblik kan hy nie praat nie, nie omdat hy verleë of verbouereerd is nie, maar omdat die taak wat vir hom voorlê, so oorweldigend lyk. Hy kyk oor die kleiner kinders se koppe na die ongeveer tweehonderd seuns en dogters agter in die saal. Hy is hul skoolhoof, ja, en as sodanig sal hulle hom die nodige respek en eerbied betoon. Sal dit baie moeilik gaan om hulle te laat verstaan hy wil graag hul vriend ook wees?
Hy spreek sy waardering uit vir die vertroue wat die skoolkomitee in hom gestel het en daarna praat hy met die kinders. Hy vertrou, sê hy, dat hulle almal baie gelukkig saam sal wees. Nie net gaan hulle leer somme maak en soet wees nie, voeg hy glimlaggend by, maar soos meneer Pienaar sê, ook om rugby en ander speletjies te speel. Want opvoeding, en die hele lewe, bestaan uit al dié dinge. En ’n gesonde, gebalanseerde persoon het ’n beter kans om ’n gelukkige lewe te lei as iemand wie se lewe uit verband geruk is omdat te veel nadruk op een rigting gelê en die ander verontagsaam is. En hy raak die kinders. Voor hy halfpad is, luister hulle aandagtig na hom, en toe hulle die saal verlaat, is die gort gaar. Almal praat tegelyk. So ’n rumoer was daar seker nog nooit in die gange nie. Ou meneer Fouché sou op die plek beroerte gekry het van ergernis as dit in sy tyd gebeur het.
Annie kan nie help om onrustig om te kyk of meneer Fouché nie miskien onverwags daar aankom nie. Haar neef, Barry Retief, wat ook belangstellend die opening van die skool bygewoon het, sien dit en kom laggend nader. Hy is ’n mooi sterkgeboude jong man en eienaar van die plaas Wag ’n Bietjie, een van die mooiste plase in die distrik.
“Hoe lyk dit vir my jy is bang meneer Fouché sal hier aankom, Annie?”
“Ek is,” erken sy. “Ek dink dit sal my baie lank neem om daaraan gewoond te raak dat hy regtig weg is. Ek verwag maar elke oomblik dat hy hier ingestorm kom en almal onmiddellik tot bedaring bring – insluitende die nuwe hoof. Hy lyk maar nog baie soos ’n skoolseun.”
“En jy, niggietjie, lyk maar baie soos ’n ou skooldogtertjie, en jy is nie te ’n slegte onderwyseres nie, of hoe?”
“Maar die prinsipaal, Barry! Die man het nie eens die takt om ’n paar grys hare te hê nie.”
“Hy het dit nie nodig nie. Wag maar, ons twee sal weer gesels.” Hy kyk na Johan en vervolg tergend: “Maar as ek jou raad verskuldig is, Annie, moenie gras onder jou voete laat groei nie. Hy is die gaafste jong kêrel wat ek ken en die wedywering sal seker kwaai wees.”
Annie se wange gloei vir die hoeveelste keer vanmôre. Kwaad sê sy: “Kyk, Barry, ek soek nie ’n man nie. Ek loop ook nie agter hulle aan nie. Wat verbeel julle mans julle tog nie!” En toe Barry geamuseerd lyk: “Ag, Barry, as jy net weet wat ek aangevang het, sal jy nie nog so ligsinnig praat nie.”
Hy kyk haar besorg aan, want sy is blykbaar ernstig.
“Nee, ek kan nie nou vir jou sê nie, maar dit sal wel voor vanmiddag die hele dorp vol wees.”
Op daardie oomblik sluit een van die laerskoolonderwyseressies, wat al lankal en tog nog toe vergeefs haar mooi ogies op die jong boertjie gehad het, by hulle aan en ’n vertroulike geselsery is buite die kwessie.
Kort daarna neem Barry afskeid van hulle. Annie kyk hom agterna, dié sjarmante neef van haar vir wie sy amper so lief is as vir haar eie broer. Hy is ook byna soos ’n broer vir haar, want hy het, alhoewel ’n bietjie ouer as sy, maar saam met hulle grootgeword. Hy het sy ouers ’n paar uur na mekaar gedurende die griepepidemie van negentien agtien verloor toe hy maar ’n seuntjie van sowat nege jaar was. Sy oupa Retief, wat toe al by die sestig jaar oud was en ’n paar jaar tevore dorp toe getrek het sodat sy seun die boerdery op Wag ’n Bietjie self kan waarneem, het maar weer plaas toe getrek en geboer solank sy geliefde kleinseun sy opvoeding voltooi. Getrou bygestaan deur sy enigste suster, Wilhelmien Retief, ’n skerpsinnige, kwaai oujongnooi met ’n hart van goud, het oupa Barry vir Wag ’n Bietjie opgepas tot klein Barry sy landbougraad behaal het en self die boerdery kon oorneem.
Met die dood van sy oupa byna drie jaar gelede het tant Wilhelmien, toe al diep in die sewentig jaar, vir Barry gesê om vir hom ’n vrou te soek, haar goed ingepak en haar intrek geneem by dokter Piet van der Merwe, wat met ou Barry se enigste dogter, Hester, getroud is.
En Barry het maar alleen geboer op Wag ’n Bietjie, nog eensaam en alleenlopend soos hy sy hele lewe was ten spyte van al die liefde en sorg wat sy familie so graag vir hom gegee het. Hy en Johan de Kock is omtrent ewe oud, dink Annie. Hulle was saam op universiteit, het saam rugby gespeel, en Johan het twee jaar nadat Barry plaas toe gekom het vir die eerste keer Springbokkleure gedra. Sy onthou nog hoe baie Barry van hom gesels het … Wat sal hy tog sê as hy hoor hoe sy die nuwe skoolhoof verwelkom het?
Interessante dae wag seker op hulle almal. Dit sal voorwaar ’n plesier wees om saam met die wakker jong man te werk nadat ’n mens se gees en siel versmoor was deur ou meneer Fouché se kleingeestigheid, sy ongeduld met die onvolmaaktheid van die jeug, sy ysterwil om hulle te maak en te breek na sy sin.
Maar hoe jammer tog dat haar kennismaking met die nuwe hoof soveel te wense oorgelaat het. Dit kan tog nie anders as om stremming te veroorsaak in hul toekomstige verhouding nie.
Na afloop van die verrigtinge in die saal is die leerlinge na hul klaskamers. So ook die handjie vol matriekstudente.
Daar is vanjaar net nege van hulle en die teenwoordigheid van minstens drie, Andries Celliers, Annie se broer, Francis du Pré en Maria Gerber – die room van die klas wat intelligensie betref – is te danke aan meneer Pienaar se ernstige beroep op hul ouers om die kinders eers toe te laat om hul matriekeksamen op Saailaagte af te lê. Aangesien al drie van hulle van plan was om verder te studeer het hul ouers maar gehoor gegee aan Ben Pienaar en die kinders laat bly.
Die klompie stap rond in die klaskamer en stry oor sitplekke soos hulle seer sekerlik nie twee maande gelede sou gedoen het nie.
“Nee-a, Poppie,” objekteer Andries Celliers. “Jy kan nie so maak nie. Ek het daardie hoekbank verlede kwartaal al bespreek. Vra gerus vir Francis. Ons wou hier bymekaar sit. Kyk, daar het ek my voorletters gesit.”
Hy
