nie, maar as hierdie ding te ver gedryf word …”
Die ongelukkige blik in Renette se oë laat hom sy sin verkort. Sy loop swyend van hom af weg. Die hartseer bêre sy diep waar niemand kan sien nie.
Dis Nuwejaarsdag in 1880 en op Sonheuwel word die fees voortgesit. Die twee osse braai al drie dae lank aan die spitte en die geur daarvan versprei tot ver in die kloof op. Elke jaar kom die boere van die kontrei hier op ryk Barnard Verhoef se plaas bymekaar om die nuwe jaar in te dans en fees te vier. Barnard is nooit suinig wanneer dit by onthaal kom nie en hy loop en pronk soos ’n pou tussen sy vriende.
Hy het alles wat ’n man kan begeer. Hy het meer geld as wat hy kan spandeer, hy het ’n hardwerkende, lojale seun wat in sy voetspore sal volg, en ’n getroue, voorbeeldige vrou wat hom al die jare nog ondersteun en bygestaan het. Dis net Theresa wat hom hinder. Sy is ’n vaal meisiekind en so skaam dat sy op die vlug slaan wanneer daar vreemde mense aan huis kom. Selfs mooi klere en juwele kan haar nie naby die ander meisietjies bring nie. Dit grief Barnard. Hy het ’n mooi dogter verdien. Hy wou ’n beeldskone dogter gehad het wat sy oogappel kon wees. Hy sou haar kon bederf en haar niks kon weier nie. Maar Theresa …
Van jongs af was dit al duidelik dat sy nie ’n skoonheid sou wees nie. Haar vaal hare het reguit en kleurloos gebly, haar wange bleek, en haar groen oë het nog nooit enige vonkel gehad nie. Sy was oninteressant en het so gebly. Dis ’n jammerte.
Hy loop hom trompop in Theresa vas toe hy by die huis ingaan. ’n Oomblik lank staar hulle mekaar swyend aan en dan sê hy: “Jy kan gerus ’n bietjie vriendeliker wees. Sias is ’n gesiene man in die omgewing en die mense skinder oor jou traak-my-nieagtigheid.”
Die meisie byt op haar tande. “Ek het geen rede om vrolik te wees nie, Pappa. Ek het geen sê in die saak gehad nie.”
Hy frons ergerlik. “Praat jy teë?”
Theresa bal haar vuisies.
Genoeg is genoeg, besluit sy. Ek doen wat hulle van my vra, maar dis nie nodig om gedurig aan my te torring ook nie.
“Ek was nog nooit ongehoorsaam nie, Pappa. Ek het nog altyd gedoen wat julle van my verwag. Laat my nou net met rus!”
Hy knip sy oë ongelowig. “As jy astrant gaan raak –”
“Dit kan my nie meer skeel nie!” roep sy skielik uit. “Dit maak geen duit aan u of enige ander een saak of julle my soos ’n stuk ruilgoed gebruik nie! Ek weet van al Pa se plannetjies om Skoonspruit in te palm! Ek mag lelik wees, maar ek is nie dom nie!”
Barnard snak na sy asem.
“Hiervoor sal ek jou velle van jou lyf aftrek!”
Sy byt op haar tande.
“ ’n Pak slae gaan niks verander nie. Ek is daaraan gewoond. Dit was nog altyd al wat ek van Pa ontvang het! Ek sal my wraak neem die dag wanneer ek met Sias getroud is!”
Hy gryp haar aan die arm.
“Jy sal aan my gehoorsaam bly!” sis hy.
“As ’n getroude vrou sal ek vry van Pa wees!”
“Jy sal doen soos ek sê!” skreeu hy magteloos.
“Nie meer lank nie, Pa,” antwoord sy kalm en in haar groen oë skuil ’n dreigement wat hom ietwat laat terugdeins. Hierdie houding van Theresa was hy nie in sy wildste drome te wagte nie. Sy het hom nog nooit teëgegaan nie. Sy was nog altyd gehoorsaam, en nou skielik … As sy moet uitvind hoekom hy werklik agter Skoonspruit aan is …
“Ek sal later met jou afreken,” sê hy woedend en stap weg.
Theresa haal diep en sidderend asem. Sy weet wat gaan volg, maar sy voel nou beter. Uiteindelik het sy die moed bymekaargeskraap om haar pa die waarheid te vertel. Sy sal die gevolge heeltemal gewillig dra.
Deur die venster kan sy Sias Beneke sien waar hy hom tussen twee meisies bevind. Hy lag opgewek en hulle deel die grappie met hom. Die donkerkop se arm is liefderyk deur syne gehaak. Sy is ’n mooi meisie met donker hare en groot, helderblou oë. In die verlede was daar praatjies dat hy en die meisie sou trou, maar niemand praat meer daaroor nie. Marita Deysel kom uit ’n redelik arm huis, en wat geld betref, kan sy nie by Theresa kers vashou nie.
Theresa trek ’n vies gesig. Sy sou baie graag met Marita wou plekke ruil. Die geld beteken nie meer iets vir haar nie. Dit het haar nou finaal in die ongeluk gedompel.
En Sias? Hy is nog altyd dol op die donkerkopnooi met die heserige stem en sagte, vriendelike lag. Hy kuier nog maar dikwels by haar ouers en Theresa weet dat dit nooit sal end kry nie.
Die Nuwejaarsfees loop ten einde. Teen vroegmiddag begin die eerste gaste al vertrek en voordat dit donker is, het die laaste van hulle ingespan en in ’n stofwolk met die pad na hulle huise verdwyn.
Op Sonheuwel heers ’n gespanne atmosfeer. Renette ken Barnard se befoeterde frons goed genoeg om te weet dat daar moeilikheid aan die broei is. Hy loop soos ’n nors bul om die huis rond terwyl Johannes die laaste werkies vir die dag op die plaas afhandel. Sy weet dat die hare gaan waai sodra Barnard by die deur inkom.
“Jou pa is moeilik vanaand, Tessa,” sê sy terwyl sy en Theresa die skottelgoed opwas. “Moet hom tog nie vanaand in die harnas jaag nie.”
Theresa kyk op na haar ma. “Hy gaan my vanaand ’n pak slae gee soos nog nooit tevore nie en dit kan my nie skeel nie.”
Renette verbleek. “Wat het gebeur?”
“Ek het hom teëgegaan. Ek het hom vertel hoe ek voel oor Sias Beneke en hy het nie daarvan gehou nie.”
Haar moeder staar na haar. “Tessa … hoe kán jy?”
“Hy het my nog nooit soos ’n mens behandel nie. Hy het my aan Sias verkoop en is ek nou veronderstel om dit sommer net so te aanvaar? Ek is nie meer ’n kind nie, Mamma, en die feit dat ek lelik is, is geen rede vir hom om my soos ’n ding te behandel nie.”
Renette kyk af na haar hande.
“Jy is nie lelik nie, Tessa. Daar is meer mooi in jou as in baie van die popgesiggies. Kyk in jou spieël, my kind. Daar is niks lelik aan jou nie.”
“Vir ’n ma sal haar dogter seker maar altyd mooi wees,” antwoord Theresa afsydig. “Daar is niks in my as persoon wat Sias wil hê nie. Wat hy wil hê, word in syfers aangedui.”
Renette sluk hard.
“Jy moenie so praat nie. Hy is ’n aantreklike man en dit sal nie vir jou moeilik wees om hom te leer liefkry nie.”
Theresa lag bitter.
“Hoe raak ’n mens verlief op ’n man wat jou net om jou geld trou? Hy gee nie vir my om nie. Ek is net ’n middel tot ’n doel.”
Die deur gaan skielik oop en Barnard stap by die kombuis in. Sy oë brand op Theresa.
“Ek wil jou alleen spreek.”
Theresa klem die broodmes in haar hand styf vas en toe sy omdraai, kyk sy hom vierkant in die oë.
“Raak
