Tot hier toe het ek stilgebly, maar nie meer nie. Ek het ook gevoelens.”
“Jy sal maak soos ek sê!”
“Barnard …” begin Renette, maar bly dan stil. Praat het nog nooit gehelp nie.
Barnard hoor egter nie eens sy vrou nie. Hy bly net ongelowig na Theresa staar wat hom met blitsende oë aankyk. Het die hasie dan nou in ’n ystervark verander? dink hy geskok.
“Jy gaan net jou eie saak benadeel as jy parmantig met my is,” sê hy skielik kalmer.
Theresa is dadelik op haar hoede. Sy ken haar pa goed genoeg om te weet dat hierdie kalmte van hom gevaarliker kan wees as sy uitbarstings.
“Pa se mag oor my sal eindig die dag wanneer ek getroud is,” sê sy, maar die onsekerheid oor wat hy in die mou voer, knaag aan haar.
“Ons sal sien,” antwoord Barnard Verhoef en draai om om uit te stap.
Renette sluk hard toe sy na haar dogter kyk.
“Ek sou self met hom gaan praat het, kind. Nou het jy alles gaan staan en bederf.”
Theresa haal haar skouers op.
“Erger as wat dit nou gaan, kan dit seker nie, Mamma.”
Hulle voer die gesprek nie verder nie, omdat albei weet dat hulle maar net weer ’n dooie punt sal bereik. Teenoor Barnard Verhoef staan hulle magteloos. Hy is ’n man wat tot elke prys sy sin kry. Ook hierdie keer kan hulle hom nie stuit nie.
Theresa kyk by die venster uit na die nag daarbuite. Sy dink aan haar jongmeisiedrome wat skielik wreed tot ’n einde gekom het. Sias is nou wel ’n aantreklike, gewilde jong man, maar die manier waarop sy aan hom verkoop word, stuit haar teen die bors. Sy sal hom dit nooit kan vergewe nie. En hoe gaan hulle huwelik wees? Sal hy eise aan haar stel waarvoor sy dalk nie kans sien nie? Gaan hy sy rondlopery volhou en haar alleen by die huis laat sodat die skindertonge van die kontrei haar uitmekaar kan trek? Hulle sal haar bejammer en dit sal haar Sias net laat haat.
Sy gaan weer voort met haar takie by die wasbak. Daar is vir haar geen hoop op ’n gelukkige toekoms nie. Haar pa het alle moontlikhede in die kiem gesmoor. Nou wil hy dit selfs verder dryf …
Sonheuwel is ’n groot plaas in ’n skilderagtige omgewing. Dit grens nie aan die Blyderivier nie, maar die loop van die rivier kan van die opstal af gesien word. Verder na die westekant lê Pelgrimsrus knus tussen die heuwels soos ’n nessie in die holte van ’n boomtak. Weerskante van die rivier werk die delwers dag ná dag om die goud uit te haal, te gaan verkoop en die opbrengs dan in die naaste kantien te gaan uitdrink, net sodat hulle die proses môre kan herhaal om sodoende die dag van rykdom met ’n verdere vier-en-twintig uur uit te stel.
Dit hou hulle tog gelukkig … dié agterstevoor manier van lewe. Dit gebeur egter dikwels dat daar ’n rusie onder die klomp uitbreek en dan word daar vuisgeslaan en selfs ook pistole uitgetrek en op mekaar gevuur. Dis ’n goddelose dorp, vertel die mense van die kontrei. Die hotelle word druk besoek en elkeen verbeel hom dat hy waarde kry vir sy swaarverdiende geld. Maar hier word niemand – of baie min – werklik ryk nie. Hulle leef van dag tot dag, van oomblik tot oomblik.
Vir Theresa wat haar lewe op die plaas deurgebring het en baie beskermd grootgemaak is, is die dorp ’n plek vol wonderlike afleidings wat sy moet ontbeer. Sy sien net die uitspattige klere van die meisies raak, die vrolikheid van die delwers, die sorgeloosheid waarmee hulle hul geld spandeer en die traak-my-nieagtige houding van die inwoners. Sias gaan dikwels soontoe en sy beny hom daardie sorgelose vryheid. Hier op Sonheuwel is sy byna soos ’n gevangene en nou gaan sy net van die een tronk na ’n ander oorgeplaas word. Sy sal nooit deel wees van daardie sorgelose lewe nie.
Wanneer sy bedruk voel, gaan sy lang ente ry op die rug van haar getroue perd, Bonita. Dit gebeur al hoe meer dikwels dat sy omgekrap raak, en sedert haar pa haar aan Sias Beneke belowe het, gaan sy feitlik elke dag ry.
Skoonspruit is die enigste plek wat sy soos ’n siekte vermy. Sy wil niks met die mense van daardie plaas te doen hê voordat sy met Sias getroud is nie. Sy sal hulle nie in die oë kan kyk terwyl hulle weet hoekom Sias om haar hand gevra het nie. Dis een vernedering wat sy haarself probeer spaar.
Twee dae ná die rusie in die kombuis kom Barnard die middag van die dorp af huis toe. Theresa is by toe hy aan Renette sê: “Ek hoor op die dorp dat daardie uitlander al weer in die omgewing is. Die een wat hulle soek vir die rowery langs die koetspad.”
Renette kyk fronsend na hom.
“Jy sal versigtiger moet wees wanneer jy dorp toe gaan, Barnard. Jy is baie onverskillig met jou geld. Laat Johannes liewer volgende keer saamry.”
“Ek is nie meer ’n kind nie, Renette,” kap hy teë. “Buitendien sal nog een persoon op my kapkar die bende nie keer nie. Daar is vier van hulle en die een is so koelbloedig soos die ander.”
Renette sidder liggies.
“ ’n Beloning word mos aangebied vir die een wat hom aankeer.”
Barnard trek ’n suur gesig.
“Hulle sal hom nie vastrek nie. Daarvoor is hy gans te geslepe.”
Renette lyk bekommerd.
“Ek hou nie van die gedagte nie. Ons is so afgeleë hier op die plaas en ek het al ’n bietjie gerus geraak sedert hulle die bende die laaste keer uit die omgewing verdryf het.”
Barnard lag bulderend.
“En wat sal hulle nou eintlik hiér wil kom maak? Ons hou tog nie groot bedrae geld hier aan nie. Nee, my vrou, hulle verkies die poskoetse en dié soort dinge wat met baie geld op die dorp aankom.”
Renette glimlag effens. “Ek hoop jy het gelyk.”
Theresa het nie deelgeneem aan die gesprek nie, maar met ’n halwe oor geluister. Sy kan onthou hoe hulle die rowers gejag het. Niemand ken die leier se naam nie. Hy staan net bekend as El Toro. Daar is ’n paar swak tekeninge van hom beskikbaar en dié is oral op die dorp vasgespyker net ingeval iemand die gedugte rower iewers sou herken.
Niemand kyk juis meer na die plakkate nie, omdat hulle al daaraan gewoond geraak het. Nou sal dit anders wees. Daar sal weer groepies uitgaan om na die rowers te soek. Die delwers sal weer snags hul besittings beter bewaak. El Toro het homself die vorige keer met heelwat van die delwers se goud uit die voete gemaak.
Sy glimlag effens. Dit was opwindende dae. Sy het selfs daarvan gedroom dat sy die bendeleier eendag sou ontmoet. Sy wou so graag sien hoe hierdie gedugte man werklik lyk. Hoe lyk iemand wat die poskoets voorkeer, die mense laat uitklim en hulle dan laat deursoek? Hy laat hulle gewoonlik ook kaalvoet voetslaan na die naaste herberg en die perde neem hy vir homself en sy drie makkers. Baie verhale oor El Toro is in omloop en die een wil erger wees as die ander.
“Tessa, ek praat met jou!” dring haar moeder se stem tot haar deur.
Die meisie skrik op uit haar gedagtes.
“Ekskuus, Mamma.”
“Ek wil hê dat jy vandag of môre weer kerspitte moet draai. Ons voorraad kerse is haas op.”
“Dis goed, Mamma.”
Renette frons
