beter pas.
“Jy moet my kind mooi oppas,” sê haar ma vir Lou. “Sy’s nou al wat ek het.”
“Moenie jou oor haar bekommer nie, Doreen.” Lou grinnik. “Ek laat haar nie onder my oë uit nie.”
En sy merk haar ma se oë op hom, asof sy hom takseer, besluit of hy te vertrou is met haar dogter. Ongetwyfeld oorweeg sy ook die grys in sy hare. Aan die begin van die verhouding het sy ’n slag haar bedenkinge reguit en hardop geopper: “’n Man wat soveel ouer is as jy, my kind, en boonop geskei, is dit die regte ding? Hoekom nie liewer iemand van jou eie portuur nie?”
“Hy’s ’n goeie man, Mams, en ek’s lief vir hom.”
Maar net nou die dag, in die Kerstyd toe sy hier was en haar pa die laaste keer lewend gesien het, het sy en haar ma wéér ’n terloopse geselsie oor Lou gehad. En Ella vermoed dis teen die agtergrond van dáárdie geselsie dat haar ma hom nou vermaan om haar enigste kind goed op te pas.
Sy moes dit nooit aan haar ma genoem het nie. Maar dit was in ’n oomblik van emosionele swakte en groot werksdruk in ’n moordondersoek. Dis mos hoe sulke goed gebeur. Wanneer jy dit die minste verwag, of die minste in staat is om dit te hanteer, sak alles op jou toe. Of steek nare goed kop uit. Heeltemal onskuldige goed, het dit later geblyk. Maar hoe moes sy weet daardie sexy rooikop is sy gewese vrou, hoe moes sy weet dat daardie eksvrou se teenwoordigheid by sy huis bloot was om raad te kom vra oor haar nuwe huwelik wat by die some begin lostrek het? Hoe moes sy weet dat die eks tereg geredeneer het dat haar eerste man haar beter ken as ’n vreemde huweliksberader?
Dit was te midde van al daardie onsekerhede en agterdog en wantroue en … ja, sê dit maar reguit, jaloesie, dat sy vir ’n week oor die Kerstyd by haar ouers kom rus het. En haar en Lou se effense “misverstand” genoem het.
Waarop haar ma reguit wou weet: Is dit oor sy gewese vrou?
Sy het onmiddellik nuwe respek vir haar ma se insig gekry. Kinders, het sy besluit, moet nóóit die wysheid in die grysheid onderskat nie.
’n Gewese vrou kan ’n nagmerrie word, het haar ma bygevoeg.
Waarop sy net kon sê: Amen!
Teen die einde van die gesprek met al sy Kaapse draaie – ingesluit drome oor tande en babas en selfs Bam – was haar ma se raad:
Sê vir Lou hoe jy voel. En vat dan ’n wegbreekkans. Nie net ’n week nie – gaan weg, gaan oorsee, gaan vir ’n paar weke Lapland toe, of so ’n vreemde plek. Gaan sorteer jou kop én jou hart uit. As jy en Lou vir mekaar bedoel is, sal hy vir jou wag, en hy sal weet jou gevoelens het niks met jaloesie te doen nie, maar alles met openheid.
Sy het die raad oorweeg en besluit haar ma is dalk reg dat sy haar kop moet gaan uitsorteer. Maar sy het dit nog nie met Lou bespreek nie. Sy’s nie seker hoekom nie. Is sy bang hy wag nie vir haar nie? Of is dit oor haar eie onsekerhede? Hulle is al so lank bymekaar, en een van die mooi dae gaan hy haar in ’n hoek druk en sê: My hart se punt, ek lê weer gisteraand en wonder: Waar presies staan ons met hierdie verhouding? Is ons aan’t water trap of wat? Raak dit nie tyd om dit verder te vat nie, die volgende vlak, jy weet?
En dis daardie volgende vlak wat haar die wilde ritteltits wil gee, nie omdat sy nié vir hom lief is nie. Nee, hy’s die regte een, sy soek niemand anders nie. Dis net … dis net … Is sý reg vir so ’n commitment, hier diep in haar en in hierdie stadium van haar lewe?
Sy weet haar ma se vrees is dat haar dogter al amper dertig is en op ’n rak afstuur. En ’n ouer, geskeide man is beter as ’n rak. Maar Lou se ouderdom en huwelikstatus het niks met haar eie gevoelens of bedenkinge te doen nie. Of dat ánder jong vroue van haar ouderdom al met man en kroos sit nie. Sy het ander prioriteite. Sekere mense kan dit selfs selfsugtige prioriteite noem – sy wil Lou hê én sy wil haar vryheid hê. En hoe versoen jy die twee? Miskien sou Salomo geweet het. Aan die ander kant, die ou koning had tog ’n geneigdheid om te verdeel pleks van te versoen. Of verstaan sy dit verkeerd?
***
Met haar ma aan’t dut in haar kamer en Lou weg vir die laaste reëlings vir môre se begrafnis, besluit sy dis tyd om die siekekamer se deur te gaan oopmaak. En selfs nou is sy sku om in te gaan. So half soos mens voel wanneer jy by die vertrek instap waarin ’n terminale pasiënt lê.
Maar die kamer is onbeset en die bed tot die kaal matras afgestroop. Sy betrag die smeersels van taai grys vingerafdrukpoeier aan omtrent elke oppervlak, selfs aan die mure. En die eens lewegewende masjien is nou onheilspellend stil, die skerm, eens vol flikkerende syfers en lyne, donker. Die eensame drupstaander se vloeistofsakke nog halfvol. Op die bedkas die brilhuisie op twee boeke en al die ander goed wat sy van Kerstyd af onthou – waterglas, Kleenex-boks, oor die handdoekreling die handdoeke en waslap.
Duidelik het haar ma ook nog nie die moed gehad om die laaste tekens van haar pa se lewe te kom opruim nie.
Haar oë sweef terug bed toe. Selfs die kussings is sonder slope. Dit gee haar moed, dit lyk of Polokwane se Forensies deeglike werk doen om elke moontlike spoorelement te ondersoek en te ontleed.
Maar dan, terwyl sy so na die matras staan en staar, kom lê ’n vreemde troosteloosheid soos ’n klip in haar maag – hier alleen in haar pa se sterfkamer voel sy skielik soos die enigste oorlewende van die een of ander apokaliptiese verdelging. Dis asof die spiere van haar bene haar nie langer staande kan hou nie. Sy gaan sit op haar ma se stoel. Hier waar sy saans kom sit het om vir haar pa te lees. En daar, half onder die bed ingeskop deur al die voete van die speurders en die manne van Misdaadtoneelbestuur, Forensies en Patologiese Dienste wat die liggaam kom verwyder het, lê haar ma se nuwe pantoffels. Dit was ’n Kersgeskenk. Ella het die pantoffels gaan koop en toegedraai en op die plakker geskryf: Aan my liewe Vrou. Van jou Man.
Sy kyk op, terug na die bedkas. En daar’s die twee boeke. Een van hulle is ook ’n Kersgeskenk, van haar ma aan haar pa; sy’t mos geglo hy hoor, en geniet, die Dana Snyman-stories wat sy saans hier vir hom sit en voorlees het.
Maar waar’s die Bybel? Het haar ma dit kom haal?
Sy sit lank so op die leesstoel. Sy probeer haar inleef in wat Maandagnag presies hier gebeur het. Dit het groot wilskrag gekos, maar sy het dit reggekry om weg te bly, nie te kom pla of inmeng terwyl die ondersoekers hier besig was nie. Maar nou is dit of haar speurinstinkte wil-wil inskop.
Ook by die begrafnis, veral by die teraardebestelling, betrap sy haarself telkens dat sy opkyk om die roubeklaers van agter haar sonbril te bestudeer. Dis ’n aangeleerde ding. Gewoonlik doen sy dit van die periferie wanneer ánder naasbestaandes hulle geliefde begrawe. Want dis nie ongewoon dat ’n aanvaller die begrafnis van sy slagoffer bywoon nie. Die verskynsel kan kriminoloë en psigoloë nog moeilik verklaar, want oortreders wat al so betrap is, kan self nie sinvolle redes gee waarom hulle hul slagoffers se begrafnisse wou bywoon nie.
Haar pa se begrafnis is nie groot nie en die rouendes meestal van middeljarig tot bejaard, meestal vriende en kennisse van haar ma, want op Bela-Bela het niemand hom as lewende mens geken nie – soos hy slapend hier aangekom het, gaan hy vandag dieper slapend in sy graf in.
Sy staan tussen haar ma en Lou, met Silas en Mara aan haar ma se ander kant, toe die kis onder die laaste treurige sang in die graf begin afsak. Sy vat ’n hand vol roosblare uit die mandjie wat rondgehou word, gee ’n tree vorentoe op die groen plastiekgras van die grafmat en laat val die blare saam met die preweling van ’n groet en ’n belofte agter haar pa aan na sy finale rusplek:
Ek gaan jou mis, Paps, maar ek gaan hom kry, hy sal nie wegkom
