van die inhoud van die boek?
Wat suggereer die lettertipe (letterstyl) van die titel?
. . . die skrywer . . .
Waarom verskyn sy/haar naam op die buiteblad?
Vergelyk die verhouding tussen die lettergrootte van die titel en die skrywersnaam. Watter een is die belangrikste? Gee ’n rede daarvoor.
. . . die kunswerk (bandontwerp) . . .
Wat voorspel die kunswerk van die verhaal of inhoud?
Is dit ’n goeie voorstelling van die verhaal? Verduidelik.
Hoekom, dink jy, is dié illustrasie en letterwerk gekies vir die buiteblad?
Lewer kommentaar oor die kleur en verhouding tussen dinge in die kunswerk. Watter effek het dit?
Wat suggereer die ontwerp van die boek se bedoelde teikengroep/lesers? Is geslag, kultuur, ouderdom, ensovoorts, in aanmerking geneem?
Word die hoofkarakter geïllustreer? Indien wel, lewer kommentaar op die held/heldin se kleredrag, gesigsuitdrukking, liggaamshouding.
Pas die illustrasie/foto/letterwerk by die uitbeelding/beskrywing van ’n karakter in die verhaal?
Watter soort genre, styl en toonaard kan die leser verwag na aanleiding van die bandontwerp?
Watter gebeurtenis/idee/karakter in die teks het die illustreerder gebruik vir die bandontwerp?
. . . die agterbladteks (blurb) . . .
Wie is die teikengroep van die agterbladteks?
Kan jy die geslag, ouderdom of kultuur van die teikengroep volgens hierdie inligting bepaal?
Watter verwagtinge skep hierdie teks by die leser?
Wie se opinie/mening word hier weerspieël?
Sal die agterbladteks die boek effektief bemark?
Watter tegnieke/taktiek sal jy gebruik om hierdie boek te bemark vir byvoorbeeld ’n ouer/jonger teikengroep?
. . . die prys . . .
Waarom word die prys net in Suid-Afrikaanse geldeenheid aangedui?
Watter kopers is waarskynlik die mark vir hierdie boek?
. . . die strepieskode en die ISBN . . .
Watter inligting is vervat in die strepieskode?
Waarom word die strepieskode teen ’n wit agtergrond gedruk?
Waar word strepieskodes nog gebruik?
Hoekom het boeke ’n ISBN-kode?
. . . die boek se rugkant . . .
Watter inligting kom voor op die rugkant?
Pas die lettertipe by die ander boodskappe op die buiteblad?
Teken die verslagvorm wat volg in jou werkboek oor en voltooi dit ná die bespreking.
Boekomslag – verslag
Ontleed en interpreteer boekomslae as visuele tekste
Die verskil tussen ’n drama en ’n film
’n Drama is ’n direkte voorstelling deur handeling, dialoog, mimiek en gebare. ’n Dramateks word geskryf met die doel om dit op ’n verhoog aan te bied. Die dramaturg kan ’n verhaal of gebeure nie volledig weergee nie en moet daarom selekteer sodat dit in ’n tydsverloop van twee tot drie uur opgevoer kan word.
’n Draaiboek is ’n filmmanuskrip met volledige besonderhede (die scenario) wat met die vervaardiging van die rolprent gevolg word. In die draaiboek vind ons kamera-aanwysings en ander tegniese notas. Die tonele word genommer.
Nóg die drama nóg die film gee gebeure weer wat in die verlede plaasgevind het. Dié gebeure speel as terugflitse voor die toeskouer/kyker in die hede af, die hier en nou. Albei tekste gee aanduidings van hoe die akteurs moet lyk en optree.
Daar is ’n groot verskil in die lees van ’n drama of draaiboek en die kyk daarna. Wanneer ons na ’n rolprent kyk, word ons maklik oorreed om die regisseur se standpunt te volg. Die filmregisseur kan dít wat ons sien in ’n mate beheer – uit watter oogpunt ons dit sien, van wie ons hou of nie, en wat goed of sleg is. Die gebruik van kleur, kamerategnieke en spesiale effekte laat ons die emosies ervaar wat die regisseur wil hê ons moet ervaar. Anders as by die lees van ’n verhaal (prosa) laat ’n rolprent min aan die kyker se verbeelding oor. Dit is nie so abstrak nie. Die musiek en karakters is gekontroleerd. Die kykers besef nie dadelik dat hulle eintlik gemanipuleer word nie. ’n Rolprent vertel dus dikwels alles vír jou sodat jy nie betekenis dieper daarin hoef te soek nie.
Prelees: Agtergrond van Paljas
Deesdae word sommige romans of verhale van bekende skrywers verwerk tot ’n draaiboekteks vir verfilming. Een so ’n verwerking was die draaiboekteks Paljas geskryf deur Chris Barnard. Die teks van Paljas het ontstaan uit ’n vertelling van Abraham de Vries wat deur Trix Pienaar oorvertel is. In 1993 het De Vries sy vertelling soos volg gebruik as kamee in die kortverhaal “Skaduwees tussen skaduwees”:
Nou onlangs terwyl ons besig was met ’n dokumentêre film oor Makkadas, die stoomtrein wat vroeër daagliks tussen Touwsrivier en Ladismith geloop het, hoor ek nog so ’n storie: dié keer van die Italiaanse krygsgevangene wat in die veertigerjare die stasiemeester op Hondewater ’n buitekamer gehelp bou het. Die stasiemeester en sy vrou had ’n kind, ’n seuntjie, enetjie met ’n horrelvoetjie en boonop bleek en inkennig.
Maar toe raak dié twee maats, so onpaar soos hulle was, die Italianer en die seuntjie, al kon hulle mekaar se taal nie eens verstaan nie. Want die Italianer teken op die buitekamer se muur, sommer met skoolkryt, diere en clowns, tiere en olifante, perde met ruiters wat op die saals staan, ’n hele sirkus. En elke dier en elke clown praat kamma met sy eie stem. So het hy die kind eers aan die lag en toe aan die praat gekry.
Hy het ook een nag verdwyn en nêrens het
