maak, wat buite tussen oom Kola en Tanna se kateltjies slaap, wonder oor die sterrehemel en oor die geheimenisse van ’n onbekende lewe … en skadeloos oor Dawid droom.
Dat hy en sy vrou haaks is, maak haar nie gelukkig of ongelukkig nie. Dis net aangenaam om hom naby te hê, soos in die verlede as hy in die skoolbus met sy rug teen hare gesit en sy die warmte deur sy dun skoolhemp gevoel het. Sy vra vereers niks meer van die lewe nie. Wat kan sy ook? Dawid behoort nie aan haar nie, dis die begin en end van die storie. En tog, waarom kry sy nie vrede nie?
Sy dink: daar is mos eintlik niks wat ’n regte begin het nie. Alles loop maar aan en aan, soos ’n pad met gelyk plekke hier en bulte daar. Een of ander tyd kyk jy om en dink: ek het heeltyd opdraand gekom. Geen wonder ek voel so afgemat nie.
Maar tog is daar ook aan elke saak ’n vatplek, ’n handvatsel, waar jy jou hand om kan sluit en kan sê: hier, net hier. So voel sy oor die nuwe onvergenoegdheid wat sy ondervind. Onlosmaaklik knoop sy dit aan die dag in verlede week, toe Dawid Duraan met sy kleinding in die winkel gekom het, aan die ligte onsmaaklikheid met sy vrou, die daaropvolgende weemoed van die laatmiddag en die trane wat sy daardie aand onder die sterre opnuut in haar kussing laat wegweek het. So sag moontlik, anders raak oom Kola en Tanna onrustig op hulle kateltjies aan weerskante van haar.
As Dawid nou maar liewer wil wegbly uit die winkel, maar hy boer daar. Dis seker ook reg, hy help mos sy pa. Die kind het hy nog nie weer saamgebring nie, maar die huis is naby, sodat Molly soms daar aankom met die meisietjie op die heup. Dit lyk of sy ook nie van Dawid af kan wegbly nie. Of is sy jaloers? Dit lyk so, aan die manier waarop sy haar rug op Bina draai of haar rondorder asof sy ’n diensmeisie is.
Bina twyfel nie meer nie: oom Daan kan vir Molly nie verdra nie. Probeer soos hy wil, hy kan dit nie wegsteek nie. Hy praat met haar as dit moet, maar hy kyk nooit direk na haar nie. Van tant Rykie weet sy nie, want dié is ’n vrou wat van haar huis se mure hou en selde buite kom, nie eers in die winkel nie. Tog is sy nie onvriendelik nie en help graag vir Bina as dit by rokmakery kom. Tant Rykie het haar ook geleer hoe om verskillende soorte kunsnaaldwerk te doen, sodat sy al ’n hele tas vol lopers en stelletjies en sierslope het. Dis kruissteek, knoopwerk, hardangerwerk, en selfs viltwerk vir ’n kaggelskerm wat sy seker nooit sal gebruik nie want geen huis hier het ’n kaggel nie.
Maar dit moet wees dat die lang verblyf van die Kaapse kinders vir tant Rykie begin knyp. Van die ander kinders wat naby woon, wys in hierdie tyd ook nie hulle gesigte nie. Wat vreemd is, want familie kuier tog saam as daar een van ver af kom.
Dit word ’n tyd van spanning en verborge ekstase, want daar kom die tydjies wat sy en Dawid alleen is, al is sy pa net in die slaghuis langsaan. Vanmôre het Dawid die winkel kom oopsluit, ’n bietjie laat, en met ongekamde hare. Sy pa moes glo stasie toe ry om voorraad wat met die trein gekom het, af te haal. “Maar oupa is gisteraand mos toe so gaaf om vir Lientjie met sy bos sleutels te laat speel,” vertel hy vir Bina, wat al staan en wag. “Gevolglik moes almal wat leef en beef, vanmôre eers sleutels soek.”
Dis eintlik nie besonders nie, maar omdat Dawid dit vertel, is dit oulik. Bina vertel dit die aand aan Japie oor. Nie omdat sy so graag met Japie wil praat nie, maar omdat sy so graag oor Dawid wil praat. Japie gaan die afgelope aande nie daar nuus luister nie, omdat Molly glo vir hom in Engels gevra het wat hy al weer kom soek. Japie wou dit nie teenoor Bina herhaal nie, want almal weet Japie kan skaars “jis” en “no” sê.
Hy onthul dit op sy beurt aan Tanna en oom Kola. “… glo ’n verskriklike affere,” hoor sy hom hier vlak agter haar rug vertel waar sy in die kleinkombuis koffie maak. “Almal … rep en roer …” Omdat hy Dawid se naam ook noem, verwens Bina die harde kop van die pompstofie wat soveel meer geraas maak as die sagte kop wat weer makliker onklaar raak. Sy draai die skroef effens los om die druk en geraas minder te maak.
“Toe hy by die winkel aankom, was hy glo in ’n vreeslike toestand. Bina sê sy hare was nog nie eers gekam nie en hy het ook nog nie nat of droog oor sy lippe gehad nie,” berig Japie soos ’n brommer teen ’n ruit. Sy het niks van die “nat of droog” gesê nie, maar Japie se afleiding kan nie te ver verkeerd wees nie. Sy het vir Dawid koffie gemaak nadat hy eindelik die winkel oopgesluit het en hy was baie dankbaar, het twee koppies gedrink, en vertel hoe hulle Lientjie se skoenspoortjies gevolg het tot by die regte plek.
“Jy’t dan nooit vertel van die sleutels nie, Binatjie,” verwyt Tanna toe Bina die skinkbord aandra.
“Aag, ek hoor Japie maak dit so erg. Hulle het maar net baie gesoek, dis al. Toe vind hulle dit glo tussen die shasta-madeliefies.” Sy kon hom sien, met sy deurmekaar donker hare, soekende na die sleutels in die wit blommeruigte.
“Almiskie. Sê nou dit was kwaaddoeners wat die sleutels weggedra het om in te breek.”
“Dit was sommer die dogtertjie wat dit rondgedra het, Tanna.” Tanna weet tog hier word nooit ingebreek nie, dis so veilig dat almal sorgeloos snags buite slaap.
“Almiskie.”
“Bly tog stil, ou Antjie,” knor oom Kola. Veral as Japie naby is, is sy renons groot. “Sê nou die hemel val op ons koppe, dan is ons almal dood.” Dan vat hy die koppie by Bina, wat reeds vir hom net genoeg suiker en vars bokmelk ingegooi het. “Dankie, ou Bienkels.” Dis die naam wat hy altyd vir haar gehad het en wat haar kon laat glo alles is reg, ook al was alles verkeerd, ’n moeilike skooltoets, ’n skimp op haar huislike omstandighede, verdriet omdat sy nie ’n eie ouerhuis het nie.
Dis nie dat oom Kola ooit sy liefde openlik betuig nie. Oënskynlik weet hy kwalik van Bina se bestaan, en tog weet sy instinktief dat hy haar heeltyd dophou vir die geringste teken van nood of ongelukkigheid. Ander mense dink hy is ’n ou nukkebol, maar sy weet sy kan op hom peil trek. Waar hy kan, sal hy haar bederf, al is dit net met ’n sappige jong geelwortel wat by die sluis skoon afgespoel is. Sy weet egter dat sy hom nie moet bedank, veral in Tanna se teenwoordigheid nie. Die kleed van weldoener pas hom swak.
In hierdie dae, terwyl Dawid by sy ouers kuier (of woon, want dis vir niemand duidelik nie), sodat Bina hom elke dag sien, maak sy partykeer amper haar mond oop om met oom Kola te praat. Tanna, dié is so eenvoudig van hart. Sy sal nie eers mooi verstaan wat aangaan as Bina haar probleme bieg nie. Dat sy begeer om ook ’n wye wêreld te betree, soos Dawid gedoen het. Dat sy die lande en stede wat in boeke vir haar oopgemaak het, graag wil verken. Studeer, reis, lewe.
Oom Kola, ja, hy sal waarskynlik begryp. Hy het ’n ongeslypte wysheid wat nie verwerf kan word nie, dis ingebore. Sy oorlede pa, wat redelik jonk en arm dood is, was glo ’n spookvanger, wat dit ook al beteken. Hy het nie vreemde dinge gedoen nie, hy het meer soos ’n speurder te werk gegaan. Meestal was daar dan ’n natuurlike verklaring. Hy besweer kastig die spook, en almal is tevrede. Die “spook” weet ook hy is ontmasker.
Dalk het oom Kola sy pa se talent geërf. Dan kan hy haar gevoel vir Dawid, wat so by haar spook, besweer sodat dit weggaan. Maar wat dink sy tog? Sy moet die gevoel self uitroei.
Dawid is getroud, en sy pa sal toesien dat hy by Molly staan. Sy, Bina, wil ook nie op iemand anders se ashoop aas nie. Al los Dawid sy vrou, wil sy nog niks met hom te doen hê nie. Sy ly reeds onder die geskinder oor Kola Estruis en Anna Verrene, die dierbare mense wat haar grootgemaak het. Hoekom sal sy nog so ’n smaad op haar kop haal? Of dit waar is of nie, sý sal die skuld kry as Dawid se huwelik misluk en hy wend hom tot haar. Afgevry, sal die woord wees. Bina O’Connell het vir Dawid Duraan openlik van sy vrou afgevry. Al gaan sy en hy ook in die Kaap of in anderland bly, haar naam sal nooit weer skoon kom nie. Dan bly sy liewer alleen. Na Japie sal sy tog nooit kyk nie. Lelik is hy nie, net domastrant verby.
Ja, oom Kola sal na haar luister. Maar wat sal sy eintlik vir hom sê? Hoe sal dit tog klink? Oom, ek wil nie Dawid sien nie, maar ek sien hom
