op wat van die hitte al begin smelt het. Hy eet sonder om iets te sê. En niemand vra hom uit nie. Wanneer hy in sy spoor trap, pla Tante-hulle hom nooit.
Solank hy soggens sy eie bed opmaak, sy vuil klere getrou in die wasgoedmandjie gooi, nie sy diere in die huis toelaat nie, die werf gereeld vee, saans die asblik leegmaak, nooit vergeet om die hoenders kos te gee nie, en Saterdae die vloere vryf, is hulle tevrede. Net oor kos is hulle partykeer moeilik. Hy kry sy porsie en daarby bly dit. Tante het hom twee keer in die spens betrap en daarna nooit weer nie. Want sy het hom albei kere die aand sonder kos bed toe gestuur, en dit was groter straf as pak. Die ergste van alles was dat hy nie eens vir homself die kos wou gaan vaslê het nie. Dit was vir Vlooi, die tyd toe hy hondesiekte gehad het. Toe kry Vlooi net sy gewone handjie maalvleis, en Danda niks.
Oom Peet gaan skep vir hom ’n tweede bord sop in. Gelukkig is Danda nie dol oor boontjiesop nie – gevolglik is hy heeltemal tevrede met sy porsie.
Hy hou hulle onderlangs dop. Tante met haar grys bolla en haar dik arms. Sy lyk altyd so tevrede met haarself. Oom Peet lyk weer altyd verveeld en moeg. Na elke tweede, derde lepel sop skep hy sy een kruisband met ’n krom duim van onder af terug oor sy skouer, maar dit gly weer af.
Môre vroeg as hulle opstaan, dink Danda, sal hy en Kiki en Vlooi en Sindo en Ratel en die bottel geld al lankal om die rivier se tweede draai wees. Hulle sal hom nie mis voor môre aand as Tante sien hy daag nie vir ete op nie. En teen daardie tyd is hy baie ver hiervandaan.
“Het Tante-hulle nog nie weer van my pa iets gehoor nie?” vra Danda toe almal klaar geëet het. Hy vra maar altyd vir Tante, want oom Peet hou nooit daarvan om vrae te beantwoord nie.
“Daar was gister ’n brief,” sê tante Maria. Maar sy borduur nie verder nie.
“Gaan dit darem nog goed met hom?” vra Danda na ’n rukkie.
Oom Peet snuif en laat sy duime om mekaar draai, en Tante staan op om die skottelgoed te gaan inpak. ”Hy sê nie veel nie. Hy sê net hy sukkel elke maand om jou losies betaal te kry.”
Dis nie heeltemal waar nie, dink Danda. In die brief sê hy net hy sukkel om sy drie werkers elke week betaal te kry en dit pla hom dat hy nie vir Danda meer sakgeld kan bekostig nie.
“En wat sê hy van die skip?”
Tante gooi warm water op die vuil borde en oom Peet snuif weer ’n slag.
Toe sê Tante: “Dis laat. En jy moet nog jou diere kos gee.”
Danda staan op en gaan uit buitetoe, en uit die donker, van nêrens af, swiep Kiki op sy skouer neer, fladder ’n slag en kry sy sit. Danda haal drie kosbakkies uit die houtkas uit, gaan was hulle in die voor en gee vir elkeen sy porsie.
Hy staan ’n rukkie en kyk hoe die diere eet. Toe begin hy Kiki uit sy hand uit voer. Die kraai hou nie daarvan om uit ’n bak te eet nie en weier om sy bek aan die kos te sit as Danda hom nie met die vingers voer nie.
Kiki is gulsig en sy handvol maalvleis hou nie lank nie.
Danda wou eintlik nog voor sononder vir die kraai sprinkane gevang het, maar met al die ander bedrywighede het dit vergete gebly.
Hy dwaal op die werf uit. Die maanlig lê blou oor die kweek en die bome, en onder naby die rivier roep ’n gevlekte oor-uil – koekoek-koekoerrr … koekoek-koekoerrr …
Die werfkweek is lou van die dag se hitte. Danda gaan sit, leun agteroor op sy rug. Kiki fladder van sy skouer af en gaan sit op sy bors, pik-pik in sy kuif. Na ’n rukkie kom Vlooi by en dis nie lank nie of Sindo kom sit ook op die kweek en vroetel. Danda kyk om huis se kant toe. Die kombuis is donker en in Tante-hulle se kamer sien hy ’n flou lig brand. Hulle is op pad bed toe.
Die dorp is stil.
Hy lê na die dowwe sterre en kyk, luister na die stilte van die bos, na Sindo wat saggies kreun. Hy wonder of Ou-Faans al slaap. Hy voel skielik asof hy die enigste mens in die wye wêreld is. Toe rol hy op sy sy en Vlooi en Ratel en Sindo en die kraai is naby hom, en hy voel die warm kweek onder sy lyf en dis asof die grond hom saggies vashou en hom troos.
Toe hy oplaas weer orent sit en opstaan, hang die maan al hoog en klein. En hy sê vir elkeen van sy vier maats nag en gaan saggies die donker huis in om sy laaste voorbereidings te tref.
2
Die son is nog nie op nie, maar oorkant die rivier lê die lig grys agter die lae doringbome. Daar hang ’n bankie mis op die water en die stroom laat die riete saggies roer. Danda sleep die vlot tot in ’n oop kol vlak water tussen die biesies en palmiet en begin sy pakgoed op die vlot laai: die twee olieseile, sy jagmes in die mooi pofaddervelsakkie, die blikkieskos, die rugsak met sy vishoeke, sy skoolrapporte, die vuurhoutjies en koffie en brood, die bottel met geld en die sakkie beskuit. Toe trek hy Ou-Faans se waterstewels aan en tel Ratel, die nagaap en die brak op die vlot. Hy maak die spaan los en begin die vlot aanstoot deur die vlak water – en toe hy opkyk voetpad toe, vir oulaas, toe staan Ou-Faans op die sandbank voor hom.
Danda kom orent, glimlag vir Ou-Faans. En Ou-Faans doen niks, sê niks, staan net donker na hom en kyk.
“Ek is op pad,” sê Danda.
Ou-Faans knik.
“Ek was bang Ou-Faans slaap nog.”
Ou-Faans sê niks.
Danda weet nie wat om te doen of te sê nie.
Toe kom Ou-Faans sommer met skoene en al die water in. Maar hy trap asof hy nie die water voel nie, en kom tot by Danda, en sit sy hand op Danda se kop. “Ek foeter vir jou as jy iets oorkom,” sê hy. “Waar’s jou hoed?”
“In my rugsak.”
“Nou weg is jy, waarvoor wag jy!”
En toe, sonder om te groet, buk Danda onder Ou-Faans se hand uit en stoot die vlot stroom in. “Sê groete vir jou pa,” sê Ou-Faans agterna. “En ek weet glad g’n waar jy is nie, verstaan!”
Danda klouter op die vlot, voel hoe die stroom hom vat. Iewers hoor hy Kiki lawaai en hy weet die kraai is nog nie op die vlot nie. Sindo bespring hom en klou bang aan sy hemp vas, en Ratel en Vlooi piep en tjank en val kort-kort amper in die water van pure verbouereerdheid, maar Danda is so besig om die vlot van die riete af weg te hou dat hy min tyd het om hom aan die diere te steur. Die stroom neem hom vinnig in en hy stuur verder middel toe, na die hart van die stroom toe, totdat die rivier hom heeltemal vat, en saamneem, oos, onder die opkomende son in.
Toe hy uiteindelik omkyk, oewer toe, staan Ou-Faans klein tussen die palmiet. En Danda waai vir hom, waai – maar Ou-Faans waai nie terug nie, staan net en kyk, hande langs sy sye. Toe kom Kiki skellend oor die water aan, die ene verwilderde vlerke, en land met ’n skreeu op Danda se skouer, en klou asof sy lewe daarvan afhang.
Daar lê ’n paar eilandjies voor en Danda moet dadelik sy aandag daarby bepaal. Hy besluit om regs om die middelste eiland te vaar. Maar dis harder werk as wat hy gedink het. Voorheen het hy net in die stiller water geoefen, maar hier in die hoofstroom reageer die vlot baie traag op sy smal spaantjie. Net toe hy begin dink hy gaan tussen die eiland se riete beland, sleep die stroom hom
