vol water en sit dit oor die kole. Sommer met die kaal hand vat hy ’n kooltjie en druk dit op sy pyp se koue bol – suig tot sy wange hol is en die rook om sy grys kop krul. “Ek weet darem nie,” sê hy.
Maar Danda weet al: Ou-Faans het kop gegee, hoewel hy dit nie gou sal erken nie. Enige ander grootmens sou hom afgeraai het. Erger nog: sou die storie by Tante gaan uitlap het. Maar nie Ou-Faans nie. Hy is anders. Ou-Faans weet: hy wat Danda is, is nie ’n papbroek nie, hy ken ontberings, en hy ken die veld. Het Ou-Faans hom dan nie self al die dinge geleer nie? Hoe jy jou teen slangbyt dokter, hoe jy ’n seekoei se kop lees, waar die krokodille hou, watter blaar jy trek teen sonbrand, watter soort veldvrugte jy mag eet, hoe jy die weer voorspel, hoe jy ’n vlot beheer …
En die kroon op alles: Ou-Faans is self nie te danig met Tante en oom Peet nie. Hy’t al dikwels met hulle vasgesit oor Danda. Meer as een keer, as hulle dink Danda slaap, het hy na die stryery lê en luister. Die laaste keer dat hulle gestry het, het hy gedink Ou-Faans gaan vir oom Peet bydam. Ou-Faans het gesê tante gee niks vir Danda om nie; toe raak oom Peet bitsig. Maar in die rietskerm is daar nooit ’n woord oor dié nagtelike argumente gerep nie. Eenkeer toe Danda versigtig daaroor wou begin praat, het Ou-Faans begin koffie maak en oor sy groentetuin gesels.
“As jy nou gaan,” sê ou-Faans, “dan gaan die diere seker saam.”
“Ja, Oom.”
“En wat eet julle?”
Danda takseer vir Ou-Faans ’n oomblik lank met sy oë. “Ek het gedink … miskien kan Oom ons dalk uithelp met ’n paar blikkies vleis of so.”
“En wat nog?”
“Nee, dis seker al. Miskien ’n streepsak of twee vir die nagte.”
Die ketel begin sing.
“En as jy nou weg is, met wie gesels ’n man dan smiddae en so?”
Danda huiwer ’n hele ruk. Dan waag hy dit. “Hoekom kom oom Ou-Faans nie maar saam nie?”
“En wat dink jy word van my slaai en goed?”
“’n Mens kan lekker groentetuin maak by die see.”
“En my rumatiek?”
“Ons trek blare.”
Ou-Faans skud sy kop en begin weer met sy verslete pyp werskaf. “Maak vir ons ’n koffietjie,” sê hy. “Dan werk ons die ding uit.”
Hulle sit ’n uur lank en beplan, en die uur vlieg. Om na Ou-Faans te luister terwyl sy kop werk, is ’n interessante storie. Gewoonlik is hy ietwat aan die stil kant, maar as hy kattekwaad uitdink, praat hy aanmekaar. En dié ding van Danda is vir hom amper nes kattekwaad. Dis net ’n bietjie gevaarliker en ’n bietjie belangriker as wat kattekwaad kan wees. En kry Danda dié ding reg, sal hy nie sommer maklik weer hoef terug te staan vir ’n probleem nie.
“Ek het hier twee olieseile,” sê Ou-Faans. “Jy kan hulle kry. Die goed is beter as sakke. Hulle is waterdig. En blikkieskos het ek heelwat. Vleis. Groente. Bietjie ingelegde perskes en pere ook – vir Sindo en so.”
“Dit sal gaaf wees, Oom.”
“Maar met die geld sal jy moet versigtig wees. Jy kan dit nie sommer so in jou sak hou nie. Netnou foeter jy van die vlot af en dan is die note daarmee heen.”
“Dan hou ons dit maar in die bottel.”
“Ja. Maar ons sal moet sorg dat die bottel nie lek nie. Miskien ’n bietjie pik om die deksel smeer. Dit sal help.”
“Maar waar bêre ons die bottel, oom Ou-Faans?”
“Dis wat ek nou sit en wonder.”
“Miskien onderaan die vlot.”
Ou-Faans skud sy kop. “Dit kan lol. Netnou skuur jy oor ’n klip, dan is die bottel aan skerwe. Nee, jy sal dit in een van die seile moet toedraai. Dan bind jy die seil bo-op die vlot vas. Of so iets.”
Die middag toe die son water trek, dra Danda sy eerste vrag rivier toe. Ou-Faans is nêrens te sien nie.
“Ek weet niks van die ding af nie,” het hy vooraf gesê. “As hulle my saam met jou by die rivier sien, sit hulle netnou twee en twee bymekaar.”
Danda dra alleen. Die diere is ’n oorlas, want Sindo probeer heeltyd saam met die vrag op Danda se skouer ry, en as hý die aftog blaas, is Kiki weer by. Hulle besef waarskynlik daar is iets vreemds aan die gang, want hulle skop so ’n lawaai op dat Danda vrees die hele dorp is netnou by.
Die eerste vrag is die twee olieseile en oom Ou-Faans se enigste paar waterstewels. Hy steek die goed tussen die biesies weg. Met die tweede vrag bring hy agt blikkies maalvleis, agt blikkies perskes en pere en ’n sakkie beskuit. Die laaste vrag bestaan uit ’n blikkie kondensmelk, ’n blikkie koffie, ’n ketel, ’n beker, ’n bietjie sout en suiker, ’n pak vuurhoutjies toegebind in ’n plastieksak, en ’n brood.
Ou-Faans wou hom eers meer kos saamgee, maar hy het teengestribbel. “Die vlot is mos maar klein, Oom, en met die diere en alles gaan daar nie baie plek oor wees nie. Buitendien: ek het net sewe dae tyd; as ek laat kom, is alles verniet. Nou dink ek só: hoe minder kos ek saamvat, hoe haastiger sal ek wees om daar te kom.”
“Ja, maar ’n honger maag bring jou ook nêrens nie. Jy moet onthou – julle is vyf monde. En Ratel vreet of hy betaal word.”
“Hy moet maar vis vreet. En veldvrugte en so.”
Daarby het dit gebly. Ou-Faans het nie te veel geredekawel nie; miskien ook omdat hy hoeka nooit aan pieperigheid geglo het nie. Hy het self dikwels gesê: “Jy moet onthou, Danda, ’n jagter moet honger wees voordat hy raak skiet. ’n Oorvol maag maak jou skeel.”
Dis al sterk skemer toe Danda die bottel olie uit die wolwedoring se hol stam gaan haal en die vlot en spaan vir oulaas insmeer. Sindo wil soos gewoonlik weer help, maar hy is vies vir die gladde gemors wat uit die bierbottel kom en betrag sy handjies met wydgerekte oë voordat hy dit aan Vlooi gaan afsmeer.
Danda maak eers goed seker sy proviand en ander gereedskap is ordentlik weggesteek, toe bind hy weer die spaan aan die vlot vas en sleep die vlot tussen die riete in tot waar niemand dit kan sien nie.
Op pad terug huis toe deur die donker is die diere meer bedaard. Hulle lyk teleurgestel, asof hulle ’n avontuur belowe is en dit nie gekry het nie. Net die nagaap is gelukkig, want hy het nog nooit van die water gehou nie en raak altyd erg omgekrap as Danda met die vlot begin peuter.
Die vroeë sekelmaan hang al tussen die haak-en-steek toe Danda by die agterdeur ingaan. Tante Maria en oom Peet sit aan tafel; oom Peet soos altyd in die somer net in sy blinkgestrykte broek en ’n frokkie. Sy kruisbande hang weerskante van sy stoel af.
“Jy kom nie met daardie aap hier in nie,” sê Tante, en Danda draai om, gaan weer uit. Hy het vergeet Sindo sit op sy skouer. Hy bêre die nagaap in sy kartondoos, streel vir oulaas oor Vlooi se rug waar dié teen die stoepmuurtjie aangeleun lê, en gaan weer in.
“Was jou hande,” sê oom Peet.
Danda gooi waswater in die skottel en was sy hande en
