my kind?”
“Wat … wat is die plek se naam … die inrigting se naam, oom Jan?”
“Hulle noem dit … Genadendal.”
Die antieke staanhorlosie in die een hoek voer ’n paar lang, lang oomblikke ’n alleengesprek. Toe herhaal Karen die naam skor:
“Genadendal.” En weer langsaam, uitgerek: “Genadendal …”
3
Dis twee swyende mense wat met die lang rylaan tussen amper bloeiende jakarandas afry tot waar Otto eindelik stilhou. Nog steeds woordeloos sit en kyk hulle na die twee siersteenpilare aan weerskante van die hek met die boog wat bo-oor span. Genadendal.
Die veiligheidsbeampte in ’n netjiese kakie-uniform kom hulpvaardig nader. Otto se stem klink kortaf, amper bot toe hy die nodige verduideliking gee.
“Ons het ’n afspraak met dokter Louw.”
“Meneer kan maar deurgaan,” sê die man dadelik, en lig die knip van die hek op.
“Weet jy miskien waar ons dokter Louw sal kry? Waar is die kliniekgebou?” vra Otto toe hy langs hom verbykom.
“Meneer ry net met hierdie laning bome saam totdat meneer by ’n klein gebou kom. Voor op die deur staan Navrae. Hulle sal daar vir meneer sê waarheen om te gaan.”
Otto knik en trek stadig weg, sy oë strak voor hom gerig, maar intens bewus van die stil mensie langs hom.
En langs hom maak Karen haar oë toe. ’n Veiligheidsbeampte voor die hek! Hier is geen vrye deurgang van binne na buite of van buite na binne nie, want dis Genadendal dié – die woonplek van melaatses! ’n Ligte siddering trek deur haar terwyl sy weer die episode van ’n rukkie gelede beleef. Otto het ’n jong verkeerskonstabel in die middestad nader gewink om die pad verder te vra.
“Ons soek die pad uit na Genadendal. Kan jy my sê …?”
“Genadendal? O, die plek van die melaatses?”
“Ja.”
“Hemel, wat wil jy dáár gaan maak, meneer?” Die seun, want hy was nog maar ’n blote kind, het Otto eers verbaas, toe nuuskierig aangekyk. Sy blik het na Karen gedraai en sy het ineengekrimp in haar hoekie. Dit het vir haar gevoel asof sy hardop kan uitskreeu: Kan jy dan nie sién wat ek dáár wil gaan maak nie?
Otto se stem het bitsig opgeklink:
“Ek dink nie dit gaan jou aan nie, meneer. Ek wil net die pad daarheen weet.”
“O ja, natuurlik, meneer. Ekskuus, meneer.” Hy het sy verbasing bedwing en die pad beduie.
Karen voel nou weer hoe dit in haar saamtrek. Hoe kan sy Otto kwalik neem dat hy skaam is om aan ’n onbekende bloedjong man te erken dat hy sy vróú na Genadendal neem? Hul koms hierheen is tot dusver ’n groot geheim. Selfs Sanna, wat vandag vir klein Otto moet versorg, weet maar net dat haar werkgewers die dag stad toe is. Dis net dokter Jan en sy jong vennoot wat weet dat Otto Viljoen en sy vrou vandag soos twee skelms by die hekke van ’n melaatse-inrigting gaan insluip en in hul harte sal bid dat die wêreld nie so klein moet word dat hulle hier of in die omtrek ’n bekende raakloop nie.
Otto slaak amper hoorbaar ’n sug van verligting toe die man in die navraekantoor hom kalm vra waarmee hy kan help. Hy het half verwag om ook hier die nuuskierigheid en verbasing, en ja, bejammering in die ander se oë te lees. Die man se stem klink egter so doodnormaal dat dit amper as ’n skok tot hom kom, so asof hy elke dag van sy lewe mense van buite in hierdie kantoor sien instap.
’n Rukkie later hou hulle stil op ’n parkeerterrein wat heerlik koel beskadu word deur jakaranda- en ander bome. Nóg man nóg vrou sien egter iets raak van hierdie goed beplande kompleks. Al waarna hul oë soek, is die kliniekgeboutjie, omring deur ’n paar ander losstaande geboue. Hulle is vaag bewus van heelwat voetgangers op en langs die nou teerstraatjies; dat mense in wit jasse en uniforms heen en weer by deure in- en uitbeweeg.
Eers toe hulle voor die toe gaasdeur van die kliniek kom, kyk hulle van die grond af op.
Op daardie oomblik druk ’n Engelssprekende verpleegster die deur van binne oop en vra:
“Kan ek u help?”
“Ons het ’n afspraak met dokter Louw,” herhaal Otto.
“Hy is in sy kantoor. Dis in die gebou langsaan. Die dame daar sal u verder help.”
Otto draai ongeduldig weg, maar swaai weer om toe Karen hom nie volg nie. Sy kyk na hom op met smekende oë.
“Otto … ek kan nie … Ek wil nie … hier … Otto, neem my huis toe!”
Otto slaan sy arm beskermend maar tog ook magteloos om die rukkende skouertjies, en die suster se donker, ervare oë rus vlugtig op die vlek by die mousgat. Haar stem verraai nie die innige simpatie in haar hart nie toe sy sê:
“Ek sal dokter Louw gaan sê u is hier.”
“Karen, Karen, my vroutjie, ons kan nie nou teruggaan nie. Ons sal moet …” Otto praat sag en dringend.
“Ek wil huis toe gaan … na my huis en na my kind toe, Otto!” smeek sy snikkend. “Ek kan nie hier bly nie! Ek sal sterf! Selfs … selfs die lug ruik anders hier … Het jy dit geruik, Otto? Selfs die lug ruik … anders …”
Die lang man in die wit doktersjas kom staan by hulle en Otto voel ’n sterk hand op sy skouer druk.
“Stap binne, meneer Viljoen. Eerste deur regs.”
Otto kyk nie eens op toe hy, met sy arms nog om die snikkende Karen, binnestap en werktuiglik die bevel gehoorsaam nie. Hy laat haar in ’n stoel neersak en neem op die armleuning plaas, sy kop oor hare gebuig terwyl sy hom krampagtig aan die baadjielapelle vasklou. Sy oë is toe, en daar is druppels sweet op sy bleek voorkop. Die drang om sy vrou in sy arms te raap, met haar na die motor te hardloop en van hierdie plek af weg te ry, die wye wêreld in, is byna onweerstaanbaar. Maar hy weet dit sal onvolwasse en baie onverstandig wees.
Die man agter die lessenaar bestudeer hulle met sagte blou oë, ’n wêreld van begrip in die blik wat op hulle rus. Hierdie smart ken hy. Dis geen vreemde toneel wat hom afspeel nie. Die rou hartseer wat die jong man en sy vroutjie op hierdie oomblik ondervind, het die afgelope paar jaar deel van sy daaglikse bestaan geword. Tog gryp dit hom elke keer opnuut aan, maak dit seer.
Toe ’n hand met ’n glas water en ’n pil voor hom gehou word, neem Otto dit en laat Karen dit sluk tussen die snikke deur, sonder dat sy eintlik weet dat sy dit doen. Die dokter neem voor die venster plaas met sy rug na hulle, sy oë somber starend oor die groen grasperke voor hom.
Dis eers ná ’n hele rukkie dat die kalmeerpil sy werk begin doen en Karen haar nat gesig van haar man se bors af oplig. Die eerste wat sy sien, is die groot gestalte in wit voor die venster. Die dokter lyk vir haar soos ’n oordeelsgesant uit ’n ander wêreld.
Sy gesig is net ’n dowwe vlek voor haar toe hy begin praat, maar sy stem dring tot haar deur. Eers luister sy onwillig na hom, omdat sy moet; later omdat die onbekende stem met die teer ondertoon vir haar die eerste ligpunt van hoop skilder in hierdie donker nag van wanhoop waarin sy verdwaal het.
“Mevrou
