ook.”
Johan keer homself voordat hy haar in besonderhede vertel hoe Theuns met sy dogtertjies aangaan.
Daar staan ’n vreemde motor voor die Kosters se huis.
“Tienie Brodie se Corolla,” sê Emma. “Dis gaaf sy’s ook hier.”
Johan parkeer die bakkie agter Tienie se kar. Hy kyk vlugtig na Emma. Sy klap die sonskerm aan haar kant af en trek skewemond vir haar spieëlbeeld. Is sy regtig so opgewek of werk sy daaraan om haar in ’n goeie bui in te dwing?
“Kan jy sien ek het gehuil?” vra sy skielik.
Hy kyk in haar groot blou oë en sien nie net die vraag nie, maar ook drome en verlange wat dieper weggesteek is. Sy wou, soos Rentia wil, ’n voltydse kunstenaar word, maar haar ouers het haar vir BA(Cur) laat inskryf – ’n kursus wat sy cum laude geslaag het. En verpleging is vandag haar beroep wat sy blymoedig en tot opheffing van baie siekes navolg. Kuns is haar uitlaatklep vir frustrasies en uitputting.
“Johan, wees eerlik.”
“Jy’s perfek, niks verkeerd nie.”
“Dan glo ek jou, dankie.”
Die Kosters se voordeur gaan oop. Dis Gunther Swanepoel wat op die stoep staan en wag asof hy die huisbaas is. Johan spring uit en wil omloop om die bakkie se deur vir Emma oop te maak. Sy is te vinnig vir hom en staan al op die sypaadjie.
“Kyk hoe mooi is Marta se tuin!” roep sy uit. Dit is. Vlammende oranjerooi rankrose klouter tussen geles, en pers flappe verras langs spikkelbont vuurlelies. “Ek was Dinsdag hier, toe het die rose net begin oopgaan. Gunther, is dit jou handewerk?”
“Meer Ragel s’n. Sy is ’n ywerige tuinier.”
“Sy sê weer dis jy.”
“Emma, jy weet ons kan nie sonder Ragel nie.” Gunther hou die voordeur wyd oop. Dis nie nodig om weer te groet nie. Hy speel orrel in tannie Henriëtte se plek en hulle het mekaar vroeër by die kerk gesien. Toe het hy nie na die middagete verwys nie. Seker aangeneem Emma het gesê.
Sy raak liggies aan die mandjies blomme wat aan die stoepbalke hang. “Dis nuut.”
“Ragel se niggie het dit gebring. Sy’t met die ete kom help.”
Johan wonder of Ragel se man ook saamgekom het. Hy vra liewer nie. Die afgelope weke was Stephan Naudé nogal skaars, tensy hy laataand gekom het en vroegoggend gegaan het. Die laaste keer toe Johan met hom gepraat het, het hy gekla omdat Ragel so voltyds besig is met Marta dat hulle nie kans kry om alleen te wees nie. Marta was so hulpeloos soos ’n baba ná haar ongeluk en gefrustreerd omdat sy die drie weke skaars kon beweeg, haar hande in verbande toegedraai en haar bene in spalke. Ragel het aangebied om hier in te trek en Marta en Hetta te versorg. Boonop het sy Marta se plek volgestaan by die sopkombuis en nog kunsklasse ook gegee. Haar lewe was skielik propvol. Miskien was dit nodig, maar die een of ander tyd sal sy haar eie pyn weer moet hanteer, ook Stephan s’n.
“Stap deur,” beduie Gunther.
Die geur van vleis wat stadig in die oond gaar word, begroet hulle saam met ’n gelag en gesels uit die rigting van die televisiekamer. Gunther klop aan die kosyn om aandag te trek. “Hulle is hier.” Hy stoot Emma eerste na binne.
Sy groet elkeen met ’n soen. Johan volg haar met handdrukke, vir Marta ’n kloppie op die skouer.
Dis goed om die Swanepoels en Kosters gesellig saam te sien. Hetta en Ciska sit in hul rystoele langs mekaar ’n verflenterde plakboek en deurblaai. Oom Swanie lees ’n oopgevoude brief, sy bril op die punt van sy neus. Marta sit-lê op die bank asof sy tussen kussings geïnstalleer is. “Ek is so bly julle het gekom.”
Die brandmerke van die ongeluk vertoon plooierig en die vel op haar voorkop en hande is roesrooi gevlek. “Die verbande is af,” sê sy en wys hoe sy haar vingers kan beweeg. “Ek doen oefeninge en borduurwerk maar waag dit nie om skottelgoed te was en potte te skuur nie.”
Emma lig die plastiekhouer. “Koeksisters, ek vat dit gou kombuis toe.”
“Ragel en Tienie is daar,” beduie Hetta. “Hulle sal nie omgee as jy inloer nie.”
“Ek mag nie eens toesig hou nie,” kla Marta.
“Dis omdat dit ’n verrassing moet wees,” keer Ciska.
“Ek sit hier soos ’n koningin en hulle kook.”
“Sy’t nog nie geleer om ander mense toe te laat om oor te neem en dinge vir haar te doen nie.”
Johan verstom hom aan Hetta en Ciska wat so lank in onvrede geleef het en nou soos twee broeishenne oor Marta is.
“Dominee het vandag mooi gepreek oor naasteliefde,” sê Hetta. “Hier kry ons dit nou van alle kante af in oorvloed.”
Die plakboek wat sy en Ciska aan die deurblaai was, wil afgly en Ciska moet vinnig keer. Sy beduie na die stoel langs haar. “Dominee, ons wil jou iets wys.”
Johan gaan sit tussen Ciska en oom Swanie. Gunther maak hom tuis op die bank langs Marta, sy arm om haar skouers.
“Marta se pa het die plakboek gemaak van die ou skool.”
“Van die skool se gloriedae toe ons nog sestig matrieks gehad het.”
“Arend was my beste vriend.” Oom Swanie se hande bewe toe hy die brief vir Johan aangee. “Ek het vir hom geskryf toe hulle my as skoolhoof oor sy kop aangestel het. Kyk wat het hy hier by die aanhef neergepen.”
Johan vat die twee dun velletjies papier. Die brief is duidelik meer as een keer deeglik gelees.
“Lees vir ons voor.”
Oom Arend skryf netjies en duidelik in ink. “Ek gun Gideon die pos van harte,” lees Johan. “Hy is ’n man met ’n visie vir die skool as geheel, ek nie. Hy het nie nodig om my te bedank omdat ek teruggestaan het nie, en toe kry ek die mooi brief. Hy hoef nie sleg te voel nie. Wat ek wil hê, is om kinders wiskunde en wetenskap te leer, nie meer tyd in die kantoor agter daardie groot lessenaar nie. Ek en Gideon sal vriende bly, ten spyte van …”
Johan sluk die woord “Hetta”.
“Dominee kan sê dis ek,” sê sy hard. “Ek was onregverdig en hardkoppig. Vandag kan ek nie wag om Arend in die hiernamaals te sien sodat ek hom om vergifnis kan vra nie.”
“Ag, Hetta, as hy my kon vergewe, het hy jou eerste vergewe,” troos oom Swanie. “Arend was te lief vir jou om lank kwaad te bly. Nee, ek wil vir Dominee wys dat hy kan sien hoe onbelangrik dit vandag is. Hier sit ek, stokoud en Arend lankal oorlede. Destyds het meneer Stofberg van geskiedenis en liggaamsopvoeding ook aansoek gedoen en hy was so teleurgesteld toe hy uitval, hy het summier bedank en Transvaal toe getrek. Ek kry nou lag om te dink ons het eens op ’n tyd gewedywer vir die hoofskap en kyk hoe kwyn die skooltjie. Ek hoor hulle gaan volgende jaar ’n busdiens instel tussen ons en Graafwater sodat die seniors daar kan skoolgaan. Dag ons is klaar ’n laerskooltjie.”
“Ons dorp krimp,” sug Ciska.
“Ek voel lus en trek
