rolbalspeler; die beste bedsokkie-breier; goeie vriende te maak; ’n betekenisvolle bydrae tot die gemeenskap lewer. Ek sal later in die boek meer oor doelwitte gesels.
Nou wat leer die slim navorsers ons? Ouer mense is eintlik gelukkiger en meer tevrede met hul lewe as die jonges; hulle ervaar meer positiewe emosies en minder negatiewes; hul emosionele ervarings is stabieler en hulle is, les bes, minder ontvanklik vir die daaglikse negatiwiteit en stres.17 Inteendeel, daar is drie onlangse studies wat bewys dat die toppunt van die mens se positiewe emosionele ervaring tussen 64 en 79 lê!18 As hulle diegene ouer as 79 sou insluit, is ek seker dit word dalk net beter en beter hoe nader ons aan 100 kom. Wat van 120?
Laura Carstensen van die Stanford-Universiteit, het meer as twee dekades daaraan gewy om vas te stel waarom ouer mense gelukkiger is. Sy beweer dat, as mense besef hul jare word minder, hulle hul perspektief oor die lewe verander. Hulle begin meer tyd bestee aan dinge wat regtig saak maak soos goeie opbouende verhoudings in plaas daarvan om al meer mense te ontmoet om ’n groot aantal kennisse te hê; hulle ignoreer daardie verhoudings wat nie ondersteunend van aard is nie en loop minder risiko’s. Die gevolg is dat hulle dan meer vrede, geluk en ’n rustigheid ervaar, asook ’n positiewer lewe lei.19 Ja, jy skakel sommer makliker die TV-nuus af as dit te veel moord en doodslag bevat of as 7de Laan se storie nou te negatief raak en Gita te aaklig! Hulle kyk ook sommer meer met ’n blinde oog na kritiek. En hoe ouer ons word, hoe meer behandel almal ons met respek – lekker!
Julle smartvrate wat kla oor die ouderdom, sê dus vir jouself: “Ek het lekker jare gehad, baie suksesse, maar daar lê nog baie voor my!” Of miskien nog beter: “Ja, ek kan nie meer kinders in die wêreld bring nie (vinnig hardloop nie, my tone raak nie), maar ’n nuwe hoofstuk het begin! Dit is dus ’n keuse en lê in jou kop.
Mite 11: Jy het dit of jy het dit nie: Jy is so gebore: jy het dit of jy het dit nie. Dit is veral ongelukkige mense wat glo dit is in hul gene en hulle niks daaraan kan doen nie. Nou ja, daar is nogal ’n bietjie waarheid in hierdie mite. Jou gene speel ’n belangrike rol. Wat egter ’n mite is, is dat jy niks daaraan kan doen nie. Nee, daarmee bedrieg jy jouself. Jy kán iets daaraan doen! Kom ons los dus die mites en kyk hoe jou geluk bepaal word.
Wat bepaal jou geluk?
Van die beste navorsing oor die genetiese impak op geluk is gedoen deur David Lykken, Auke Tellegen en hul kollegas aan die Minnesota-Universiteit, VSA.20 Hulle het bevind dat ’n mens se gene wel 50% van jou geluk bepaal. Die sonnige persoonlikheid aan jou ma se kant en / of die meer depressiewes aan jou pa se kant, of albei, het ’n invloed op die genetiese samestelling van jou geluk. ’n Mens kan jou vrou kies, maar ongelukkig nie die families se gene!
Navorsing wys dat ons ’n genetiese vaste punt (set point) vir geluk het – ’n genetiese vaste punt wat jou geluksvlak aandui. Dit beteken dus dat as jy ’n nuwe motor koop, jou kind ’n graad kry, jy in ’n ernstige ongeluk is, jou vlak van geluk ’n tyd lank op of af kan beweeg. Ná ’n tyd gaan dit egter terugkeer na jou genetiese vaste punt.21
Die feit dat daar ’n vaste punt is, beteken egter nie dat jou geluksvlak nie kan verander nie. Verstaan jy hierdie goeie nuus? Jy kan bo hierdie genetiese vaste punt uitstyg!
Figuur 1: Bepaling van geluk
Ons gene bepaal 50% van ons geluk, terwyl ons omstandighede – soos die dood van ’n geliefde, die uitdienstreding van die man, ’n kind se mislukte huwelik of een of ander trauma of finansiële krisis – 10% bepaal.
Die goeie nuus is dat 40% in ons beheer is en dít is waaroor hierdie boek gaan. (Daar is nou navorsers wat beweer dat dit selfs meer as 40% kan wees). Ons gaan daardie 40% ontwikkel sodat ons ons geluksvlak optimaal kan ontwikkel. Ons kan dus ons brein se bedrading deur tegnieke en vaardighede verander en sodoende ons geluksvlak verbeter en opstoot.
Ek hou van Matthieu Ricardo se definisie van geluk 22: “By happiness I mean a deep sense of flourishing that arises from an exceptionally healthy mind. This is not a mere pleasurable feeling, a fleeting emotion, or a mood, but an optimal state of being.” Geluk is dus meer as net ’n gemoedstoestand. Dit is ’n lewe van geluk wat lewensvreugde gee en selfs die moeilike dae kan hanteer.
Dit laat my aan die bekende storietjie van die wolwe dink. ’n Ou man het met sy kleinseun gesit en gesels en vir hom dié storietjie vertel: “Binne die mens is daar ’n geveg tussen twee wolwe. Die een is Ongeluk. Dit is vrees, kommer, woede, jaloesie, selfbejammering, minderwaardigheid. Die ander is Geluk. Dit is vreugde, liefde, hoop, tevredenheid, goedhartigheid, empatie, eerlikheid, mededeelsaamheid.” Die seuntjie het ’n rukkie gedink en toe gevra: “Wie van hierdie twee wolwe wen?” Die ou man het geantwoord: “Die een wat jy kos gee.”
Dit is so waar. Ons het die vermoë om positief te wees en dan gaan ons ook die geluk smaak waarna almal so smag.
Waarom die vreeslike ophef oor geluk?
“Dit is nie God se wil dat ons gelukkig sal wees nie, maar dat ons onsself gelukkig sal maak.” – Immanuel Kant
Om gelukkig te wees is goed vir jou gesondheid en ’n suksesvolle lewe:
•Gelukkige mense se kans is 35% minder om griep te kry.
•Mense met hoë optimisme en geluksvlakke het laer risiko vir hartsiektes, hoë bloeddruk en infeksies.
•Mense met ’n goeie sin vir humor, ’n aanduiding van innerlike geluk, leef langer as mense sonder ’n goeie humorsin. Inteendeel, een studie het bewys dat ’n sin vir humor die voortydige dood van kankerpasiënte met byna 70% verminder.23
•Dit verlaag bloeddruk. In ’n studie met meer as 15 000 mense in Europa het die navorsers gesê dat die vlak van hoë bloeddruk van ’n nasie ’n goeie aanduiding van hul geluk is.24
•Gelukkige mense leef langer.
•Gelukkige mense is meer sosiaal, energiek, minder moeg, meer samewerkend en gemeenskapsgeoriënteerd.
•Gelukkige mense het meer vriende, sal makliker trou en langer getroud bly.
•Hulle is innoverender en produktiewer, beter leiers en verdien meer geld.
•Dit is waarskynliker dat gelukkige mense ’n werk gaan kry, hulle vaar beter in onderhoude en is suksesvoller in die werk omdat hul verhoudings beter is.
•Gelukkige mense is suksesvoller op skool en voltooi hul skoolopleiding.
Depressie en geluk
Ek wil net reg aan die begin sê dat wanneer daar van depressie in hierdie boek gepraat word, dit met die grootste deernis gedoen word. Dit is werklik ’n baie uitmergelende en moeilike siekte met baie uitdagings.
Omdat so baie mense wat hierdie boek gaan lees een of ander vorm van depressie kan hê, wil ek vir hulle wys dat daar meer hoop is as wat hulle dink. Die antwoord is nie net medisyne nie. Nee, medisyne en ’n lewe van geluk kan groot veranderinge in jul lewe bring! Die velde van die positiewe sielkunde en emosionele intelligensie het baie tegnieke en vaardighede wat die lewe van die depressielyer kan vergemaklik en selfs kan verbeter. Daar is tonne navorsingsbewyse daarvan:
Martin Seligman het ’n waarheid kwytgeraak wat depressiewe mense dalk in gedagte moet hou.25 Dit lyk of pille eintlik maar net ’n 65%-sukses het met depressiewe mense en ook net mense wat uiters depressief is. Dit is nou diegene wat nie eens uit die bed kan opstaan nie omdat hulle so sleg voel. Met gewone depressie,
