… julle plaasmense. Julle kan goed eet en drink en vrolik wees, maar julle het geen verantwoordelikheid nie. Bly by die ou dae se dinge, glo nie aan vooruitgang nie. Hospitale, dokters en badkamers is mos uit die bose.”
Willem kners sy tande en staan op. “Ek gaan kyk of Jan Adriaan reggekom het.”
“Dankie! Maar kom kuier ’n slaggie by ons in Belgravia, dan kan jy sommer ons badkamer ook afkyk soos jy hierdie stoeltjie afgekyk het.”
Voor hy die agterdeur oopmaak, hoor hy hoe sy vir Doelie beetkry. “Hoekom lyk jy vanoggend so kroes? Was die Krismiskos nie lekker nie?”
Willem draai net daar om. “Doelie, gaan kry vir die mense ’n soutribbetjie en een pond botter in die koelkas, drie dosyn eiers in die spens, ’n waatlemoen en ’n boerpampoen. Hulle is op pad terug stad toe en ons wil hulle nie met leë hande sien gaan nie.”
Hy wag nie vir Susanna om weer haar mond oop te maak nie, maar klap die agterdeur harder as gewoonlik toe.
In die melkery kry hy Klaas en Vaaltyn aan die werk.
“Het julle vir Daniël en Sadrag gesien?”
Hulle lyk skuldig en vermy sy oë.
“Komaan, praat.”
“Hy sal huis toe kom as die meisiekenners weg is.”
“Is hy bang vir hulle?”
Klaas lag in sy mou. “Hulle is – Sadrag ook.”
“Melk klaar. Wie help met my broer se karperde?”
“Danko is by die stalle. Die ander man met die wa en osse wil ook inspan. Hy is bang Brakrivier kom af.”
“Miskien is hy reg. Hoeveel het dit by julle gereent?”
“Bietjie, nie baie nie.”
Willem kyk op. Die lug is poeierblou met middellangs ’n smeersel van ’n wit streep – nie juis belowend nie.
“Daai is die waterslang se spoor,” sê Klaas. “Hy’t klaar geloop.”
Saam staan hulle en kyk hoe die witterigheid oplos en uitrafel.
Dalk is dit goed as die reent eers wag, besluit Willem. Droë lope verander oornag in riviere en paaie verspoel wanneer die hemel se sluise ooptrek. Die kuiergaste is op pad terug en dit sal nie deug as hulle nie kan koers kry nie.
“Klaas,” sê hy asof die gevoel van naderende onheil nie saak maak nie, “ek loop stalle toe. As hulle my soek, kom haal my dadelik. Die nôi kry swaar.”
Caroline sterf, en sy gee ook nie meer om nie. Die lig verdof. Hester en Siena wat weerskante van haar staan, smelt weg. In hulle plek verskyn haar engele. Die hele kamer is vol van hulle – soveel, hulle moet hul vlerke om hulle toevou om in te pas. Hulle lig haar uit die bed, sy strek haar arms en raak aan die plafon. Op die katel onder haar lê ’n nakende vrou met oopgesperde bene, bloed en water vloei uit haar. Daniëltjie fluister in haar oor: “Kom, Mamma.”
Hoe salig die eindelose nag!
“Caroline, word wakker! Moenie slaap nie! Ag, Here, wees ons genadig.”
Hester, dis Hester, sy trek haar af en klou haar so vas sy kan nie asem kry nie. Maar sy soek haar oë. Hulle is bang. “Ek wil vir jou iets gee. Dis ’n kind. Jy moet die kind vat en grootmaak.”
Hester skud haar kop. “Jy weet nie wat jy sê nie. Kry lewe, as jy nie lewe kry nie, sterf die kind!”
Nog een kom by. Sêrah Bok. Sy praat kwaai, die ou droë biltong.
“Kerliena! Hoor jy vir my? Dis tyd. Jy gaan nou druk as ek sê druk.”
Nooit geweet ouma Sêrah is die duiwel se werktuig nie, en sy is.
Iewers uit die dieptes kom die opdrag.
“Vat groot asem … Nou!”
Haar keel is droog, sy hyg na lug, haar maag keer om.
“Druk, Kerlienatjie! Skop vas en … druk!”
Sy wil nie en sy kan nie, maar sy moet. Sy gryp die katelstyl en stort die kind die wêreld in.
Die engele hou asem op, hulle huiwer en dan word alles swart. Haar lyf sak in die matras weg, haar bene en arms word water, haar hartklop stadiger en stadiger. Sy weet nie hoe lank sy weg was nie, maar toe sy uit die donker bykom, fladder woorde by haar verby.
“Lewe hy?”
“Hy lewe.”
“Sy… Dis ’n vroukend.”
“Sý lewe!”
“ ’n Meisietjie.”
“Hallo, tant Hester se skattebol.”
Iets skree soos ’n klein katjie.
Die ander lag.
“Jy het ’n pragtige dogtertjie. Is jy bly? Ek is.”
“Ek voel niks.”
“Maar Caroline …”
“Nôi Hessie, gee haar vir Siena lat sy eers afgebad kom. Ons moet klaarmaak.”
“Hoor jy, sus Caroline?”
“Los my uit.”
“Jy’t hard gewerk, ons is trots op jou, maar ons moet die nageboorte afkry. Dis belangrik.”
Die marteling is ver van oor. Sy speel onwillig saam, sy kla nie. Die hande wat haar vasgevat het, is nou so sag, sy verbeel haar sy dryf. Die stroom vat haar weg, sy spoel op die wal uit. Iemand lig haar op en laaf haar met soet geurende olies. Sy kry skoon beddegoed, ’n nagrok wat voor oopknoop. Sy laat hulle toe om haar hare te kam en ’n beker soet tee voor haar mond te hou sodat sy asseblief tog net ’n paar slukkies neem.
Eindelik lê sy teen die kussings terug – soos ’n lyk wat pas uitgelê is. Hester sit ’n bondel in die holte van haar een arm. Dis swaar, dis ’n gewig wat haar aftrek – af en af tot in die grond in onder die bed. Sy kyk weg, sy huil.
Hester vou die kombersie oop. “Haar voetjies makeer niks, dank die Here.”
Ek het Hom gesmeek, onthou sy doodmoeg.
“Hoe voel jy nou?”
“Klaar.”
“Jy kyk nie eens na haar nie? Raak net aan haar, toe.”
Caroline kan nie haar trane keer nie. Sy is te moeg om haar hand op te lig.
“Los eers, nôi Hessie, lat sy slaap.”
“Maar dis
